Η δολοφονία της Ντενίζ Ποϊράζ και πώς κλιμακώνεται η βία ενάντια στο HDP

Όταν η Φεχιμέ Ποϊράζ βρέθηκε έξω από τα τοπικά γραφεία του αριστερού και φιλοκουρδικού κόμματος HDP στη Σμύρνη, μέσα στα οποία ένας τούρκος εθνικιστής είχε πριν από λίγο δολοφονήσει εν ψυχρώ την κόρη της Ντενίζ, ένα από τα πράγματα που είπε απευθυνόμενη στους συγκεντρωμένους που διαμαρτύρονταν ήταν ότι την ονόμασαν Ντενίζ από τον Ντενίζ Γκεσμίς.

Ο Ντενίζ Γκεσμίς υπήρξε μια από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές του «Τουρκικού 1968». Θα είναι από τους ιδρυτές του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Τουρκίας, μιας ένοπλης αριστερής οργάνωσης, θα συλληφθεί μετά από μια απόπειρα απαγωγής αμερικανών στρατιωτών και θα εκτελεστεί στις 6 Μαΐου του 1972. Στα μάτια πάρα πολλών ανθρώπων στην Τουρκία, ο Γκεσμίς, στη χαρακτηριστική φωτογραφία με το πράσινο τζάκετ από τη σύλληψή του, θα είναι πάντα ένα σύμβολο ηρωισμού.

Δείχνει και αυτό πώς στην Τουρκία ορισμένες μνήμες είναι πάντα ενεργές και ιδιότυπα πραγματικές. Ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι ο δολοφόνος της Ντενίζ Ποϊράζ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν δεν φωτογραφιζόταν με όπλα, φωτογραφιζόταν να κάνει το σήμα των «Γκρίζων Λύκων». Της ακροδεξιάς εθνικιστικής οργάνωσης που στη δεκαετία του 1970 είχε εμπλακεί σε έναν βρώμικο πόλεμο ενάντια στην Τουρκική αριστερά, με πολύ μεγάλο αριθμό δολοφονιών, την ίδια ώρα που είχε μεγάλες διασυνδέσεις και με το «βαθύ κράτος» και με το οργανωμένο έγκλημα και που σήμερα η πολιτική μορφή αυτού του εθνικιστικού ρεύματος, το MHP είναι ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν.

HDP: ένα κόμμα διαρκώς στο στόχαστρο

Το HDP, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών, από το 2015 αποτελεί ένα αγκάθι για τον Ερντογάν αλλά και για τους εθνικιστές συμμάχους του. Συνδυάζοντας την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Κούρδων, με τη δυνατότητα προσέλκυσης σημαντικού μέρους της αριστερής ψήφου στην Τουρκία, κατάφερε να ξεπεράσει σε τρεις διαδοχικές εκλογικές μάχες το όριο του 10% για την είσοδο στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση: πήρε 13,12% τον Ιούνιο του 2015, 10,76% τον Νοέμβριο του 2015 και 11,70%  τον Ιούνιο του 2018. Αποτελεί έτσι το τρίτο σε δύναμη κόμμα στην Τουρκία.

Το AKP θα αντιμετωπίσει ιδιαίτερα εχθρικά το HDP, όχι μόνο γιατί η εκλογική του δυναμική στερούσε από το κόμμα του Ερντογάν την αυτοδυναμία, αλλά και γιατί του περιόριζε την επιρροή που είχε προσπαθήσει να έχει, μέσω της ισλαμικής αναφοράς, στον κουρδικό πληθυσμό. Επιπλέον, ο Ερντογάν ποτέ δεν συγχώρησε την εκλογική τακτική που επέλεξε το HDP στις δημοτικές εκλογές του 2019, όταν εμμέσως κάλεσε σε υπερψήφιση υποψηφίων της αντιπολίτευσης σε κρίσιμους δήμους, με αποτέλεσμα το AKP να χάσει ανάμεσα στα άλλα και τον Δήμο της Κωνσταντινούπολης, την πόλη από την οποία ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα και ο ίδιος ο Ερντογάν.

Επιπλέον, το HDP σήμερα είναι μια βασική αντιπολιτευτική δύναμη στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, που εσχάτως δίνει μεγάλη έμφαση στην ανάγκη να διερευνηθούν οι καταγγελίες για εκτεταμένη διαφθορά της κυβέρνησης AKP-MHP, για συνεργασία με τον υπόκοσμο, για παράνομες μεταφορές όπλων στη Συρία.

Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από λίγες μέρες o επικεφαλής Εισαγγελέας του Ακυρωτικού Δικαστηρίου Μπεκίρ Σαχίν κατέθεσε ξανά προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο με το οποίο ζητά να τεθεί εκτός νόμου το HDP.

