Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών (Μέρος Γ’)

η. Τευτονικός

Οι παλαιότερες μαρτυρίες της τευτονικής γλώσσας απαντούν στις λεγόμενες ρουνικές επιγραφές, που χρονολογούνται ήδη από το 2ο αιώνα μ.Χ. Πάντως οι μαρτυρίες αυτές είναι λιγοστές σε σύγκριση με το άφθονο γραμματειακό υλικό των επόμενων αιώνων, το οποίο αφορά τις τρεις υποομάδες του τευτονικού κλάδου της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας. Μοναδική εκπρόσωπος της πρώτης εξ αυτών, της ανατολικής τευτονικής (τη συναντούμε πρώτη φορά σε μια μετάφραση της Βίβλου που ανάγεται στον 4ο αιώνα μ.Χ.), είναι η χαμένη σήμερα γοτθική γλώσσα. Τη δεύτερη υποομάδα, τη δυτική τευτονική, εκπροσωπούν δύο γλώσσες, η αρχαία αγγλική και η αρχαία άνω γερμανική, που μαρτυρούνται από τον 7ο και τον 8ο αιώνα μ.Χ. αντίστοιχα. Τέλος, η βόρεια τευτονική, η τρίτη υποομάδα, εκπροσωπείται από την αρχαία ισλανδική γλώσσα, για την οποία έχουμε μαρτυρίες από το 12ο αιώνα μ.Χ.

θ. Ιταλικός

Μεγάλη είναι η ποσότητα των προχριστιανικών μαρτυριών που έχουμε στη διάθεσή μας για τον ιταλικό κλάδο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας, ο οποίος περιλαμβάνει πολλές από τις γλώσσες που μιλιόνταν στην αρχαία Ιταλία. Όπως εύκολα θα μπορούσε να εικάσει κανείς, βασικός εκπρόσωπος του εν λόγω κλάδου είναι η λατινική γλώσσα. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες της γλώσσας αυτής βρίσκονται σε σύντομες επιγραφές του 6ου αιώνα π.Χ., ενώ πολύ πλουσιότερη τεκμηρίωση έχουμε από τον 3ο αιώνα π.Χ. και μετά. Αποσπασματικές είναι οι διαθέσιμες μαρτυρίες για κάποιες άλλες ιταλικές γλώσσες που εξαφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα λόγω της εξάπλωσης της λατινικής. Οι γλώσσες αυτές είναι η φαλισκική, η οσκική και η ουμβρική.

ι. Κελτικός

Στον αντίποδα του τοχαρικού κλάδου, του ανατολικότερου της ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, βρίσκεται ο κελτικός, που είναι ο δυτικότερος, τουλάχιστον από την εποχή στην οποία αναφέρονται οι διαθέσιμες γι’ αυτόν μαρτυρίες. Οι κύριοι εκπρόσωποι του κλάδου των κελτικών γλωσσών εμφανίζονται στα βρετανικά νησιά, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι κελτικές γλώσσες μιλιόνταν κατά την αρχαιότητα (ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ.) στο μεγαλύτερο τμήμα της δυτικής Ευρώπης. Ιδιαίτερα σημαντική για τη μελέτη της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας είναι η αρχαία ιρλανδική, που απαντά αρχικά σε σύντομες επιγραφές (από τον 4ο-5ο αιώνα μ.Χ.) και στη συνέχεια σε εκτενέστερα λογοτεχνικά κείμενα (από τον 8ο αιώνα μ.Χ.). Ενδιαφέρουσα υπό την ίδια έννοια είναι και η ουαλική γλώσσα, η οποία μαρτυρείται από τον 8ο αιώνα μ.Χ.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών (Μέρος Α’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών (Μέρος Β’)