Ελιά: Τι προβλέπεται για την ορθή εφαρμογή ψεκασμών καλύψεως

Οι ψεκασμοί καλύψεως φυλλώματος, είναι μια καθιερωμένη καλλιεργητική τεχνική για την προστασία της ελαιοπαραγωγής από εχθρούς και ασθένειες, η οποία όμως διέπεται από βασικούς κανόνες καθώς τόσο η υπερβολική, όσο και η λανθασμένη εφαρμογή της μπορεί να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον και στους φυσικούς εχθρούς, να ενισχύει φαινόμενα ανθεκτικότητας στα φυτοπροστατευτικά και να επιβαρύνει το παραγόμενο προϊόν με υπολείμματα.

Για την καταπολέμηση του δάκου, που αποτελεί και το σημαντικότερο εχθρό της ελιάς, εφαρμόζεται κρατικά το Πρόγραμμα της Συλλογικής Καταπολέμησης με Δολωματικούς Ψεκασμούς. Σε εξαιρετικές όμως περιπτώσεις και όπου δεν είναι εφικτή η πραγματοποίηση δολωματικών ψεκασμών ή όταν διαπιστωθεί έντονη προσβολή (ζωντανή προσβολή άνω του 5%) συνίσταται η κατασταλτική παρέμβαση με ψεκασμούς καλύψεως φυλλώματος.

Στις περιπτώσεις αυτές ψεκάζεται ολόκληρη η κόμη των δέντρων με εγκεκριμένο εντομοκτόνο στοχεύοντας στη θανάτωση των ενήλικων και των προνυμφών εντός του καρπού.

Πρέπει όμως να τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες χρήσης των σκευασμάτων και τα προκαθορισμένα ελάχιστα όρια από τον τελευταίο ψεκασμό ως τη συγκομιδή των ελαιοδένδρων και επίσης οι ψεκασμοί κάλυψης δεν επιτρέπεται να εφαρμόζονται σε ελαιώνες που προορίζονται για την παραγωγή ΠΟΠ ή ΠΓΕ ελαιόλαδου ή βρώσιμου ελαιόκαρπου.

Προληπτικές επεμβάσεις, με συνθετικά εντομοκτόνα, απουσία προσβολής δεν συμβάλουν στον έλεγχο του εχθρού, αυξάνουν το κόστος καλλιέργειας και την επιβάρυνση του προϊόντος με δραστικές ουσίες. Για το λόγο αυτό η ορθή και συστηματική εκτίμηση της δακοπροσβολής είναι κρίσιμης σημασίας.

Ακολουθούν αναλυτικές οδηγίες – κανόνες για τους ψεκασμούς καλύψεως για τον έλεγχο του δάκου της ελιάς και των σχετιζόμενων μυκητολογικών προσβολών, τις οποίες έχει συντάξει η Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή σε θέματα Φυτοπροστασίας της Περιφέρειας Κρήτης.

Οδηγίες σχετικά με τους ψεκασμούς καλύψεως για τον δάκο της ελιάς και των σχετιζόμενων μυκητολογικών προσβολών

Οι ψεκασμοί καλύψεως φυλλώματος είναι μια καθιερωμένη καλλιεργητική τεχνική για την προστασία της ελαιοπαραγωγής από εχθρούς και ασθένειες. Στην συνέχεια θα αναφερθούμε επιγραμματικά στους βασικούς κανόνεςπου διέπουν αυτήν την τεχνική καλλιέργειας δίνοντας έμφαση στην προστασία από τον δάκο της ελιάς. Στόχος είναι ησωστή εκτέλεση των εμβάσεων αλλά και ο περιορισμός του πλήθους των ψεκασμών. Να τονίσουμε ότι λανθασμένες ήπολύ υψηλής έντασης επεμβάσεις μπορεί να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στους φυσικούς εχθρούς, ναενισχύουν φαινόμενα ανθεκτικότητας στα φυτοπροστατευτικά και να επιβαρύνουν το παραγόμενο προϊόν μευπολείμματα.

