Χρήστος Τσαγανέας: Ο αριστοκράτης που έφτασε να κοιμάται σε μαούνα – Η πολιτική δράση και το αρχείο του Τρότσκι

Η ζωή του σπουδαίου ηθοποιού Χρήστου Τσαγανέα τα είχε όλα: όνειρα, απογοήτευση, φτώχεια, έναν μεγάλο έρωτα και έντονη πολιτική δράση.

Ξεκίνησε από τη Βράιλα της Ρουμανίας όπου είχε μεταναστεύσει η εύπορη και αριστοκρατική οικογένειά του. Αποφοιτεί από το ελληνικό γυμνάσιο και οι γονείς του τον στέλνουν για ακαδημαϊκές σπουδές στην Ελλάδα. Γράφεται στην Ιατρική, όμως σύντομα θα μεταπηδήσει στη Νομική.

Η μοίρα δεν θα τον αφήσει να την τελειώσει, καθώς ερωτεύεται την κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή του ηθοποιό Ελένη (Νίτσα) Λάσκαρη – Βιτσώρη, η οποία θα πάρει άμεσα διαζύγιο από το σύζυγό της Γιώργο Βιτσώρη.

Η ηθοποιός Ελένη Λάσκαρη «τράβηξε» στην υποκριτική τον Γιώργο Βιτσώρη, όπως και τον Χρήστο Τσαγανέα, ενώ και οι τρεις είχαν προσχωρήσει στο ΕΑΜ κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης. Μάλιστα, η πολιτική πορεία του πρώην συζύγου της Λάσκαρη, ο οποίος θεωρούνταν ακραίο αναρχικό στοιχείο ως ένας από τους πρώτους Έλληνες τροτσκιστές και αρχειομαρξιστές -διωκόμενος άγρια από το καθεστώς Μεταξά, ήταν η αιτία να αποκληρώσουν οι γονείς του Χρήστου Τσαγανέα το παιδί τους.

Άμεσα, τα οικονομικά προβλήματα για τον νεαρό Τσαγανέα, ο οποίος φτάνει στο σημείο να βρίσκει καταφύγιο σε μια βάρκα στο λιμάνι του Πειραιά και να παίρνει μέρος στις παραστάσεις των «μπουλουκιών» για να βγάλει τα προς το ζην. «Λίγα τα θέατρα, λίγες οι θεατρικές πιάτσες, πολλοί οι ασκούντες το επάγγελμα», υποστήριζε χαρακτηριστικά ο Χρήστος Τσαγανέας.

Η δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη

Το όνομα του Χρήστου Τσαγανέα ενεπλάκη και στην εκτέλεση της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη από την Ο.Π.Λ.Α. κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944.

Η οργάνωση ήταν προσκείμενη στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ, ενώ ο Τσαγανέας ως μέλος του προεδρείου της Εθνικής Πολιτοφυλακής ΕΑΜ Θεάτρου είχε βάλει την υπογραφή του -μαζί με τους συναδέλφους του, Αιμίλιο Βεάκη, Θεόδωρο Μορίδη, Σπύρο Πατρίκιο και Πάνο Καραβουσάνο- για τη θανατική καταδίκη της Ελένης Παπαδάκη, η οποία κατηγορούνταν για δωσιλογισμό.

Μάλιστα, ένα χρόνο αργότερα, ο Χρήστος Τσαγανέας κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του στην ένοπλη επίθεση κατά του προέδρου του τότε ΣΕΗ, Σπύρου Πατρίκιου.

Το αρχείο Τρότσκι

Το κομμάτι που συμπλήρωσε το παζλ της άκρως… κινηματογραφικής ζωής του Τσαγανέα ήταν αυτό που τον συνδέει με τον Λέων Τρότσκι.

Όπως αναφέρεται στις βιογραφίες του ίδιου και της συζύγου του, Νίτσας Τσαγανέα μετά τη δολοφονία του Μπολσεβίκου ιδεολόγου από άνθρωπο του Στάλιν, το αρχείο του πρώτου πέρασε από την Ελλάδα και αυτοί που ανέλαβαν να το κρύψουν, κάτω από άκρα μυστικότητα, ήταν το ζεύγος Τσαγανέα.

Σύμφωνα με πληροφορίες της εποχής, το αρχείο παραδόθηκε στη Νίτσα Τσαγανέα από τον πρώην σύζυγό της, Βιτσώρη, ο οποίος μετά το χωρισμό τους είχε διαφύγει στο εξωτερικό και έγινε διεθνώς διακεκριμένος τροτσκιστής, όντας ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του εκ των ηγετών της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Ο Χρήστος και η Νίτσα Τσαγανέα δεν απέκτησαν παιδιά, έζησαν όμως μαζί έως το τέλος της ζωής του πρώτου – ανήμερα των γενεθλίων του, στις 2 Ιουλίου του 1976. Η σύζυγός του αξιώθηκε να φτάσει έως τα 100, αφήνοντας την τελευταία πνοή της στις 10 Απριλίου του 2002.