Οι παλιές σχολές και τα νέα αποτελέσματα

αν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν πια οι περίφημες παραδοσιακές ποδοσφαιρικές σχολές. Με τον όρο αυτόν μάθαμε κάποτε να αποκαλούμε το είδος του ποδοσφαίρου που παίζει κάθε χώρα με παράδοση στο άθλημα.

Κλισέ

Υπήρχαν σχολές στο ποδόσφαιρο ή ήταν και αυτό ένα από τα ωραία κλισέ με τα οποία μεγαλώσαμε; Μολονότι πολλά που έχουν ειπωθεί επί του θέματος (και όχι μόνο στην Ελλάδα…) ανήκουν στη σφαίρα των υπερβολών, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι σχολές υπήρξαν, πόσω μάλλον όταν οι πρώτοι που καμαρώνουν για την ύπαρξή τους είναι αυτοί που όλοι οι υπόλοιποι θεωρούμε ιδρυτές τους. Κανένας Βραζιλιάνος που έχω γνωρίσει (και έχω γνωρίσει πάρα πολλούς περνώντας τον μήνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 2014 στη χώρα αυτή…) δεν έκρυψε ποτέ του την αγάπη για το περίφημο «τζιόκο μπονίτο», δηλαδή για το ποδόσφαιρο της ατομικής ενέργειας και της θεαματικής επίδειξης. Επίσης οι Ιταλοί, στο σύνολό τους, θεωρούν ότι όντως κάποτε όλοι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ζήλευαν την ανθεκτικότητα της άμυνάς τους και την ικανότητά τους να παίρνουν αποτελέσματα με όπλο την πονηριά τους. Οι Γερμανοί μπορεί να μην ένιωθαν κολακευμένοι όταν άκουγαν ότι τους αποκαλούσαμε «πάντσερ», πλην όμως πίστευαν ότι το ποδόσφαιρο τους εκπροσωπεί πολλά από τα στοιχεία του χαρακτήρα τους, είναι δηλαδή αποτελεσματικό, πεισματάρικο και οργανωμένο. Περιττό να πω ότι οι Ολλανδοί όχι μόνο πιστεύουν πραγματικά ότι τη δεκαετία του ’70 άλλαξαν την ιστορία του σπορ με το total football, αλλά είναι και πρόθυμοι να σου εξηγήσουν ότι ο Ρίνους Μίχελ το έκανε μελετώντας τα παλιρροϊκά κύματα. Και οι Αγγλοι; Δεν χωρεί αμφιβολία πως για χρόνια θα ήθελα να αναγράφεται στις ταυτότητές τους το 4-4-2 αντί, για παράδειγμα, ο τόπος καταγωγής τους. Και μετά τι έγινε; Μετά απλά όλοι αυτοί σταμάτησαν να σέβονται τις παραδόσεις τους. Και να μας δείχνουν το ποδόσφαιρο που από αυτούς είχαμε μάθει να περιμένουμε.

Παγκοσμιοποίηση

Υποτίθεται ότι τον θάνατο των σχολών τον έφερε η ποδοσφαιρική παγκοσμιοποίηση, το γεγονός δηλαδή ότι οι προπονητές μπορούν να βρίσκουν δουλειές μακριά από τις πατρίδες τους και οι ομάδες (ειδικά οι ευρωπαϊκές) μπορούν να έχουν στις τάξεις τους όσους ξένους θέλουν. Πώς να παίξει αγγλικό ποδόσφαιρο η Αρσεναλ, αναρωτιόμασταν κάτι χρόνια πριν, όταν ο Αρσέν Βενγκέρ παρουσίαζε τους Κανονιέρηδες πολλές φορές χωρίς κανέναν άγγλο ποδοσφαιριστή; Η παρατήρηση και ο προβληματισμός ήταν σωστά, όπως είναι σωστό και ότι από τη στιγμή που η Πρέμιερ Λιγκ γέμισε προπονητές από τον ευρωπαϊκό Νότο είναι απίθανο να δεις αγγλικές ομάδες που να σεντράρουν και να ψάχνουν τους δίδυμους πύργους που υπήρχαν πάντα στο παραδοσιακό 4-4-2.