Γενικοί κανόνες:

• Να εφαρμόζεται η ποσότητα του σκευάσματος όπως ορίζεται από την ετικέτα. Μην γίνεται υπερ-δοσολόγησηθεωρώντας ότι θα επιτευχθεί υψηλότερη αποτελεσματικότητα.
• Να τηρείται πιστά το διάστημα τελευταίας επέμβασης έως τη συγκομιδή, διαφορετικά υπάρχει πιθανότητά ναανιχνευτούν υπολείμματα στο προϊόν.
• Να τηρείται ο συνιστώμενος αριθμός εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο για κάθε σκεύασμα.
• Επίσης, να εφαρμόζεται εναλλαγή δραστικών ομάδων στο πρόγραμμα ψεκασμών σε συνεργασία με τονεπιβλέποντα γεωπόνο. Στόχος των παραπάνω είναι να μειωθεί η μονομερής πίεση επιλογής του εχθρού και νακαθυστερήσει ή να αποφευχθεί η ανάπτυξη φαινομένων ανθεκτικότητας που μειώνουν την αποτελεσματικότητατων επεμβάσεων.

Διενέργεια ψεκασμών καλύψεως για τον έλεγχο του δάκου της ελιάς

Οι επεμβάσεις πρέπει να γίνονται μόνο με εγκεκριμένα προϊόντα με την ένδειξη «για ψεκασμούς καλύψεως φυλλώματοςγια τον έλεγχο του δάκου της ελιάς». Στη παρούσα φάση οι εγκεκριμένες δραστικές ουσίες είναι:

• Ομάδα νεονικοτινοειδών (ΜοΑ 4Α): acetamiprid,
• Ομάδα πυρεθρινοειδών (ΜοΑ 3A): deltamethrin, lambdacyhalothrin, zetacypermethrin
• Ομάδα εντομοπαθογόνων: Beauveriabassiana
• Ορυκτά: aluminiumsilicate
• Ομάδα οργανοφωσφορικών (ΜοΑ 3A): phosmet

Εκτίμηση του επιπέδου δακοπληθυσμού και προσβολής του ελαιόκαρπου

Για την απόφαση διενέργειας επεμβάσεων με τα παραπάνω σκευάσματα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δυο βασικέςπαράμετροι:

• η πίεση δακοπληθυσμούκαι
• το επίπεδο προσβολής του ελαιόκαρπου.

Τα επίπεδα δακοπληθυσμού μπορούν να εκτιμηθούν με την τοποθέτηση παγίδων νερού με ελκυστικό (διάλυμα μεαμωνιακά άλατα 2% ή υδρολυμένες πρωτεΐνες 2% με προσθήκη βόρακα (φθινόπωρο)) και την καταμέτρηση εβδομαδιαίων συλλήψεων δάκων στην καλλιέργεια (τουλάχιστον 3 παγίδες ανά εκμετάλλευση αυξανόμενες κατά 1παγίδα ανά 1000 δέντρα).

Τα επίπεδα δακοπροσβολής μπορούν να εκτιμηθούν με τακτικό έλεγχο του ελαιόκαρπου για παρουσία νυγμάτωνωοθεσίας ή τυπικών συμπτωμάτων αρχόμενης δακοπροσβολής. Το δείγμα πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον 250καρπούς (25 καρποί/δέντρο από 10-12 δέντρα), που να έχουν συλλεχθεί τυχαία από διαφορετικά και απομακρυσμένα σημεία της καλλιέργειας.

Σωστή εκτίμηση των παραπάνω παραμέτρων, μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια την ανάγκη διενέργειας θεραπευτικών επεμβάσεων, και έτσι να αποφεύγονται άκαιροι και αναποτελεσματικοί ψεκασμοί.

Ψεκασμοί πρόληψης της προσβολής

Οι ψεκασμοί καλύψεως φυλλώματος για τον έλεγχο του δάκου με aluminiumsilicate (καολίνης) έχουν προληπτικό χαρακτήρα και στοχεύουν στην μείωση της έντασης της προσβολής επιδρώντας στη συμπεριφορά του ενήλικου(αποφυγή ωοτοκίας στον ελαιόκαρπο).

Ψεκασμοί με σκευάσματα που περιέχουν τον εντομοπαθογόνο μύκητα Beauveriabassiana έχουν επίσης προληπτικό χαρακτήρα και στοχεύουν κυρίως στα ενήλικα και στο στάδιο της πούπας.

