Μαρίν Λεπέν: Η εμπρηστική ρητορική της κερδίζει τους ψηφοφόρους της παραδοσιακής δεξιάς

Κάθε μέρα στις 4 τα ξημερώματα, η Ιζαμπέλ σκεφτόταν την αρχηγό της γαλλικής ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν. Ως εργαζόμενη σε αεροδρόμιο, η 50χρονη γυναίκα αναγκαζόταν να πάρει τη συγκοινωνία κατά μήκος της Κυανής Ακτής πριν ξημερώσει. Στη διαδρομή, το μυαλό της πλημμύριζε από σκέψεις: Θα ήταν αρκετή η σύνταξή της; Τι θα μπορούσε να γίνει για την αντιμετώπιση της ολοένα εντεινόμενης εγκληματικότητας;

Σταδιακά, άρχισε να πιστεύει στην υπόσχεση της ακροδεξιάς να δώσει «εθνική προτεραιότητα» στους Γάλλους επί των αλλοδαπών σε ζητήματα απασχόλησης, στέγασης και κοινωνικής πρόνοιας, καθώς πίστευε ότι οι μετανάστες ζούσαν καλύτερα από την ίδια.

«Ο Εμανουέλ Μακρόν ενδιαφέρεται περισσότερο για την εξωτερική πολιτική, παρά για τα βάσανα των Γάλλων. Όμως η Λεπέν, που είναι δικηγόρος και μητέρα τριών παιδιών, καταλαβαίνει τους γάλλους εργάτες», υποστηρίζει μιλώντας στον Guardian. Επί δεκαετίες, η Ιζαμπέλ ψήφιζε την παραδοσιακή γαλλική δεξιά, όμως δεν σκοπεύει να κάνει το ίδιο και στις επερχόμενες περιφερειακές εκλογές.

«Έχω γίνει μια από εκείνες τις γυναίκες που κάποτε ψήφισαν τον Νικολά Σαρκοζί και τώρα ψηφίζει τη Μαρίν Λεπέν», λέει σηκώνοντας τους ώμους.

Η άνοδος της ακροδεξιάς κυριαρχεί στη συζήτηση για τις περιφερειακές εκλογές που πραγματοποιούνται αυτό το μήνα στη Γαλλία. Η Λεπέν επιχειρεί να προσελκύσει κεντροδεξιούς ψηφοφόρους και παρουσιάζει τη μάχη για τις περιφέρειες ως σημείο εκκίνησης για την τρίτη της απόπειρα να κερδίσει την προεδρία της χώρας στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν την επόμενη άνοιξη. Είναι πιθανό να καταφέρει και πάλι να περάσει στον δεύτερο γύρο, απέναντι στον Μακρόν.

«Πρόκειται για ένα είδος χιονοστιβάδας», εξηγεί ο Στιούαρτ Τσάου, κοινωνιολόγος και σύμβουλος στην εταιρεία δημοσκοπήσεων Viavoice. «Η Μαρίν Λεπέν δεν έχει αλλάξει, ούτε έχει αμβλύνει τις θέσεις της. Το κοινωνικό πλαίσιο στη Γαλλία, όμως, σημαίνει ότι μπορεί να επωφεληθεί από το γεγονός ότι τα κεντρικά θέματά της έχουν έρθει στο επίκεντρο της κοινής γνώμης στη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών: Το αίσθημα της ανασφάλειας απέναντι στο έγκλημα, το αίσθημα της παρακμής και της κοινωνικής ανισότητας και η σύνδεση που η ίδια έχει επιβάλει ανάμεσα σε αυτά τα ζητήματα και τη μετανάστευση, την Ευρώπη και την παγκοσμιοποίηση. Η κρίση του κοροναϊού έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι ζούμε σε ταραγμένους καιρούς, έχουμε ανάγκη από προστασία και εθνική κυριαρχία».

«Όσο περισσότερο θέτουν τα υπόλοιπα κόμματα τη Λεπέν στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου, εστιάζοντας στα ποσοστά που μπορεί να πιάσει και στο πώς μπορούν αυτά να μειωθούν – και όσο περισσότερο υιοθετούν τα ζητήματα που η ίδια βάζει στο διάλογο – τόσο κανονικοποιούν το κόμμα της».

