Το συνέδριο των ευνούχων

Ιδιαίτερα δημοφιλής στους λογοτεχνικούς κύκλους η παρομοίωση των κριτικών με τους ευνούχους – «ξέρουν τα πάντα για το σεξ, αλλά δεν μπορούν να το κάνουν» – είναι εν μέρει άδικη. Στην πραγματικότητα υπήρξαν και υπάρχουν πολλοί άξιοι λογοτέχνες που ήταν και είναι άξιοι κριτικοί λογοτεχνίας. Για να περιοριστούμε στους τεθνεώτες, αξίζει να μνημονεύσουμε ενδεικτικά ορισμένους από τους πιο επιφανείς Ελληνες που διέπρεψαν και στα δύο πεδία: τον Γιώργο Θεοτοκά, τον Ηλία Βενέζη, τον Μ. Καραγάτση, τον Σπύρο Μελά, τον Αγγελο Τερζάκη, τον Αλέξανδρο Κοτζιά… Αναμφίβολα πιο ακριβής είναι η αναλογία των ευνούχων με τους ιεράρχες της Ορθοδόξου Εκκλησίας, από τη στιγμή που οι τελευταίοι – παρέα με τους καλόγερους, τους προσδιοριζόμενους τόσο εύστοχα και ως «αναχωρητές από τα εγκόσμια» – αυτοβούλως απέχουν (τουλάχιστον έτσι δηλώνουν) από την αναπαραγωγική διαδικασία και τη δημιουργία του λεγόμενου «οικογενειακού πυρήνα».

Θα περίμενε λοιπόν κάποιος να τηρούν οι απέχοντες «αιδήμονα σιγή» όποτε ανοίγει συζήτηση γύρω από ζητήματα «εθνικής υπογεννητικότητας» και «οικογενειακού προγραμματισμού» και στην περίπτωση που κάποιος άλλος αφελής – εκ παραδρομής ή εξ αγνοίας – τους προσκαλέσει να συμμετάσχουν ως εισηγητές σε ένα επιστημονικό (λέμε, τώρα) πανελλήνιο συνέδριο με τον βαρύγδουπο τίτλο «Γονιμότητα και Αναπαραγωγική Αυτονομία: Ορια και Επιλογές» να δηλώσουν ευθαρσώς αναρμόδιοι και να επιστρέψουν ευγενικά την πρόσκληση, μαζί με τις ευχές τους για την ευόδωση των στόχων του συνεδρίου. Απεναντίας, παρατηρούμε – και όχι μόνο με αφορμή το εν λόγω συνέδριο – οι απέχοντες καθημερινά να μη βάζουν γλώσσα μέσα.

Εάν ξεφυλλίσουμε τον ψυχαγωγικό συνωμοσιολάγνο Τύπο, θα εντοπίσουμε τα πάντα: από προφητείες πότε θα ξαναπάρουμε την Κωνσταντινούπολη (ορισμένες εκ των οποίων φέρουν ημερομηνία προγενέστερη εκείνης που τη χάσαμε) και πότε ο Πούτιν θα πατήσει το κουμπί του πυρηνικού ολέθρου έως αναθέματα για τους ομοφυλόφιλους και ευλογίες για τα οικογενειακά κονικλοτροφεία. Θα έλεγε κανείς ότι οι απαρνητές των εγκοσμίων, είτε στη Μονή Πετράκη στο κέντρο της πρωτεύουσας – την έδρα της Ιεράς Συνόδου – είτε στα πιο απομακρυσμένα μοναστήρια της επικράτειας, ξημεροβραδιάζονται ξεκοκαλίζοντας τα σκανδαλοθηρικά έντυπα.

Οφείλουμε, ωστόσο, να παραδεχτούμε ότι δεν κάνουν κάτι πρωτότυπο. Από τον καιρό του Αποστόλου Παύλου και, κατόπιν, των Τριών Ιεραρχών, την παρέμβασή τους γύρω από το πόσο μακριά θ’ αφήσουμε τα μαλλιά μας και πώς θα διαχειριστούμε τα γεννητικά μας όργανα δεν τη θεωρούσαν απλώς αναμενόμενη. Τη θεωρούσαν επιβεβλημένη. Λες και ποτέ τους ρωτήσαμε.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία επιτρέπει τον γάμο και την τεκνοποίηση στον κατώτερο κλήρο. Αρκετά νωρίς, στους κόλπους της, αντιμετωπίζεις το δίλημμα: είτε θα σταδιοδρομήσεις στην ιεραρχία – από αρχιμανδρίτης και πάνω – είτε θα κάνεις οικογένεια. Ενα συνέδριο που θα επιδείκνυε ειλικρινές ενδιαφέρον για τη «γονιμότητα» και δεν θα εξυπηρετούσε απλώς πελατειακές ή άλλες διαφημιστικές σκοπιμότητες θα προσκαλούσε στο βήμα απλούς παπάδες και απλές παπαδιές, συχνά πολύτεκνους, να καταθέσουν τη μαρτυρία τους πώς τα βγάζουν πέρα με ψίχουλα.

Θα μπορούσε να προσκαλέσει επίσης και μια ηγουμένη, να μας διαφωτίσει σε ποια ακριβώς ηλικία αποφάσισε να νυμφευθεί τον Ιησού Χριστό, να απαρνηθεί την όποια σεξουαλική της ταυτότητα και την όποια δυνατότητα ή επιθυμία (δεν ταυτίζονται πάντοτε) να αποκτήσει παιδιά η ίδια, ενώ παράλληλα γνώριζε ότι ήταν εκ των προτέρων αποκλεισμένη από την ανδροκρατούμενη εκκλησιαστική ιεραρχία, τον κλήρο σε όλα τα επίπεδα, ακόμη και από τον μοναστικό βίο στο αρσενικό άβατο του Αγίου Ορους. Ενα συνέδριο που θα σεβόταν πρωτίστως το κύρος του θα έδινε το μικρόφωνο σε όσους έχουν σχέση με το αντικείμενό του. Αντ’ αυτών προτίμησε τους ευνούχους.