Προληπτικοί ψεκασμοί με νεονικοτινοειδή, πυρεθρινοειδή και οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα δεν συστήνονται καθώς οι πληθυσμοί του δάκου στο στάδιο του ενήλικου ελέγχονται με δολωματικούς ψεκασμούς από το πρόγραμμα δακοκτονίας του ΥΠΑΑΤ.

Ψεκασμοί θεραπείας της προσβολής

Οι ψεκασμοί καλύψεως φυλλώματος θεραπευτικού χαρακτήρα με συνθετικά εντομοκτόνα έχουν στόχο τη θανάτωση της προνύμφης στον ελαιόκαρπο και τερματισμός της προσβολής.

Μπορούν να εφαρμοστούν στις παρακάτω περιπτώσεις :
• Σε ελαιώνες που λόγω χαμηλού ποσοστού καρποφορίας (κάτω του 25%) δεν εφαρμόζεται η δολωματική μέθοδος ή εάν αυτή εφαρμοστεί συνήθως δεν έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα.
• Η προσβολή του ελαιοκάρπου να είναι πάνω από το οικονομικό όριο ζημιάς: (>5% ζωντανή προσβολή για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες και 1% συνολική προσβολή για τις επιτραπέζιες ποικιλίες)

Τι να αποφεύγετε:

Επαναλαμβανόμενοι ψεκασμοί καλύψεως με πυρεθρινοειδή, λόγω της χαμηλής εκλεκτικότητας της ομάδας και τις ολικής κάλυψης του αγρο-οικοσυστήματος, επηρεάζουν δραματικά τους φυσικούς εχθρούς (π.χ. παρασιτοειδή και αρπακτικά)που αποτελούν βασικούς παράγοντες ισορροπίας στην καλλιέργεια και συμμάχους στην αντιμετώπιση τόσο του δάκουόσο και άλλων σημαντικών εχθρών της ελιάς.

Υπάρχουν αναφορές για ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην ομάδα των πυρεθρινοειδών από το δάκο της ελιάς και φαινόμενα μειωμένης αποτελεσματικότητας. Σε περίπτωσης που γίνει εφαρμογή συστήνεται η εκτίμηση της ζώσας προσβολής 5-6ημέρες μετά την επέμβαση με τη συμβολή του επιβλέποντα γεωπόνου.

Η δραστική ουσία phosmet απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στον χρόνο και τη δόση εφαρμογής σε σχέση με τα υπολείμματα που ανιχνεύονται στο τελικό προϊόν.

Ψεκασμοί καλύψεως για τον έλεγχο ασθενειών

Αναφορικά με τους ψεκασμούς καλύψεως φυλλώματος για τον έλεγχο των ασθενειών της ελιάς, οι συγκεκριμένες επεμβάσεις έχουν κυρίως προληπτικό χαρακτήρα.

Συγκεκριμένα, για τις συνθήκες και τα δεδομένα της Κρήτης θα πρέπει να γίνεται εφαρμογή χαλκούχων σκευασμάτων με υψηλή υπολειμματικότητα (π.χ. βορδιγάλειος πολτός) αμέσως μετά το κλάδεμα. Επίσης, σε περιοχές με υψηλή σχετική υγρασία θα πρέπει να γίνεται και μια δεύτερη επέμβαση με χαλκούχα σκευάσματα στις αρχές του φθινοπώρου. Σε περιοχές όπου επικρατεί παγετός ή χαλαζόπτωση συστήνεται η άμεση εφαρμογή χαλκούχων σκευασμάτων με ταχεία αποδέσμευση των ιόντων χαλκού (π.χ. οξείδιο ή υδροξείδιο του χαλκού) προκειμένου να επιτευχθεί άμεσο φυτοπροστατευτικό αποτέλεσμα. Κατά περίπτωση, δύναται και η χρήση άλλων ομάδων μυκητοκτόνων (π.χ.στρομπιλουρίνες, τριαζόλες, διθειοκαρβαμιδικά, γουανιδίνες, ή και βιολογικά σκευάσματα, εφόσον διαγνωστούνμολύνσεις από ασθένειες για τις οποίες συνιστάται η χρήση τους.