Αν η Λεπέν κατακτήσει τον έλεγχο κάποιας γαλλικής περιφέρειας, θα προκαλέσει πολιτικό σεισμό στη Γαλλία και το εθνικιστικό κόμμα της ενδέχεται να φανεί ξαφνικά πολύ πιο αξιόπιστο. Έχοντας αλλάξει το όνομά του σε Εθνική Συσπείρωση, από «Εθνικό Μέτωπο», όπως ονομαζόταν όταν το κληρονόμησε από τον πατέρα της, Ζαν Μαρί Λεπέν, που ήταν ο ιδρυτής του πριν από 50 χρόνια, το κόμμα ήδη διοικεί περίπου δέκα Δήμους σε ολόκληρη τη Γαλλία. Όμως δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να κατακτήσει την ηγεσία κάποιας περιφέρειας. Οι γαλλικές περιφέρειες διαθέτουν προϋπολογισμούς δισεκατομμυρίων, ενώ στις αρμοδιότητές τους περιλαμβάνονται τα λύκεια και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Στο παρελθόν, η ψήφος τακτικής – με την Αριστερά σε πολλές περιπτώσεις να αποσύρεται για να επιτρέψει στη Δεξιά να «ανακόψει την ακροδεξιά απειλή» – περιόριζε πάντα τα ποσοστά του κόμματος στις περιφέρειες.

Όμως στον γαλλικό νότο, η Περιφέρεια Προβηγκίας-Άλπεων-Κυανής Ακτής (PACA) που περιλαμβάνει τις πλούσιες επαύλεις της γαλλικής ριβιέρας, αλλά και τα φτωχότερα χωριό του Βοκλούζ και τις εργατικές συνοικίες της Μασσαλίας, αντιμετωπίζεται από τη Λεπέν ως πολιτικό εργαστήριο.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια νίκη για το κόμμα της στην PACA είναι πιθανή στον δεύτερο γύρο των εκλογών, και οι δεν αποκλείεται τον επόμενο μήνα, στο κινηματογραφικό φεστιβάλ των Καννών, ακροδεξιοί εκπρόσωποι να στέκουν στο κόκκινο χαλί – γεγονός που θα αποτελούσε επικοινωνιακό εφιάλτη για την κυβέρνηση.

Για να κατακτήσει τη νίκη στην περιοχή, το κόμμα της Λεπέν θα πρέπει να στοχεύσει στους ψηφοφόρους της παραδοσιακής Δεξιάς. Η δεξαμενή σκέψης, Ίδρυμα Ζαν Ζορέ, προειδοποίησε εσχάτως ότι μπορεί η Λεπέν να μην έχει μεγάλες πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές του 2022, όμως το ενδεχόμενο παραμένει στη σφαίρα του πραγματικού, και εξαρτάται από το πώς θα διαχειριστεί καθέναν από τους παρακάτω τρεις παράγοντες.

Πρώτον, η Λεπέν θα πρέπει να κερδίσει υψηλούς αριθμούς ψήφων από την εκλογική βάση της κεντροδεξιάς. Δεύτερον, η απόπειρά της να μαλακώσει σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων την εικόνα του κόμματός της και να απομακρυνθεί από τον στρατιωτικοποιημένο χαρακτήρα του παρελθόντος, θα πρέπει να στεφθούν με τόσο μεγάλη επιτυχία, ώστε ο μέσος ψηφοφόρος να μην την αντιμετωπίζει πια ως απειλή, επομένως και να μην ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει την ψήφο του ως όπλο ενάντια στην εκλογή της. Και τέλος, ο Μακρόν θα πρέπει να θεωρείται πλέον εξίσου αναξιόπιστος με εκείνη, ώστε οι ψηφοφόροι να αρνούνται να τον ψηφίσουν.

Προς το παρόν, όλες αυτές οι παράμετροι δεν έχουν ευθυγραμμιστεί υπέρ της Λεπέν, όμως η περιφέρεια PACA, όπου οι κορυφαίες ανησυχίες των ψηφοφόρων, δηλαδή η εγκληματικότητα και η μετανάστευση, είναι «ψωμοτύρι» για τη Λεπέν, αντιμετωπίζεται ως δημοσκόπηση για τις εθνικές εκλογές.

