Λαγωνικά Κ-9: Η έκτη αίσθηση της Ελληνικής Αστυνομίας

Της Μαρίας Μουρελάτου

Στο Ολυμπιακό Κέντρο Σκοποβολής στο Μαρκόπουλο, όπου πλέον έχει την έδρα της η Διεύθυνση Ειδικών Αστυνομικών Δυνάμεων, συγκεντρώνεται η αιχμή του δόρατος της Ελληνικής Αστυνομίας: η Ειδική Κατασταλτική Αντιτρομοκρατική Μονάδα (ΕΚΑΜ) και η Υπηρεσία Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών και Συνοδών Αστυνομικών Σκύλων (ΥΕΕΜΣΑΣ). Ανάμεσα σε αυτές τις επίλεκτες μονάδες και υπηρεσίες, που συνήθως έχουν ως αποστολή να αντιμετωπίζουν εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις, βρίσκεται και η έδρα αλλά και ο χώρος εκπαίδευσης της Ομάδας Αστυνομικών Σκύλων της ΕΛ.ΑΣ. που προσφέρει τις υπηρεσίες της στην κοινωνία από το 1986, όταν συστάθηκε η πρώτη ομάδα με τους έξι σκύλους της τότε Δίωξης Ναρκωτικών. Ο διευθυντής της ΥΕΕΜΣΑΣ Νικόλαος Ζωνουδάκης υποδέχτηκε στο επιτελείο της ΔΕΑΔ «ΤΑ ΝΕΑ» και μίλησε για τις ειδικότητες των αστυνομικών σκύλων, την πολύτιμη συμβολή τους στην εξιχνίαση υποθέσεων αλλά και για τις ιδιαίτερες ικανότητές τους που ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης φύσης και δίνουν στο τέλος της ημέρας το κάτι παραπάνω στο έργο της ΕΛ.ΑΣ.

«Τα σκυλιά της υπηρεσίας μας χωρίζονται σε τρεις ειδικότητες: τα σκυλιά ανίχνευσης εκρηκτικών υλών, τα σκυλιά ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών και τα σκυλιά περιπολίας. Και οι τρεις ειδικότητες συνεισφέρουν στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας και σε επίπεδο πρόληψης και σε επίπεδο καταστολής. Γενικώς, θα έλεγα ότι συντρέχουν όλες τις υπηρεσίες μας και φέρνουν σπουδαία αποτελέσματα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εξιχνίαση σημαντικών υποθέσεων. Στην Αστυνομία με τα σκυλιά έχεις μια παραπάνω δυνατότητα. Οταν υπάρχει καλή αξιοποίηση και σωστή εκπαίδευση, έχεις και ένα καλό αποτέλεσμα – αυτός είναι και ο στόχος όλων των ενεργειών μας. Εδώ εκπαιδεύονται τα σκυλιά από όλη την επικράτεια. Στην ουσία, η διαδικασία της εκπαίδευσής τους δεν σταματά ποτέ. Θέλουν συνέχεια φροντίδα», εξηγεί ο διευθυντής της ΥΕΕΜΣΑΣ, ενώ περιγράφει με περηφάνια την πιο πρόσφατη υπόθεση που εξιχνίασε ένα από τα σκυλιά της υπηρεσίας, όταν σε μια τεράστια αποθήκη γεμάτη ρούχα ένα από αυτά κατάφερε να εντοπίσει κρυμμένη ηρωίνη.

Αναλόγως με την ειδικότητα που αποκτούν, οι τετράποδοι… αστυνομικοί εκπαιδεύονται να αντιδρούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, όπως περιγράφει ο Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, εκπαιδευτής συνοδών αστυνομικών σκύλων στην ανίχνευση εκρηκτικών υλών, τα σκυλιά που προορίζονται για ανίχνευση εκρηκτικών μαθαίνουν, για ευνόητους λόγους, μόλις οσφριστούν την εκρηκτική ύλη να ακινητοποιούνται. Αντιθέτως, τα σκυλιά που συμμετέχουν σε έρευνες για την ανίχνευση ναρκωτικών είναι εκπαιδευμένα μόλις εντοπίσουν το πακέτο με τις ναρκωτικές ουσίες να αντιδράσουν ενεργητικά και να το σκίσουν. «Στην ανίχνευση εκρηκτικών υλών θέλουμε αυστηρά παθητική ένδειξη, να καθίσει το σκυλί ακίνητο. Στα ναρκωτικά θέλουμε την ενεργητική, που σαν αντίδραση είναι και πιο κοντά στη φύση του σκύλου. Εκεί χρειάζεσαι έναν σκύλο ατρόμητο», περιγράφει ο εκπαιδευτής.

