Μορατόριουμ διαρκείας

Πώς θα εμφανιστεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις Βρυξέλλες; Ως ηγεμόνας μιας περιφερειακής υπερδύναμης που μπορεί και αντέχει να βρεθεί απέναντι σε όλους, ακόμη και με τις πραγματικές υπερδυνάμεις; Ή ως αρχηγός κράτους που επιδιώκει να καταγραφεί ως κεντρικό και αναπόσπαστο κομμάτι μιας δυτικής συμμαχίας – και μαζί με αυτήν της δυτικής κοινότητας; Είναι το ερώτημα που η Αθήνα περιμένει να απαντηθεί σε δύο 24ωρα, όχι μόνο μέσα από το ραντεβού του τούρκου προέδρου με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά κυρίως μέσα από τη συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν που θα προηγηθεί. Ισως και μέσα από το τετ α τετ του Ερντογάν με τον Εμανουέλ Μακρόν, που επίσης μπορεί να σηματοδοτήσει νέες κατευθύνσεις. Συνεπώς, οι διαθέσεις του τούρκου προέδρου μπορεί να έχουν δοκιμαστεί πριν σταθεί απέναντι στον έλληνα Πρωθυπουργό και η ατζέντα αυτής της συνάντησης ίσως να έχει συνδιαμορφωθεί και με άλλους.
Σε επίπεδο διπλωματίας η μεγάλη εικόνα έχει ήδη αναδειχθεί μέσα από το διπλό ραντεβού του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, το προηγούμενο τρίμηνο. Σε Αγκυρα και Αθήνα, από τους δύο υπουργούς Εξωτερικών ειπώθηκαν όσα έπρεπε να ειπωθούν και πλέον είναι οι αρχηγοί εκείνοι που θα αποφασίσουν το επόμενο βήμα. Ακόμη και με όρους εσωτερικής κατανάλωσης, οι δύο ΥΠΕΞ κατέστησαν σαφές ότι οι δύο πλευρές του Αιγαίου πρέπει να συζητούν, ακόμη και σε φάσεις που τα ρεύματα είναι ψυχρά. Με κλειστούς διαύλους το μόνο βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα. Με την ίδια βεβαιότητα, ο Δένδιας, όπως και η πρωθυπουργική σύμβουλος επί των διπλωματικών Ελένη Σουρανή, θα βρίσκονται παραπλεύρως του Μητσοτάκη στη συνάντηση των Βρυξελλών. Συνεπώς, το μήνυμα είναι η συνάντηση αυτή καθαυτήν και όχι κάποια ειδικότερη ατζέντα. Τουλάχιστον από την πλευρά της Αθήνας – αν προκύψει κάτι περισσότερο στις Βρυξέλλες, αυτό θα βγει μέσα από τον φάκελο του Ερντογάν.

Είναι, ωστόσο, έτοιμος ο τούρκος πρόεδρος να σπρώξει τα πράγματα μπροστά; Στο Μαξίμου, όπως και στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας, προσβλέπουν σε ένα «ήρεμο καλοκαίρι», αλλά δεν στοιχηματίζουν σε κάτι περισσότερο. Εάν υπάρχει μια στόχευση μέσα από το νέο ραντεβού κορυφής, είναι το μορατόριουμ να έχει διάρκεια και το σκηνικό έντασης να μη μεταφερθεί στην Κύπρο. Η πρόοδος των ελληνοτουρκικών και των ευρωτουρκικών σχέσεων περνούν μέσα από τη συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο – η ελληνική προειδοποίηση μεταφέρεται σε κάθε επίπεδο και με κάθε ευκαιρία. Αλλά ούτε γι’ αυτά βάζει κανείς στοιχήματα. Στην περίπτωση που ο Ερντογάν συγκρατηθεί, η απρόσμενη συστολή του θα οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στον Τζο Μπάιντεν και στα μηνύματα που θα μεταφερθούν στην Αγκυρα από την Ουάσιγκτον. Οπως στα ίδια μηνύματα θα οφείλεται και μια νέα υπεροπτική στάση – από τη στιγμή που ο «σουλτάνος» αισθανθεί ότι υπάρχει ανοχή για να ξαναβρεί το πεδίο ελεύθερο.

Την τελευταία διετία η Αθήνα κινήθηκε με βασικό στόχο οι διμερείς σχέσεις να χωρέσουν σε ένα ευρωπαϊκό κοστούμι. Ο Δένδιας το είχε καταστήσει σαφές και στο ιδιότυπο υπουργικό πινγκ πονγκ με τον Τσαβούσογλου στην Αγκυρα – και, παρά τις παρασπονδίες του Βερολίνου, στην ελληνική κυβέρνηση εκτιμούν ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί. Στις Βρυξέλλες τα όρια μπορούν να μεγαλώσουν περισσότερο: Ο Ερντογάν δεν δίνει εξετάσεις όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά σε ολόκληρη τη Δύση. Η φόρτιση των προηγούμενων εβδομάδων για να εξασφαλιστούν τα ραντεβού με Μπάιντεν και Μακρόν, ερμηνεύονται ως σημάδια για μια αλλαγή πλεύσης. Οπως και η προσπάθεια να αλλάξει η οπτική της διεθνούς κοινότητας για τα ελληνοτουρκικά, με το παράπονο της Αγκυρας ότι η ελληνική προσέγγιση στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μαξιμαλιστική.

Με την τουρκική λίρα να αγκομαχά, μεταβάλλοντας το πολιτικό κλίμα και στο εσωτερικό της Τουρκίας, τα περιφερειακά μέτωπα ανοικτά και τους S-400 να μετεωρίζονται, ο Ερντογάν είναι προφανές ότι αναζητεί διεξόδους – και κάποιες θα ψάξει στο ραντεβού με τον Μπάιντεν. Πρόκειται για το ραντεβού που, μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο Μητσοτάκης έκρινε ότι αυτή την ώρα δεν είχε ανάγκη.