Σε ολόκληρη τη Γαλλία, το ποσοστό των πολιτών που θεωρεί το κόμμα της Λεπέν απειλή για τη δημοκρατία, έχει μειωθεί στο 49%. Οι ψηφοφόροι της παραδοσιακής Δεξιάς που έχουν καλή άποψη για τη Λεπέν αυξάνονται. Σε μια ασυνήθιστη κίνηση, το κόμμα του Μακρόν έχει ήδη αποσυρθεί από την εκλογική μάχη στην περιφέρεια PACA και έχει συνασπιστεί με τη δεξιά για να αντιμετωπίσουν τη Λεπέν από κοινού.

«Αυτές οι εκλογές είναι ένα τεστ», δήλωσε ο Τιερί Μαριανί, υποψήφιος περιφερειάρχης με τη Λεπέν, χαιρετώντας ενθουσιώδεις αλιείς στους πάγκους της αγοράς των Καννών. «Η PACA είναι μοναδική, επειδή οι Ρεπουμπλικάνοι [η παραδοσιακή Δεξιά] έχουν συνασπιστεί εναντίον μας με τον Εμανουέλ Μακρόν. Αν χάσουν, θα φανεί ότι ο Μακρόν, ακόμη και σε συνεργασία με τους άλλους, αντιμετωπίζει δυσκολίες. Θα φανεί ότι οι Ρεπουμπλικάνοι δεν έχουν πια καμιά πολιτική θέση και ότι η συνεργασία τους δεν κατάφερε να πείσει τον απλό λαό της Γαλλίας».

Ο 62χρονος Μαριανί, που ήταν υπουργός με την κεντροδεξιά κυβέρνηση του Νικολά Σαρκοζί, είναι το πρόσωπο της προσπάθειας της Λεπέν να αντλήσει ψήφους από τον κεντρώο χώρο. Δημιούργησε τη δική του φράξια από σκληροπυρηνικούς δεξιούς βουλευτές και στη συνέχεια προσχώρησε στο κόμμα της Λεπέν, για να εκλεγεί τελικά Ευρωβουλευτής το 2019.

Ο Μαριανί μεγάλωσε στο βόρειο Βοκλούζ, όπου ήταν επικεφαλής ενός φεστιβάλ όπερας και υποστηρίζει ότι η μεγάλη του καριέρα στην πολιτική συνεπάγεται πως δεν μπορεί να θεωρηθεί «επικίνδυνος». Ισχυρίζεται ότι ο Σαρκοζί δεν προχώρησε αρκετά μετά τα εμπρηστικά σχόλιά του το 2005, ότι είχε στόχο να «καθαρίσει το έγκλημα» στις πολυπολιτισμικές συνοικίες «με το πιεστικό λάστιχο». «Το πρόβλημά μας είναι ότι ποτέ δεν συνέδεσε αυτό το λάστιχο», έχει δηλώσει.

Οι Κάννες, προπύργιο των παραδοσιακών δεξιών Ρεπουμπλικάνων, δεν αποτελεί εύκολη έδρα για τη Λεπέν. Ο δεξιός δήμαρχος της πόλης, υπέρμαχος της απαγόρευσης των «μπουρκίνι» στις παραλίες της γαλλικής ριβιέρας, κατάφερε πρόσφατα να επανεκλεγεί με φαραωνικό ποσοστό που άγγιξε το 88. Όμως στις ακτές μεταξύ των Καννών και της Νίκαιας, οι ακροδεξιοί υποστηρίζουν ότι οι πολίτες έρχονται πιο κοντά στις ιδέες τους.

«Κάποτε αναγκαζόμασταν να κολλάμε αφίσες στη μέση της νύχτας και να τις αλλάζουμε συχνά εξαιτίας των βανδαλισμών», υποστηρίζει ο 22χρονος Γκαμπριέλ Τομά, ένας φοιτητής ιστορίας από τη Νίκαια που μπήκε στο κόμμα της Λεπέν σε ηλικία 17 ετών. «Τώρα τις κολλάμε μέρα μεσημέρι και οι άνθρωποι σταματούν και μας δίνουν συγχαρητήρια».

Όπως αναφέρει τα νεαρά μέλη στην περιοχή έχουν αυξηθεί στη διάρκεια των τελευταίων μηνών. «Στη φοιτητική ένωσή μου, βλέπω περισσότερο ενδιαφέρον για τη Λεπέν, ιδίως εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές λόγω της πανδημίας».