Συνήθως, η ηλικία που θεωρείται κατάλληλη για έναν σκύλο να ξεκινήσει εκπαίδευση είναι λίγο πριν κλείσει τον πρώτο χρόνο ζωής του. Και εκεί, ανάμεσα στα 8 με 10 έτη, αρχίζει η περίοδος της «συνταξιοδότησης». Αν και, όπως αναφέρει ο Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, όλα αυτά είναι σχετικά: «Επειδή η εκπαίδευση του σκύλου βασίζεται στο παιχνίδι και στη χαρά που παίρνει ο σκύλος παίζοντας, θα πρέπει να έχει διάθεση να παίξει. Εμείς, το κίνητρο που έχει ο σκύλος για παιχνίδι το χρησιμοποιούμε για να μας αποδώσει έργο. Αν δεν παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα υγείας ώστε να χρειαστεί να σταματήσει να δουλεύει, όσο έχει διάθεση και ανεβασμένο κίνητρο για παιχνίδι, τον κρατάμε στην ενεργό υπηρεσία. Είναι όλα σχετικά όμως. Μπορεί ένας σκύλος να βαρύνει και στα 8½ έτη, ενώ ένας άλλος να έχει κλείσει τα 10 και να έχει έντονο ενδιαφέρον για παιχνίδι, οπότε για εμάς να είναι αποδοτικός. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει βασική υπακοή, γνωριμία με τα εκρηκτικά και σενάρια. Ο σκύλος καλείται να βρει τα εκρηκτικά μέσα από το παιχνίδι. Για να μην υπάρχει μονοτονία, συνεχώς εναλλάσσουμε τα σενάρια. Από τα πιο εύκολα στα πιο δύσκολα και ξανά από τα πιο δύσκολα στα πιο εύκολα. Είναι μια αλληλουχία πίσω – μπρος για να μπορέσει να έχει ο σκύλος αυξημένο ενδιαφέρον». Οσον αφορά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, αυτή εξαρτάται από την εμπειρία του συνοδού χειριστή. Αν ο ίδιος κατέχει ήδη την ειδικότητα, η εκπαίδευση κρατά από έξι ως οκτώ εβδομάδες. Αν σκύλος και αστυνομικός εκπαιδεύονται από το μηδέν μαζί, τότε μπορεί να φτάσει και τους τρεις μήνες.

Η Ομάδα Αστυνομικών Σκύλων Αττικής αποτελείται από περίπου 60 αρσενικά και θηλυκά σκυλάκια, ενώ σε όλη την Ελλάδα ο αριθμός τους φτάνει τα 200. Οι ράτσες που προτιμώνται είναι τα γερμανικά ποιμενικά, τα λαμπραντόρ, τα γκόλντεν ριτρίβερ και τα μαλινουά. Συνήθως η υπηρεσία τα προμηθεύεται μέσω διαγωνισμών ή δωρεών, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε και μια συνεργασία με τον Ελληνικό Στρατό. Ενδεικτικά της τεράστιας συμβολής τους στο έργο της ΕΛ.ΑΣ. είναι τα στατιστικά στοιχεία για τις δράσεις των αστυνομικών σκύλων για το 2020. Σύμφωνα με τα στοιχεία, κατά το περασμένο έτος τα λαγωνικά συμμετείχαν σε πάνω από 13.000 προληπτικές έρευνες, πάνω από 30 υποθέσεις με απειλητικά τηλεφωνήματα για τοποθέτηση βόμβας και πάνω από 60 απειλές για ύποπτα αντικείμενα σε αυτοκίνητα.

Μια κρίσιμη υπόθεση που χειρίστηκε η ΕΛ.ΑΣ. και η οποία είχε απασχολήσει έντονα την κοινή γνώμη είχε τη σφραγίδα ενός αστυνομικού σκύλου. Ηταν τον Ιανουάριο του 2014 όταν η Αντιτρομοκρατική είχε την πληροφορία ότι σχεδιάζεται χτύπημα με αντιαρματική ρουκέτα στα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας. Αναζητώντας το πιθανό σημείο από το οποίο θα γινόταν η επίθεση περιμετρικά, οι Αρχές θεώρησαν ότι για την αποθήκευση του οπλισμού οι τρομοκράτες θα είχαν επιλέξει κάποιο σταθμευμένο όχημα. Οι έρευνες κατέληξαν σε ένα ασημί Opel στην οδό Αγίας Κυριακής. Οταν ο αστυνομικός σκύλος πλησίασε το όχημα, έδωσε στους άνδρες της ΕΛ.ΑΣ. να καταλάβουν ότι στο πορτμπαγκάζ υπήρχε αυτό που υποψιάζονταν. Οντως, όταν το άνοιξαν, διαπίστωσαν ότι ήταν γεμάτο με ρουκέτες RPG και Καλάσνικοφ.

