Τι είναι ο πόνος μπρος στα κάλλη: Οι Βρετανοί του Μεσαίωνα πλήρωσαν ακριβά τη μόδα των μυτερών παπουτσιών

Ήταν μια μόδα τόσο σαρωτική ώστε επηρέασε την ανθρώπινη ανατομία: το γνωστό «κότσι» στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού πήρε επιδημικές διαστάσεις όταν ήρθαν στη μόδα τα μυτερά παπούτσια, αποκαλύπτει μελέτη σε μεσαιωνικά νεκροταφεία της Βρετανίας.

Περισσότερα από ένα στα τέσσερα άτομα που κηδεύτηκαν στο Κέμπριτζ τον 14^ο και 15^ο αιώνα έπασχαν από κότσι, το οποίο είναι επισήμως γνωστό ως «βλαισός μέγας δάκτυλος», αναφέρουν αρχαιολόγοι στο International Journal of Paleopathology.

Το αντίστοιχο ποσοστό για όσους είχαν ταφεί νωρίτερα, τον 11^ο έως τον 13^ο αιώνα, ήταν μόλις 6%, εύρημα που υποδεικνύει ότι κάποιος δραστικός περιβαλλοντικός παράγοντας επηρέασε το μεγάλο δάχτυλο των βρετανικών ποδιών στα τέλη του μεσαίωνα.

Ο βλαισός μέγας δάχτυλος είναι μια παραμόρφωση της άρθρωσης που συνδέει το μεγάλο δάχτυλο στο πόδι. Το μεγάλο δάχτυλο λυγίζει προς τα μέσα, η άρθρωση εξέχει από το πέλμα και συχνά προκαλεί πόνο.

Αν και τα αίτια της πάθησης παραμένουν ασαφή, τα στενά παπούτσια και τα ψηλά παπούτσια θεωρούνται ο κύριος παράγοντας κινδύνου.

Αντίγραφο μεσαιωνικού παπουτσιού πουλέν στο ολλανδικό μουσείο Archaeon (Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0)

Αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ εξέτασαν 177 σκελετούς από διάφορα νεκροταφεία της πόλης που χρονολογούνται από τον 11^ο έως τον 15^ο αιώνα, και διαπίστωσαν ότι το κότσι έγινε πάνω από 4 φορές συχνότερο αφότου εμφανίστηκε η μόδα των μυτερών παπουτσιών «πουλέν» στα τέλη του 13^ου αιώνα.

Επιπλέον, οι σκελετοί από νεκροταφεία που προορίζονταν για κληρικούς και εύπορους πολίτες ήταν πολύ πιθανότερο να εμφανίζουν κότσι, διαπίστωση που συμφωνεί με τα ιστορικά στοιχεία για τα παπούτσια των πλουσίων εκείνη την εποχή.

H παραμόρφωση της άρθρωσης είναι ορατή στα οστά αυτού του μεσαιωνικού ποδιού (Jenna Dittmar)

«Τα υπολείμματα υποδημάτων που έχουν έρθει στο φως σε πόλεις όπως το Λονδίνο και το Κέμπριτζ υποδεικνύουν ότι μέχρι τον 14^ο αιώνα σχεδόν όλα τα είδη παπουτσιών ήταν τουλάχιστον ελαφρώς μυτερά στις άκρες –ένα στυλ που ακολουθούσαν όχι μόνο οι ενήλικες αλλά και τα παιδιά» λέει ο δρ Πιρς Μίτσελ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Όπως φαίνεται όμως ο πόνος στα πόδια δεν ήταν οι μόνες συνέπειες της μόδας: οι σκελετοί που εμφάνισαν βλαισό μεγάλο δάχτυλο ήταν πιθανότερο να φέρουν και ίχνη από επουλωμένα κατάγματα, τα οποία τις περισσότερες φορές έδειχναν να προήλθαν από πτώσεις.

«Σύγχρονες μελέτες σε ασθενείς με βλαισό μέγα δάχτυλο έχουν δείχνει ότι η παραμόρφωση αυτή δυσκολεύει την ισορροπία και αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης μεταξύ των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας» λέει η δρ Τζένα Ντίτμαρ, επίσης μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Αυτό θα εξηγούσε τον αυξημένο αριθμό επουλωμένων καταγμάτων που βρήκαμε στους μεσαιωνικούς σκελετούς με αυτή τη διαταραχή».