Χαρακτήρας

Είναι αλήθεια ότι όταν καταργείται ο βρετανικός χαρακτήρας στο αγγλικό πρωτάθλημα ή ο ιταλικός χαρακτήρας στο Καμπιονάτο, είναι μάλλον ουτοπικό να περιμένεις να παίξουν αγγλικό ποδόσφαιρο η Εθνική Αγγλίας και ιταλικό ποδόσφαιρο η Σκουάντρα Ατζούρα. Αλλά για μια στιγμή· οι Ισπανοί έχουν κι αυτοί πάρα πολλούς ξένους, όμως οι επιτυχημένες τους εθνικές ομάδες τίμησαν το παραδοσιακό ισπανικό τίκι τάκα. Και στη Βραζιλία, εξ όσων γνωρίζω, μπορεί τα προβλήματα του ποδοσφαίρου να είναι πολλά, πλην όμως δεν είναι οι ξένοι παίκτες που υπάρχουν στο πρωτάθλημα, διότι τέτοιοι δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι. Και δεν είναι και ξένοι προπονητές το πρόβλημα, γιατί, αν εξαιρέσεις κάποιους τυχοδιώκτες Πορτογάλους που μπορεί να βρεθούν εκεί γνωρίζοντας πως χάρη στην ίδια γλώσσα θα κάνουν εύκολα τη δουλειά τους, κανείς άλλος δεν παίρνει την απόφαση να αφήσει την Ευρώπη για να κάνει καριέρα στην χώρα των Καριόκας. Το λέω υπονοώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι όποιος τη σχολή του την πρόδωσε είναι γιατί πείστηκε πως πρέπει να υιοθετήσει μια άλλη συνταγή επιτυχίας και να αφήσει στην άκρη την παραδοσιακή.

Κανείς δεν απαγορεύει στους Ιταλούς να παίξουν άμυνα όπως τα χρόνια του Τζοφ, του Σιρέα, του Τζεντίλε και του Καμπρίνι. Ολοι θα δακρύζαμε από νοσταλγία αν ξαφνικά στο φετινό πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα βλέπαμε την Αγγλία να κατεβαίνεις στο Γουέμπλεϊ παίζοντας 4-4-2, στο όνομα του σερ Στάνλεϊ Μάθιους και του Τζάκι Τσάρλτον, και κάνοντας κάποια σέντρα παραπάνω. Φυσικά, όσοι αγαπάμε το ποδόσφαιρο θα χαιρόμασταν με μια Ολλανδία που να παρουσιάζει πάλι κάτι αληθινά πρωτοποριακό: το λέω γιατί το παλιό τόταλ φούτμπολ δεν έχει πια κανένα γοητευτικό μυστήριο, αφού κάθε καλή ομάδα χρησιμοποιεί τους ακραίους αμυντικούς της στην επίθεση και μπορεί, όταν χρειαστεί, να ανεβάσει την άμυνά της στη σέντρα. Αν αυτά οι ομάδες αυτές τα άφησαν στην άκρη είναι γιατί πρόκειται για παλιομοδίτικες συνταγές που δεν φέρνουν επιτυχίες.

Κατενάτσιο

Οι Αγγλοι παίζοντας 4-4-2 δεν έχουν καταφέρει να κερδίσουν ποτέ το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα – πράγμα που κατάφεραν οι Δανοί και οι Ελληνες. Το κατενάτσιο των Ιταλών ήταν χρήσιμο όταν έπρεπε να κοροϊδέψουν τους Βραζιλιάνους ή να μπερδέψουν τους Γερμανούς, όταν όμως έπαιζαν με ομάδες κατώτερες, η επιλογή της μανιακής και υπερβολικής προσοχής στην άμυνα καταντούσε αυτοκαταστροφική. Σε άλλες περιπτώσεις, τις σχολές της διέλυσε η ίδια αλλαγή της κοινωνίας και της χώρας. Στη Γερμανία των εκατομμυρίων μεταναστών υπάρχουν χαρισματικά παιδιά που χαίρονται το ποδόσφαιρο χωρίς να γνωρίζουν τις γερμανικές παραδόσεις, στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο Γκερτ Μίλερ και ο Κάλε Ρουμενίγκε. Στην Εθνική Γαλλίας αγωνίζονται προικισμένα παιδιά με καταγωγή και προέλευση από τη Σενεγάλη και που δεν μοιάζουν καθόλου με τον Πλατινί, τον Ζιρές και τον Ροστό. Οι Γάλλοι, όταν κατάφεραν να πείσουν αυτά τα παιδιά ότι η Γαλλία που υιοθέτησε τους γονείς τους είναι η νέα τους πατρίδα, έγιναν ξανά πρωταθλητές κόσμου.

Αποτέλεσμα

Ποιος νοιάζεται για τις σχολές όταν πάντα το βασικό στο ποδόσφαιρο είναι το αποτέλεσμα; Νομίζω κανείς. Ή μάλλον νοιαζόμαστε όλοι εμείς που μεγαλώσαμε έχοντας μάθει ότι στο ποδόσφαιρο υπάρχουν πράγματα που δεν γίνεται να αλλάξουν ποτέ. Οι Βραζιλιάνοι στο μυαλό μας θα κάνουν πάντα ντρίμπλες. Οι Ιταλοί στο μυαλό μας θα παίζουν πάντα άμυνα. Οι Ολλανδοί στο μυαλό μας θα κάνουν πάντα σατανικά κόλπα στις στημένες φάσεις. Οι Γερμανοί στο μυαλό μας θα σκοράρουν πάντα στο 90′ γιατί δεν παρατάνε το ματς ποτέ. Στο μυαλό μας…