Ανακοίνωση από 40 ΜΚΟ: «Ασφαλής» η Τουρκία, ανασφαλείς οι πρόσφυγες

Στην απόφαση της κυβέρνησης να αναγνωρίσει την Τουρκία ως τρίτη ασφαλή χώρα αντιδρούν 40 ΜΚΟ, οι οποίες τονίζουν πως η ουσιαστική εξέταση των αιτήσεων ασύλου είναι η μόνη ασφαλής λύση για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Με νέα ΚΥΑ που εκδόθηκε στις 7 Ιουνίου, η ελληνική Πολιτεία ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για οικογένειες, άντρες, γυναίκες και παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία στη χώρα μας, προερχόμενοι από πέντε χώρες, ακόμα και με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης διεθνούς προστασίας, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Σομαλία.

Με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμη και των ασυνόδευτων παιδιών, στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, το Μάρτιο του 2016.

Διαβάστε επίσης: Οι παγίδες πίσω από την αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλούς χώρας» για τους πρόσφυγες

«Επισημαίνεται ότι η πολιτική αυτή έχει επί χρόνια μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε τόπο εγκλωβισμού χιλιάδων κατατρεγμένων και διωγμένων, με στόχο τη διευκόλυνση της επιστροφής τους σε τρίτες χώρες. Έχει δε γεννήσει ευρωπαϊκά σύμβολα ντροπής, όπως η Μόρια. Ωστόσο η λύση δεν μπορεί να είναι η επιστροφή εκτοπισμένων ατόμων στην Τουρκία. Η Τουρκία δεν παρέχει την διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ από το Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα, βάσει της νέας ΚΥΑ» αναφέρει η ανακοίνωση.

Επαναπροωθήσεις προς εμπόλεμες ζώνες

Τονίζεται, δε, πως σειρά αναφορών έχουν ανά τα χρόνια κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας. Περαιτέρω, η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους συνδέσμου του αιτούντα άσυλο με τη χώρα αυτή και τη συναίνεση της τρίτης χώρας, προκειμένου να είναι εφικτή η επιστροφή του ατόμου. Αμφότερες οι προϋποθέσεις στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συντρέχουν, όπως υπογραμμίζουν οι οργανώσεις.

Η απόφαση περί της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας θα πρέπει να ανακληθεί για τους λόγους που αναφέρθηκαν. Έρχεται δε σε καιρό που, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία δεν δέχεται την επιστροφή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα, όπως, εξάλλου, έχει επισημανθεί από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό έχει ήδη οδηγήσει πρόσφυγες, των οποίων τα αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα, κατ’ εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», σε ένα καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, αλλά ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στη χώρα μας, η οποία κινδυνεύει να μετατραπεί σε φυλακή. Η εφαρμογή της ΚΥΑ θα εξωθήσει ακόμη περισσότερα άτομα στην ίδια κατάσταση.

Μάλιστα, όπως έχει επισημανθεί σε σχετικές παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και πιο πρόσφατα από την Επίτροπο Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να δοθεί εκ νέου πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, στην οποία θα πρέπει να εξετασθεί η ουσία των αιτημάτων, κατ’ εφαρμογή του ενωσιακού και εθνικού δικαίου.

Σε πλήρη σύμπνοια με το πνεύμα πρόσφατης ανακοίνωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι οργανώσεις μας επισημαίνουν πως «η “εξωτερικοποίηση” είναι απλώς ένας τρόπος να μετατοπίζονται οι ευθύνες […] και να παρακάμπτονται οι διεθνείς υποχρεώσεις» και καλούν για μια ακόμη φορά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές να σεβαστούν την ευθύνη προστασίας των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί και η περαιτέρω διολίσθηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το άσυλο και των θεμελιωδών αρχών και αξιών προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προς αυτό το σκοπό, καλούμε την ελληνική Πολιτεία να ανακαλέσει την από 7 Ιουνίου ΚΥΑ.

Οι υπογράφουσες οργανώσεις

1. Action for education
2. Αλληλεγγύη Λέσβου
3. ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
4. Better Days
5. Γιατροί του Κόσμου – Ελλάδα
6. Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
7. Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών
8. ECHO100PLUS
9. ΕΛΙΞ
10. Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
11. Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
12. Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
13. Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
14. Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
15. Equal Rights Beyond Borders
16. Europe Must Act
17. European Lawyers in Lesvos (ELIL)
18. Fenix – Humanitarian Legal Aid
19. HumanRights360
20. Human Rights Legal Project
21. International Rescue Committee (IRC)
22. INTERSOS
23. INTERSOS Hellas
24. Ίριδα – Κέντρο Γυναικών
25. Κέντρο Διοτίμα
26. Legal Centre Lesvos
27. Lighthouse Relief
28. ΜΕΤΑδραση – Δράση για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη
29. Mobile Info Team (MIT)
30. Odyssea
31. Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
32. Refugees International
33. Refugee Law Clinic Berlin
34. Refugee Legal Support (RLS)
35. Refugee Rights Europe (RRE)
36. Samos Volunteers
37. SolidarityNow
38. Still I Rise
39. Terre des hommes Hellas
40. Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)

Διεθνής Αμνηστία: Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής για τους αιτούντες άσυλο

Σε απόκριση στην απόφαση της Ελλάδας να ορίσει την Τουρκία ως «ασφαλή χώρα» για τους/τις αιτούντες/σες άσυλο από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, όπως ισχύει ήδη για τους/τις Σύρους/ιες στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας για τη μετανάστευση, η Γλυκερία Αράπη, διευθύντρια του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε:

Αυτή η απόφαση αποτελεί άλλο ένα επικίνδυνο βήμα προς την αποσάθρωση της προστασίας ασύλου στην Ευρώπη. Η Ελλάδα αποκαλύπτει τις βάναυσες προθέσεις της να αρνηθεί με κάθε κόστος την προστασία, ορίζοντας την Τουρκία ασφαλή για ακόμα περισσότερες εθνικότητες.

»Η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής για τους/τις αιτούντες/ες άσυλο και τους/τις πρόσφυγες. Η Τουρκία έχει παράνομα απελάσει στη Συρία πολλούς/ές Σύριους/ες ενώ γνώριζε ότι αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους εκεί. Έχει επίσης επιστρέψει στο Αφγανιστάν χιλιάδες Αφγανούς σε κίνδυνο και ανεξάρτητα από την επισφαλή κατάσταση εκεί».

Ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης, οι αιτήσεις ασύλου από πολίτες των σχετικών χωρών δύναται να θεωρηθούν απαράδεκτες. Συνεπώς, ενδέχεται να προταθεί η επιστροφή των ανθρώπων αυτών στην Τουρκία στη βάση του εσφαλμένου επιχειρήματος ότι μπορούν να λάβουν αποτελεσματική προστασία εκεί.

Το 2016, με τον ενστερνισμό της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας για τη μετανάστευση, οι χώρες της Ε.Ε. ανέθεσαν την προστασία των Σύριων προσφύγων στην Τουρκία, με το πρόσχημα ότι η χώρα είναι ασφαλής γι’ αυτούς/ές. Ως αποτέλεσμα της συμφωνίας, η Ελλάδα εφάρμοσε πολιτική περιορισμού στα νησιά του Αιγαίου, αφήνοντας χιλιάδες αποκλεισμένους/ες σε απαράδεκτες συνθήκες.

Η Ελλάδα δημιουργεί μια συνταγή καταστροφής αποκλείοντας περισσότερες εθνικότητες από την προστασία και αγνοώντας την πραγματικότητα για τους/τις πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να αποσύρει αυτή την απερίσκεπτη απόφαση, η οποία μονάχα θα υπονομεύσει το δικαίωμα στο άσυλο και θα αφήσει περισσότερους ανθρώπους παγιδευμένους σε αναμονή στα νησιά του Αιγαίου.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα από τον Μάρτιο του 2020, οπότε η Τουρκία αρνήθηκε να δεχτεί επιστροφές αιτούντων/ουσών άσυλο στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας.

Το 2020 έκθεση μιας ΜΚΟ κατήγγειλε ότι η Τουρκία είχε επιστρέψει περισσότερους από 16.000 Σύριους/ες κατά τη διάρκεια του έτους. Από τον Σεπτέμβριο του 2020, σύμφωνα με τους αριθμούς των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία έχει απελάσει επίσης περίπου 6.000 άτομα στο Αφγανιστάν παρότι η κατάσταση στη χώρα δεν επιτρέπει ασφαλείς και αξιοπρεπείς επιστροφές.