Η Λεπέν έχει όλο και μεγαλύτερη απήχηση στους ψηφοφόρους που ανησυχούν για τη βία και τη μικροπαραβατικότητα. Η ίδια έχει συνδέσει το έγκλημα με «τη μαζική, ανεξέλεγκτη μετανάστευση», υποστηρίζοντας ότι η Γαλλία αντιμετωπίζει ένα «χάος».

Αν και η Αριστερά αντιτείνει πως η άποψη αυτή δεν υποστηρίζεται από τα στοιχεία, η ακροδεξιά έχει καταφέρει να ξεφύγει από το περιθώριο χάρη στη ρητορική της Λεπέν. Ο υπουργός εσωτερικών του Μακρόν, Ζεράρντ Νταρμαμίν, μιλώντας για την εγκληματικότητα, έχει προειδοποιήσει για την «εντεινόμενη αγριότητα μιας πλευράς της γαλλικής κοινωνίας».

Στην υπαίθρια αγορά των Καννών, ο 83χρονος Πολ έχει ξυπνήσει από τις 5 τα ξημερώματα, για να ξεκινήσει από τη Νίκαια και να στήσει τον πάγκο του με τις αντίκες. Κάποτε ψήφιζε την παραδοσιακή Δεξιά, όμως πλέον προτιμά τη Λεπέν. Με τους ελάχιστους τουρίστες που είδε η περιοχή εξαιτίας του κοροναϊού, τα πράγματα είναι δύσκολα για εκείνον. «Έρχεται μεγάλη οικονομική κρίση», τονίζει μιλώντας στον Guardian. «Η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί, δεν υπάρχει αρκετή αστυνόμευση. Οι άνθρωποι γύρω μου λένε: Γιατί να μη δώσουμε μια ευκαιρία στη Λεπέν;».

Η 73χρονη Κριστέλ, πρώην ξεναγός που πάντοτε ψήφιζε το κόμμα του Σαρκοζί, λέει πως δεν θα επέλεγε ποτέ τη Λεπέν για την προεδρία. Όμως για τις περιφερειακές εκλογές, είναι πιο ανοιχτή στο ενδεχόμενο της Εθνικής Συσπείρωσης. «Είμαι απογοητευμένη από την πολιτική και βλέπω ότι ριζοσπαστικοποιούμαι», δηλώνει στον Guardian.

Η Κριστέλ Λαγκιέρ, λέκτορας πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αβινιόν, περιγράφει τους νότιους υποστηρικτές της Λεπέν ως άτομα που εργάζονται σε θέσεις οι οποίες «δεν τους δίνουν μεγάλη καταναλωτική ισχύ, όμως εργάζονται, πληρώνουν φόρους και αισθάνονται ότι το σύστημα κοινωνικής αναδιανομής δεν λειτουργεί προς όφελός τους».

Όπως εξηγεί στον Guardian, οι ψηφοφόροι της Εθνικής Συσπείρωσης αισθάνονται ότι δεν έχουν τα ίδια προνόμια με άλλους πολίτες και, πιστεύοντας τη ρητορική της Λεπέν, νιώθουν ότι αδικούνται σε σχέση με τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς.

Ο Κριστόφ Καστανέρ, κεντρική προσωπικότητα του κόμματος του Μακρόν για τον γαλλικό Νότο, πρόσφατα αποκάλεσε τη ρητορική της Εθνικής Συσπείρωσης για τη μετανάστευση λανθασμένη και «αντιδημοκρατική», χαρακτηρίζοντάς την ως «ρατσιστικό κόμμα» με ιστορικές συνδέσεις με τον αντισημιτισμό και χρηματοδοτούμενο από το εξωτερικό.

Στις Κάννες, ο Ζαν-Λικ, συνέταιρος σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο που ψήφιζε πάντα την παραδοσιακή δεξιά, αναφέρει στον Guardian ότι τα ποσοστά της Λεπέν είναι ανησυχητικά. «Θα συνεχίσω να ψηφίζω την παραδοσιακή Δεξιά γιατί μπορώ να τους εμπιστευτώ με την οικονομία και αυτό είναι το μόνο πράγμα που έχει σημασία».