Τον πολιτικό τόνο τον έδωσε ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του εθνικιστικού MHP, του κόμματος που συνεχίζει στη σημερινή Τουρκία την παράδοση των «Γκρίζων Λύκων» και βασικός σύμμαχος του Ερντογάν ζήτησε όχι απλώς να απαγορευτεί το κόμμα αλλά να «διαγραφεί από την τουρκική πολιτική» και υποστήριξε ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν είχε την επιλογή να απορρίψει για δεύτερη φορά την προσφυγή κατά του HDP.

Μια μακρά ιστορία διώξεων

Η τρέχουσα προσπάθεια να τεθεί εκτός νόμου το HDP έρχεται να συμπληρώσει μια μακρά περίοδο διώξεων που έχουν ως αποτέλεσμα να είναι στη φυλακή όχι μόνο ηγετικά στελέχη του, όπως ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς αλλά και ένας μεγάλος αριθμός μελών του.

Επιπλέον, η μεγάλη πλειοψηφία των 65 δημάρχων που εξέλεξε το HDP έχουν καθαιρεθεί και τη θέση τους έχουν καταλάβει κυβερνητικοί επίτροποι.

Στο στόχαστρο είναι και οι βουλευτές. Τον Μάρτιο ο βουλευτής Ομέρ Φαρούκ Γκεργκελίογλου, γνωστός αγωνιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθαιρέθηκε από βουλευτής, με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης, ύστερα από μια δικαστική απόφαση σε βάρος του και ποινή φυλάκισης 2,5 ετών για μια δημοσίευσή του στο facebook που μιλούσε για ένα χάπενινγκ για την ανάγκη ειρήνης και η οποία στο πλαίσιο της δίωξης χαρακτηρίστηκε ως περίπου υποστήριξη προς την τρομοκρατία.

.

Η διαρκής πληγή του κουρδικού

Όλα αυτά έρχονται να υπογραμμίσουν για την Τουρκία το κουρδικό αποτελεί μια ανοιχτή πληγή. Ένα σημαντικό μέρος του τουρκικού πληθυσμού έχει κουρδική καταγωγή. Ένα μέρος του είναι στις περιοχές που θεωρούνται αμιγώς ή κατά βάση κουρδικές, όμως ένα σημαντικό μέρος βρίσκεται σε άλλες περιοχές μέσα από τους μηχανισμούς της εσωτερικής μετανάστευσης.

Η συριακή κρίση και η κατοχύρωση στην πράξη από τους Κούρδους στη Συρία μορφών αυτοκυβέρνησης, όπως και η στήριξη που οι κουρδικές πολιτοφυλακές που μάχονταν το Ισλαμικό Κράτος είχαν από τις ΗΠΑ, ενεργοποίησαν τον «υπαρξιακό» φόβο της τουρκικής κυβέρνησης ότι φτιαχνόταν μια οιονεί κουρδική οντότητα κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Αυτό οδήγησε σε μια κλιμάκωση των επιθετικών πρωτοβουλιών της Τουρκίας, τόσο εκτός συνόρων με τις εισβολές στη Συρία αλλά και τις επιθέσεις σε βάσεις του PKK στο Ιρακινό Κουρδιστάν, όσο και εντός συνόρων με την αυξημένη επιθετικότητα κατά των Κούρδων και των πολιτικών εκφράσεών τους.

Όλα αυτά συνδυάζονται και με διαρκείς πολιτικούς υπολογισμούς, συμπεριλαμβανομένης της προσπάθειας να διατηρηθεί η συμμαχία με τους εθνικιστές που κατεξοχήν επενδύουν στον σκληρό αντικουρδικό τόνο.

Το MHP αρνείται κάθε σχέση, όμως η κληρονομιά των «Γκρίζων Λύκων» είναι εδώ

Το MPH έσπευσε να υπογραμμίσει ότι ο δολοφόνος της Ποϊράζ δεν είχε σχέση με το κόμμα και ότι ήταν στην πραγματικότητα ένας «μοναχικός λύκος» που έδρασε με δική του πρωτοβουλία. Σε αυτή την εικόνα κατέτεινε και η αρχική δήλωση στις αρχές του 27χρονου δράστη, Ονούρ Γκεντσέρ, που επέμεινε ότι δεν είχε σχέση με κανένα κόμμα, ότι απλώς μισεί το PKK και ότι μπήκε στο κτίριο όπου στεγάζονταν τα γραφεία του HDP και άρχισε να πυροβολεί στην τύχη.

Όμως, μια ματιά στις σελίδες του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει μια κάπως διαφορετική εικόνα. Ο Γκεντσέρ εμφανίζεται να φωτογραφίζεται κρατώντας όπλο στη Μανμπίζ στη Συρία, όπως και σε άλλες φωτογραφίες με όπλα, ενώ υπάρχει και φωτογραφία του που τον εμφανίζει να κάνει το σήμα των «Γκρίζων Λύκων».

Όλα αυτά παραπέμπουν ακριβώς στην εθνικιστική κουλτούρα και πρακτική που ολοένα και περισσότερο επηρεάζει πλευρές της δημόσιας συζήτησης στην Τουρκία και που θα ενταθεί στη διαδρομή για τις εκλογές του 2023.