Πώς βγήκε η έκφραση «κομματόσκυλα» και τι ρόλο έπαιξαν τα σκυλάκια «σαλονιού»

Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 είχε σαν αποτέλεσμα η νεότερη Ελλάδα, εκτός από Σύνταγμα, να αποκτήσει και Κοινοβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν βουλευτές που είχαν αναδειχθεί κατόπιν εκλογών. Αυτό συνεδρίασε για πρώτη φορά το 1844.

Όπως αναλύει ο ιστορικός και συνεργάτη της Μηχανής του Χρόνου, Κωνσταντίνος Λαγός, τότε παρατηρήθηκε ένα φαινόμενο που ήδη υπήρχε σε ανεπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, αλλά στο οποίο ο ελληνικός λαός ήταν ασυνήθιστος. Κάποιοι πολιτικοί, όταν επισκέπτονταν τις εκλογικές περιφέρειες ή έκαναν βόλτες στα καφενεία της πρωτεύουσας, συνοδεύονταν από μικρά χαριτωμένα σκυλάκια που φορούσαν κορδέλες και κουδουνάκια.

Ο Άγγλος συγγραφέας Ούλτερ Σκοτ σε πίνακα του 1844. Συνοδεύεται στον περίπατό του από μικρόσωμα σκυλιά, μόδα που αντέγραψαν την ίδια εποχή στην Ελλάδα οι πρώτοι βουλευτές

Οι πολιτικοί, τα είχαν μάθει κόλπα, όπως να πιάνουν μπάλες με τα στόματά τους, να κάνουν τούμπες και να κυλιούνται στο έδαφος. Επίσης, συνήθιζαν να τους δίνουν ονόματα αρχαίων θεών. Τα σκυλάκια αυτά δεν είχαν καμία σχέση με τα σωματώδη τσοπανόσκυλα της ελληνικής υπαίθρου, που οι Έλληνες γνώριζαν καλά, αφού ήταν «σκυλιά σαλονιού».

Για πρώτη φορά τέτοια σκυλιά έφθασαν στην Ελλάδα με τους Βαυαρούς του Όθωνα και με πλούσιους Έλληνες του εξωτερικού, που εγκαταστάθηκαν στο νέο κράτος φέρνοντας μαζί τους ευρωπαϊκές συνήθειες. Έτσι, οι βουλευτές αντέγραψαν αυτή τη μόδα από την υψηλή κοινωνία, της οποίας κάποιοι ήταν μέλη, αλλά οι περισσότεροι ήλπιζαν να γίνουν μέσω της πολιτικής.

Τα σκυλιά ως σύμβολο κύρους

Όμως, η διαφορά ήταν ότι ενώ μέχρι τότε τα σκυλάκια αυτά ήταν περιορισμένα στα σπίτια και τους κήπους των αριστοκρατών, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα του κόσμου, οι πολιτικοί τα έπαιρναν μαζί τους όπου και αν πήγαιναν. Τα μικρά αυτά σκυλιά γρήγορα έγιναν σύμβολα κύρους γι’ αυτούς και τους συνόδευαν παντού, ακόμη και μέσα στη Βουλή.

Πίνακας του Ιακώβου Ρίζου που δείχνει Ελληνίδα μεγαλοαστή στο τέλος του 19ου αιώνα με σκυλί σαλονιού

Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η άγνωστη εκδήλωση φιλοζωϊσμού στην Ελλάδα, μόλις δύο δεκαετίες μετά την Επανάσταση του 1821 και αξίζει να ερευνηθεί, αναφέρει ο Κ. Λαγός. Όμως, οι περισσότεροι Έλληνες εκείνης της εποχής δεν έβλεπαν τα σκυλάκια αυτά με φιλοζωϊκή διάθεση, αφού γι’ αυτούς έφθασαν να συμβολίζουν τους συμπατριώτες τους που, όπως τα σκυλάκια, έτσι και εκείνοι προσκαλούνταν στους πολιτικούς, τους έγλυφαν και έκαναν τούμπες, προκειμένου να τους ρίξουν κανένα ξεροκόμματο.

Η εφημερίδα «Ελπίς» της 2ης Αυγούστου 1848 γράφει σχετικά γι’ αυτά τα πρώιμα «κομματόσκυλα»:

«Μερικοί των κκ. Βουλευτών κοντά εις τα άλλα πλεονεκτήματα του συρμού και της ευγένειας όσα είχον, οίον ομματοϋάλια, χειρόκτια και κομβολόγια, παρετηρήθη ότι φέρουν μαζί των και σκυλάκια μικρά, καλλωπισμένα με περιδέραιον εις τον λαιμόν από κουδούνια, τα οποία έμαθον να τους ακολουθούν εις τας αγιάς, εις τα καφενεία, και έως εις αυτό το Βουλευτήριον αποκαλούντες αυτά με θεία ονόματα, άλλο Ερμήν και άλλο Απόλλωνα κτλ. δια να δείξουν την αρχαιότητα και προπατορικήν ημών δόξαν και εύκλειαν. Τάλαινα και δυστυχής Ελλάς, πως κατήντησες, οι θεοί σου να είναι σκύλοι και οι σκύλοι σου θεοί!!!!».

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου