Καρδιολογικός έλεγχος πριν την έναρξη αθλητισμού σώζει ζωές

Αδιαθεσία, πόνος στο στήθος, φτερούγισμα ή φτερουγίσματα, ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς, πολύ μεγάλη εξάντληση, έντονος ιδρώτας, δύσπνοια, ζάλη. Όλα αυτά είναι συμπτώματα που παραπέμπουν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, την αιφνίδια και απρόβλεπτη διακοπή της καρδιάς ή και της αναπνοής.

Καθημερινά  στην Αττική καταγράφονται 7-18 ανακοπές και το 20% συμβαίνουν σε δημόσιους χώρους. Οι μισές μέχρι και το 85% των ανακοπών μπορούν να αντιμετωπιστούν με ένα ηλεκτρικό σοκ από απινιδωτή. Το σημαντικό όμως είναι να αντιμετωπιστούν στα πρώτα τέσσερα λεπτά, διαφορετικά επέρχεται μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.

Είναι βασικό η απινίδωση να χορηγείται άμεσα μετά την καρδιακή ανακοπή. Εάν η καρδιά δεν λειτουργήσει σε φυσιολογικό ρυθμό εντός 5 λεπτών, αυτό θα είναι μοιραίο. Εάν απινιδωθεί εντός του πρώτου λεπτού από την καρδιακή ανακοπή οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς είναι περίπου 90%. Κάθε λεπτό που περνάει είναι κρίσιμο για την επιβίωση του ασθενή. Εάν η απιδίνωση καθυστερήσει πάνω από 10 λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης περιορίζονται αισθητά και καθίστανται σχεδόν μηδενικές.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ) προχώρησε σε ενημέρωση για τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, με αφορμή το περιστατικό της αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής που υπέστη ποδοσφαιριστής σε πρόσφατο αγώνα του EURO 2021, επισημαίνοντας ότι τα περιστατικά αιφνίδιου θανάτου δεν είναι σπάνια ούτε στην Ελλάδα, ούτε και στο εξωτερικό. Υπογραμμίζει μάλιστα την απόλυτη αναγκαιότητα του προα-αθλητικού ελέγχου, γιατί μπορεί να αποφευχθεί ένας αιφνίδιος θάνατος. Ταυτόχρονα έχει ιδιαίτερη προληπτική αξία, καθώς ενδέχεται να διαγνωστούν κάποια παθολογικά ευρήματα που απαιτούν ή τη διακοπή της έντονης αθλητικής δραστηριότητας ή τον αποκλεισμό κάποιων  μορφών άσκησης.

Κληρονομικότητα

Σε ηλικίες κάτω των 30 ετών, το 60% των αιφνίδιων θανάτων οφείλεται συνολικά σε κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα και γι’ αυτό το λόγο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, όταν τυχόν γίνεται διάγνωση καρδιαγγειακής νόσου, να ελέγχονται και τα άλλα μέλη της οικογένειας του ασθενούς.

Επομένως, ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος για εκείνους που αθλούνται ή σκοπεύουν να αθληθούν είναι επιβεβλημένος με λήψη ενός καλού οικογενειακού-ατομικού ιστορικού του αθλητή, κλινική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα καταρχήν.

Καλό επίσης είναι να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από ιατρούς με εξειδικευμένες γνώσεις.

Επίσης -σε ό,τι  αφορά τα παιδιά και τα αθλητικά προγράμματα στα οποία συμμετέχουν, οι γονείς δεν πρέπει να αμελούν τον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο για τα παιδιά τους.

Την ίδια στιγμή επισημαίνει ότι είναι επιβεβλημένο στους χώρους άθλησης πάντα να υπάρχει εξωτερικός απινιδωτής, καθώς και προσωπικό εκπαιδευμένο στην καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (γιατρός ή και διασώστες).

Πού οφείλεται
Σύμφωνα με την Καρδιολογική Εταιρεία, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου, είτε σε σοβαρή αρρυθμία, η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς.

Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που συνήθως όλοι μας αισθανόμαστε.

Πρόκειται για σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα.  Οι αρρυθμίες αυτές είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος –  απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό.

Οι εξωτερικοί αυτόματοι απινιδωτές είναι μικρές ελαφριές και σχετικά φθηνές συσκευές, που ανιχνεύουν αυτόματα τον καρδιακό ρυθμό και δίνουν σοκ, κατασκευασμένοι για χρήση από μη ιατρούς. Η  πρώιμη απινίδωση (εντός 3-5 λεπτών) σημαίνει επιβίωση 50-70%, ενώ κάθε λεπτό καθυστέρησης μειώνει την επιβίωση κατά 10%. Η μείωση του χρόνου παρέμβασης είναι αναγκαία, δεδομένου ότι με την έγκαιρη απινίδωση, αυξάνεται θεαματικά η επιβίωση του θύματος χωρίς νευρολογικές βλάβες.

Οι συσκευές αυτές βρίσκονται εκτός από  τα  νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και σε διάφορους πολυσύχναστους χώρους, όπως στα αεροδρόμια, στα αεροπλάνα στα εμπορικά κέντρα,  και απαιτείται ειδική (απλή) εκπαίδευση για τη χρήση του.
Η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου είναι κομβικής σημασίας. Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση της  υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί τον αιφνίδιο θάνατο και η αντιμετώπισή της.

Νοσήματα με κίνδυνο σοβαρών αρρυθμιών

Τα νοσήματα από τα οποία οι πάσχοντες κινδυνεύουν με σοβαρές αρρυθμίες είναι η στεφανιαία νόσος αφότου έχει προηγηθεί έμφραγμα μυοκαρδίου, η διατατική μυοκαρδιοπάθεια, η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, οι βαλβιδοπάθειες και διάφορα αρρυθμιολογικά νοσήματα  με γενετικό υπόστρωμα.