Τα όρια της συνεπιμέλειας

Ενα από τα επιχειρήματα που είχαν ακουστεί, ιδίως από τη μεριά εκπροσώπων φεμινιστικών οργανώσεων, κατά την πρόσφατη συζήτηση για την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου ήταν ότι η έμφαση σε αυτό που συνηθίσαμε να περιγράφουμε ως «υποχρεωτική συνεπιμέλεια» (σε αντιδιαστολή με τη συναινετική, που είναι κάτι ριζικά διαφορετικό) προσπερνούσε το υπαρκτό ζήτημα των κακοποιητικών πρακτικών εντός γάμου.

Ηταν, δηλαδή, το επιχείρημα ότι πολλές φορές πίσω από τη διάλυση ενός γάμου βρίσκονταν κακοποιητικές συμπεριφορές των ανδρών, επομένως το διαζύγιο αλλά και η διεκδίκηση της επιμέλειας από τη μητέρα αποτελούσε και τρόπο προστασίας απέναντι ακριβώς σε κακοποιητικές πρακτικές. Αντίθετα, μια υποχρεωτική συνεπιμέλεια θα μπορούσε να σημαίνει τη συνεχιζόμενη έκθεση του παιδιού σε μια κακοποιητική συμπεριφορά.

Δυστυχώς η τραγική γυναικοκτονία στα Γλυκά Νερά δεν ήρθε μόνο να υπογραμμίσει ότι το όριο των κακοποιητικών πρακτικών εντός γάμου μπορεί να είναι η γυναικοκτονία (δείχνοντας ταυτόχρονα πόσο προβληματική είναι η διάχυτη εθελοτυφλία μας απέναντι σε όλα τα σημάδια που παραπέμπουν σε μια συστηματικά κακοποιητική συμπεριφορά).

Ταυτόχρονα, ήρθε να αναδείξει ότι ακόμη και στην ακραία περίπτωση μιας δολοφονίας της συζύγου, η διεκδίκηση της επιμέλειας από τον πατέρα παραμένει εντός των δυνατοτήτων του θεσμικού πλαισίου. Στοιχείο που γεννά το εύλογο ερώτημα ως προς πού τελικά τίθενται τα όρια κακοποιητικών συμπεριφορών, που προφανώς και δεν είναι προς το «συμφέρον του παιδιού», για να αναφερθώ σε μια άλλη έννοια-κλειδί από τη συζήτηση για το οικογενειακό δίκαιο.

Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και μια άλλη διαπίστωση: ο τρόπος που το «δεν θα σ’ αφήσω να φύγεις με το παιδί» ή «δεν θα μου πάρεις το παιδί», αντίδραση που συγκεφαλαιώνει μια ιδιότυπη ιδιοκτησιακή και βαθιά πατριαρχική λογική και που διεκδικήθηκε να «μεταφραστεί» θεσμικά σε υποχρεωτική συνεπιμέλεια, σε οριακές συνθήκες μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη δολοφονική βία. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε εύκολα να το προσπεράσουμε.