Ο Λέστερ φεύγει, η Τόσκα έρχεται

Για τον Λέστερ, ένα αρσενικό γερμανικό ποιμενικό, 12 ετών, η καριέρα στην ΕΛ.ΑΣ. ξεκίνησε το 2011 στο πλευρό του εκπαιδευτή αστυνομικών σκύλων Πάρη Κωστούλα. Εχοντας διαγράψει μια λαμπρή πορεία, πλέον ο Λέστερ απολαμβάνει την περίοδο της «συνταξιοδότησής» του μαζί με τον 56χρονο συνοδό χειριστή του που συμπτωματικά μόλις προχθές κατέθεσε κι ο ίδιος την αστυνομική του ταυτότητα για να βγει στη σύνταξη. Τον καιρό που ήταν και οι δύο συνεργάτες εν δράσει, ο Λέστερ απολάμβανε ιδιαίτερα τις καθημερινές προληπτικές έρευνες στη Βουλή. «Το καταλάβαινες από την ψυχολογία του, ήταν πολύ χαρούμενος στη Βουλή», θυμάται ο Πάρις Κωστούλας. Μία εκ των πολλών λεπτών υποθέσεων που χειρίστηκε ο Λέστερ ήταν πριν από μερικά χρόνια, όταν έξω από το σπίτι ενός σημαντικού προσώπου βρέθηκε ένα μηχανάκι που έφερε ύποπτο αντικείμενο. Οι δρόμοι είχαν κλείσει και οι περίοικοι ήταν πολύ ταραγμένοι. Ολοι περίμεναν με κομμένη την ανάσα τον σκύλο να ελέγξει το μηχανάκι. Ο Λέστερ μύρισε το ύποπτο αντικείμενο, έδωσε αρνητικό σήμα, με αποτέλεσμα να λήξει ο συναγερμός και να επανέλθει η ηρεμία στη γειτονιά. «Οι σκύλοι είναι πάρα πολύ χρήσιμοι. Στον χώρο της έρευνας, ο ένας βοηθά τον άλλον. Είναι συνεργάτες μας που τους έχουμε μαζί παντού, στη δουλειά, στο σπίτι, στις διακοπές. Ο Λέστερ μεγάλωσε με τα παιδιά μου, είναι μέλος της οικογένειάς μας πια. Το δέσιμο είναι πάρα πολύ μεγάλο», εξηγεί ο εκπαιδευτής που από τα χέρια του έχουν περάσει εκατοντάδες «συνάδελφοι» του Λέστερ.

Σε αντίθεση με τον 12χρονο γερμανικό ποιμενικό που βρίσκεται στο τέλος της καριέρας του, για την Τόσκα, ένα θηλυκό μαλινουά σχεδόν δύο ετών, όλα αρχίζουν σε δέκα ημέρες που ολοκληρώνεται η εκπαίδευσή της στις ειδικές εγκαταστάσεις της ΔΕΑΔ. Ο συνοδός – χειριστής της Δημήτρης Κωνσταντόπουλος «τρέχει» ένα από τα «σενάρια» στα οποία την έχει εκπαιδεύσει. Εχοντας κρύψει ένα κομμάτι εκρηκτικής ύλης σε μια ειδική επιφάνεια, πίσω από αριθμημένες τρύπες, η Τόσκα καλείται να ανακαλύψει με την όσφρησή της ποια είναι η τρύπα που κρύβει μέσα της τον «κίνδυνο». Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, το σκυλί ακινητοποιείται έχοντας εντοπίσει το σωστό σημείο και σχεδόν ταυτόχρονα μια λιχουδιά γίνεται δική της ως ανταμοιβή για τη νίκη που σημείωσε. «Στην εκπαίδευση των σκύλων, όλα βασίζονται στην αγάπη, στη χαρά και στο παιχνίδι. Και φυσικά στην ανταμοιβή», σημειώνει ο εκπαιδευτής της, με τον οποίο η Τόσκα περνά όλο της το 24ωρο, αφού εκτός από τις ώρες του καθήκοντος τον συντροφεύει και στο σπίτι. «Τα σκυλιά μένουν σπίτι μαζί μας. Ο κάθε συνοδός έχει τον σκύλο που χειρίζεται στο σπίτι του. Είναι μέλος της οικογένειας κανονικά. Aκόμα και στις άδειές μας, όταν πάμε διακοπές, τα σκυλιά τα παίρνουμε μαζί. Αυτό βοηθά στο δέσιμο του σκύλου με τον αστυνομικό, καθώς ο σκύλος έχει μεγαλύτερη διάθεση να παίξει με τον άνθρωπο με τον οποίο έχει δεθεί. Αρα και τα αποτελέσματα της δουλειάς μας είναι καλύτερα μέσα από αυτήν τη διαδικασία».