Ιωάννης Γκούρας: Το γράμμα από τον «άλλο κόσμο» στον Καραϊσκάκη

Ο Ιωάννης Γκούρας υπήρξε το δεξί χέρι του Οδυσσέα Ανδρούτσου στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και ένας από τους ήρωες της Μάχης στο Χάνι της Γραβιάς και των Βασιλικών.

Όμως όταν ξέσπασαν οι εμφύλιοι πόλεμοι της επανάστασης ο Γκούρας πήγε με το μέρος της κυβέρνησης και χτύπησε τον Ανδρούτσο. Μάλιστα, όταν ο τελευταίος παραδόθηκε, ο Γκούρας ήταν αυτός που οργάνωσε τη δολοφονία του μέσα στον φράγκικο πύργο στα Προπύλαια της Ακρόπολης όπου είχε φυλακιστεί.

Όμως, από μία ειρωνεία της ιστορίας, ένα χρόνο αργότερα και ο Γκούρας βρήκε βίαιο θάνατο στην Ακρόπολη λίγα μόλις μέτρα από εκεί που δολοφόνησε τον Ανδρούτσο. Ο Γκούρας σκοτώθηκε ενώ πολεμούσε τους Τούρκους ως επικεφαλής-φρούραρχος, με τον επίσημο τίτλο «Αρχηγός των Στρατοπέδων της Ανατολικής Ελλάδας».

Ο ιερός βράχος πολιορκούνταν από τις δυνάμεις του Κιουταχή που είχαν καταλάβει την Αθήνα. Μία μακρινή βολή τουρκικού όπλου τον βρήκε στο κεφάλι και τον άφησε στον τόπο.

Προσωπογραφία του Ιωάννη Γκούρα. Πηγή: Wikipedia

Γκούρας και Καραϊσκάκης

Τους προηγούμενους δύο μήνες που ο Γκούρας βρισκόταν κλεισμένος στην Ακρόπολη, είχε βρει τρόπο να επικοινωνεί με τον Καραϊσκάκη που διοικούσε τις ελληνικές δυνάμεις στην Ελευσίνα που προσπαθούσαν να λύσουν την τουρκική πολιορκία.

Κάποιος γενναίος στρατιώτης σκαρφάλωνε νύχτα, προς τα κάτω το τείχος της Ακρόπολης, και έφθανε στο ελληνικό στρατόπεδο, με μηνύματα του Γκούρα για τον Καραϊσκάκη.

Αυτά έφεραν πάντα την υπογραφή του, αλλά ήταν γραμμένα με κωδικό, ώστε αν τυχόν έπεφταν στα χέρια των Τούρκων να μην μπορούν να τα διαβάσουν.

Ο ταχυδρόμος είχε μαζί του ένα από τα περιστέρια που οι πολιορκημένοι είχαν στην Ακρόπολη, στο πόδι του οποίου ο Καραϊσκάκης έδενε την απάντησή του στον Γκούρα, αφού ήταν αδύνατο για τον ταχυδρόμο να επιστρέψει στην Ακρόπολη και έτσι παρέμεινε με τις δυνάμεις του Καραϊσκάκη.

Ο ρόλος του γραμματικού Παπαθανασόπουλου

Στην Ακρόπολη ο Γκούρας είχε μαζί του τον γραμματικό του, Κωνσταντίνο Παπαθανασόπουλο, με καταγωγή από την Γορτυνία. Ο Καραϊσκάκης αντιπαθούσε τον Παπαθανασόπουλο και του είχε κολλήσει το παρατσούκλι «Μετερνίχος», καθώς τον θεωρούσε πονηρό και δολοπλόκο, όπως ο διαβόητος Αυστριακός καγκελάριος.

Αντίθετα, ο Γκούρας είχε τυφλή εμπιστοσύνη στον Παπαθανασόπουλο και μάλιστα τον είχε αφήσει εν λευκώ να γράφει τα μηνύματα στον Καραϊσκάκη.

Ο Γκούρας ήταν αγράμματος και δυσκολευόταν να βάζει κάθε φορά την υπογραφή του σε κάποιο έγγραφο. Προκειμένου ο Γκούρας να μη χάνει χρόνο κάθε φορά που ήταν να βάλει την υπογραφή του, ο «Μετερνίχος» κανόνισε να υπογράψει πολλά λευκά χαρτιά, όπου το κείμενο εκ των υστέρων το έγραφε ο ίδιος, για λογαριασμό του Γκούρα.

Όταν στις 30 Σεπτεμβρίου 1826 σκοτώθηκε ο Γκούρας, ο «Μετερνίχος» μέσα στην ταραχή του, χρησιμοποίησε μία από τις κόλλες αυτές με την υπογραφή του Γκούρα προκειμένου να ενημερώσει τον Καραϊσκάκη για το τραγικό γεγονός.

