Ελληνοτουρκικά: Οδικός χάρτης

Στην εποχή μας η λέξη «κρίσιμος» για να προσδιοριστεί μία κατάσταση ή μία περίοδος έχει εξελιχθεί σε κλισέ. Ομως, στην περίπτωση των επόμενων δύο εβδομάδων αποδίδει την πραγματικότητα. Και αυτό γιατί θα έχουμε δύο σημαντικές συνόδους κορυφής, ΝΑΤΟ και ΕΕ, τις συναντήσεις Μπάιντεν – Ερντογάν και του τελευταίου με τον έλληνα Πρωθυπουργό, που εν πολλοίς θα διαμορφώσουν το κλίμα των επόμενων μηνών.

Ετσι, παρατηρούμε την Τουρκία να κάνει κάποια δειλά βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεών της με τη Δύση, ωστόσο, αυτή η διαδικασία θα απαιτήσει χρόνο και δύσκολα θα τελεσφορήσει. Η Αγκυρα είναι προσανατολισμένη σε μία ατζέντα που όλο και συχνότερα σε όλο και περισσότερα δεν συμβαδίζει με την αντίστοιχη των ΗΠΑ και ΕΕ. Κάνει, πάντως, μία προσπάθεια προσέγγισης, περισσότερο κερδίζοντας χρόνο μέχρι να κατασταλάξει τι πολιτική θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα.

Το ίδιο περίπου συμβαίνει και στα ελληνοτουρκικά. Με τη διαφορά ότι η Ελλάδα παραμένει στο στόχαστρο σχεδόν σε καθημερινή βάση, με συνεχείς δηλώσεις σε βάρος μας και μία συστηματική προσπάθεια να μεταθέσει προκαταβολικά την ευθύνη σε εμάς για τη διαφαινόμενη αδυναμία να αναληφθεί κάποια ουσιαστική πρωτοβουλία για τη διευθέτηση της διαφοράς μας επί υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Η Τουρκία, άλλωστε, φορτώνει συν τω χρόνω με απαιτήσεις την ατζέντα ή/και διευρύνει τις υφιστάμενες βλέψεις της. Εξίσου προβληματικό είναι ότι επιδιώκει την αλλοίωση της θετικής μας εικόνας στο εξωτερικό ως προς ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με τις κατηγορίες που εξαπολύει για τη Θράκη, και οι οποίες έχουν πυκνώσει, και την καταδίκη της στάσης των ελληνικών αρχών για τη μεταχείριση προσφύγων και μεταναστών, επιχειρεί, μεταξύ άλλων, να πλήξει τον ηθικό πυρήνα των επιχειρημάτων μας.

Επιπρόσθετα, η Αγκυρα θέλει να δείξει ότι η Ελλάδα είναι ξεχωριστή περίπτωση και μικρότερης σημασίας θέμα στη μεγάλη εικόνα και διαπραγμάτευση που επιχειρεί η πρώτη με τη Δύση. Παράλληλα, επιχειρεί τον διαχωρισμό μεταξύ ελληνοτουρκικών και Κυπριακού. Δηλαδή, ενώ αναμένεται να διατηρηθεί η αποκλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα εντός του θέρους, στην Κύπρο, η Αγκυρα  θα κλιμακώσει την επιθετικότητά της, βάζοντας πολύ δύσκολα στην Αθήνα. Η δημιουργία βάσης (και επιθετικών) drones στην κατεχόμενη Κύπρο, που απασχολεί και το Ισραήλ, το οποίο όμως αναμένεται να βυθιστεί σε μία εσωστρέφεια για το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα – η μετατροπή των Βαρωσίων σε τουριστικό θέρετρο και η επαναφορά πλωτών γεωτρύπανων όχι πέριξ αλλά εντός της κυπριακής ΑΟΖ, βρίσκονται στις προθέσεις του Ερντογάν.

Αν και η Ανατολική Μεσόγειος συνολικά δεν θα είναι πρώτο θέμα στη λίστα Μπάιντεν, φαίνεται πως ελληνοτουρκικά και Κυπριακό αποτελούν μέρος του ίδιου πακέτου για τις ΗΠΑ, οπότε θα ζητηθεί από τον Ερντογάν να απέχει εξίσου από αποσταθεροποιητικές ενέργειες.

Ως προς τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, ναι μεν το προφανές είναι ότι θέλουν να ξαναπιάσουν το νήμα της διακυμαινόμενης σχέσης τους, εντούτοις, και παρά τις δεδομένες μεγάλες δυσκολίες, θα ήταν χρήσιμο να καταλήξουν οι δύο ηγέτες σε έναν οδικό χάρτη, όχι μόνο παγώματος της έντασης και του χρόνου αλλά ουσιαστικών βημάτων εξομάλυνσης. Για να γίνει αυτό πρέπει να αλλάξει η πρόσληψη για το κατά πόσο μας εξυπηρετεί η διαιώνιση των προβλημάτων, μα κυρίως να μπει πίεση στην Τουρκία, η οποία προσώρας δεν έχει υποχρεωθεί να τροποποιήσει τις θέσεις της, παρά μόνο να κάνει κινήσεις εντυπώσεων για να μην κατηγορηθεί για αδιαλλαξία. Μπορούμε, ωστόσο, με προτάσεις και κινήσεις να φροντίσουμε να εκτεθεί. Εννοείται πως ταυτόχρονα θα βελτιώνουμε αισθητά τους συντελεστές ισχύος μας.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ, Παντείου Πανεπιστημίου