Ένας από τους υπερασπιστές της Ακρόπολης κατέβηκε το τείχος μεταφέροντας την επιστολή στο ελληνικό στρατόπεδο. Το παλικάρι όταν έφθασε στον Καραϊσκάκη ήταν πολύ στεναχωρημένο και έκλαιγε. Όμως, του είχαν πει να μην αναφέρει σε κανένα άλλο εκτός από τον Καραϊσκάκη την είδηση για το θάνατο του Έλληνα αρχηγού για να μην προκληθεί πανικός.

Τα χωρατά του Καραϊσκάκη

Ο Καραϊσκάκης κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά είδε την υπογραφή του Γκούρα στο χαρτί και ησύχασε ότι αυτός ήταν καλά. Αλλά για να βεβαιωθεί ρώτησε το παλικάρι για την υγεία του Γκούρα και εκείνος του είπε -ψευδώς- ότι ήταν καλή αφού δεν μπορούσε να του πει την αλήθεια εκείνη τη στιγμή επειδή ήταν μπροστά και άλλοι.

Μέχρι να αποκρυπτογραφήσουν οι γραμματικοί του το περιεχόμενο της επιστολής, ο Καραϊσκάκης προσπάθησε με τον τρόπο του να φτιάξει τη διάθεση του παλικαριού: Μην κλαις παλικαρά μου.

Σε δέκα μέρες θα μπούμε όλοι στο Κάστρο (Ακρόπολη). Όμως, ο ταχυδρόμος άρχισε να κλαίει ακόμη πιο δυνατά. Τότε ο Καραϊσκάκης σκέφθηκε ότι ίσως ο λόγος που το παλικάρι έκλαιγε ήταν συναισθηματικός.

Τον ρώτησε αν είχε γυναίκα και εκείνος απάντησε αρνητικά, και συνέχισε τα κλάματα. Τότε ο Καραϊσκάκης για να τον κάνει να σταματήσει τα κλάματα τού είπε το αμίμητο: Θα’ χεις καμιά π’τανίτσα στο Κάστρο, έγνοια σ’ και θα μπούμε γλήγουρα, δε θα σ’ την πάρ’ κανένας.

Εκείνη τη στιγμή ένας από τους γραμματικούς ψιθύρισε στον Καραϊσκάκη -ώστε να μην το ακούσει κανείς άλλος- ότι η επιστολή έλεγε ότι ο Γκούρας είχε σκοτωθεί. Παρά τη σοκαριστική αυτή είδηση, ο Καραϊσκάκης δεν συγκρατήθηκε και πέταξε ένα από τα συνηθισμένα χωρατά του.

Πού να’ ξερα ‘γω ο έρμος πως ο Μετερνίχος έμαθε τον Γκούρα τόσα γράμματα, να γράφει και πεθαμένος!

Πίνακας του Γεωργίου Ζωγράφου που αναπαριστά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή το 1826-1827. Πηγή: ΜΤΧ

Ο Καραϊσκάκης σκοτώθηκε επτά μήνες μετά τον Γκούρα, τον Απρίλιο του 1827. Αντίθετα, ο Παπαθανασόπουλος-Μετερνίχος έζησε για άλλες τέσσερις δεκαετίες και πέθανε το 1869 σε προχωρημένη ηλικία.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Αλήθεια» της 4ης Αυγούστου 1869, δύο μήνες πριν πεθάνει είχε προαισθανθεί το θάνατό του και είχε παραγγείλει ο ίδιος το φέρετρό του και επιμελήθηκε την κατασκευή του τάφου του.

Είχε οργανώσει όλες τις λεπτομέρειες της κηδείας του, ακόμη και τις αμοιβές του παπά, των ψαλτών και του νεκροθάφτη. Επίσης, απαγόρευσε να αποδοθούν στρατιωτικές τιμές στην κηδεία του.

Μάλιστα, ως φανατικός οπαδός του πρώην βασιλιά Όθωνα, κανόνισε ώστε όλα τα παραπάνω έξοδα να πληρωθούν με νομίσματα αυτού του βασιλιά αν και είχε εκδιωχθεί από την Ελλάδα επτά χρόνια πριν, το 1862, και ήδη κυκλοφορούσαν νομίσματα που έφεραν την προτομή του Γεωργίου Α΄, του δεύτερου βασιλιά της Ελλάδας.

Αν ζούσε ο Καραϊσκάκης μάλλον θα έκανε και πάλι μαύρο χιούμορ για τις μεταθανάτιες προετοιμασίες του «Μετερνίχου»!

Πηγή: mixanitouxronou.gr