Ελλάδα – Αλβανία: Η εμπιστοσύνη χτίζεται με αργά αλλά σταθερά βήματα

Ιωάννης Αρμακόλας*

Τι σημαίνει να είσαι γείτονας; Σημαίνει σχέσεις παραπάνω από αναγκαίες, σχέσεις απαραίτητες. Η σχέση άλλωστε μεταξύ δύο γειτονικών χωρών καθορίζεται από την εμπιστοσύνη, αλλά και την εικόνα που έχει ο ένας λαός για τον άλλο.

Για τον λόγο αυτόν η έρευνα διεξήχθη από το Πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ και το Ιδρυμα για την Ανοιχτή Κοινωνία της Αλβανίας, σε συνεργασία με τη Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και την εταιρεία Datacentrum, βοηθά στην εξαγωγή ορισμένων ενδεικτικών συμπερασμάτων για το πλαίσιο ανάπτυξης, αλλά και τη δυναμική των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.

Ενας στους δύο πολίτες και στις δύο χώρες θεωρεί ότι οι τρέχουσες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι πολύ καλύτερες σε σχέση με το παρελθόν. Και μόνο αυτό το εύρημα είναι αρκετό για να αναδείξει τη θετική τάση και προοπτική των σχέσεων σε επίπεδο κοινής γνώμης. Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα ευρήματα που χρήζουν ανάλυσης και προσοχής από τις πολιτικές ηγεσίες.

Τι λέει η κοινή γνώμη

Η εικόνα της Ελλάδας στην Αλβανία είναι θετική για το 61% της κοινής γνώμης. Κάτι που ωστόσο δεν ισχύει αντίστοιχα στη χώρα μας, καθώς για ένα σημαντικό ποσοστό των πολιτών (41%) η εικόνα της Αλβανίας είναι αρνητική και μόνο το 15,5% έχει θετική γνώμη.

Σε ποιους λόγους όμως οφείλεται η θετική απήχηση της Ελλάδας στους πολίτες της γειτονικής χώρας;

Οι θετικές απόψεις για τη χώρα μας συνδέονται ξεκάθαρα με τις αντιλήψεις που υπάρχουν για την πολιτική που άσκησε και ασκεί η Ελλάδα σε ζητήματα τα οποία οι αλβανοί πολίτες αξιολογούν ως σημαντικά για το παρόν και το μέλλον της χώρας τους. Ενδεικτικό είναι ότι η πλειοψηφία των αλβανών πολιτών (85%) πιστεύει ότι η Ελλάδα βοήθησε την Αλβανία τα τελευταία 20 χρόνια, ενώ μεγάλο ποσοστό (66%) θεωρεί ότι η χώρα μας στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί οι Αλβανοί παραμένουν ο πιο φιλοευρωπαϊκός και φιλοδυτικός λαός της περιοχής.

Οι μετανάστες

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικός για το μέλλον των σχέσεων των δύο χωρών είναι ο τρόπος που οι Ελληνες αξιολογούν πλέον την εικόνα των αλβανών μεταναστών. Οι αρνητικές στάσεις έχουν υποχωρήσει αρκετά σε σχέση με το παρελθόν, καθώς σε μεγάλο ποσοστό (74%) δεν τους θεωρούν «απειλή», ενώ η πλειοψηφία (84%) θεωρεί ότι τα παιδιά αλβανών μεταναστών που μεγάλωσαν στην Ελλάδα έχουν πλήρως ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία. Από σημαντικό άλλωστε μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης οι Αλβανοί χαρακτηρίζονται αυθόρμητα ως «εργατικοί» και «άνθρωποι της οικογένειας».

Την ίδια στιγμή πάντως οι στάσεις της αλβανικής και της ελληνικής κοινής γνώμης είναι σαφώς διαφοροποιημένες στο θέμα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία. Στην πλειοψηφία τους, οι Ελληνες πιστεύουν ότι τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας παραβιάζονται, εν αντιθέσει με τους Αλβανούς που σε μεγάλο ποσοστό πιστεύουν ότι το αλβανικό κράτος συμπεριφέρεται καλά στην ελληνική μειονότητα.

Θετικότερη εικόνα

Συμπερασματικά, και σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, οι δύο λαοί έχουν μια σαφώς διαφοροποιημένη εικόνα ο ένας για τον άλλο και σε μεγάλο βαθμό θετικότερη. Η έρευνα έρχεται να μας υπενθυμίσει βασικές παραμέτρους που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ δύο γειτονικών λαών. Αρκετές φορές πράγματα που ενώνουν, εν προκειμένω οι αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα ή η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, φαίνονται να διαχωρίζουν τους δύο λαούς. Επίσης, για ακόμα μία φορά αποδεικνύεται ότι οι σχέσεις έχουν διακυμάνσεις και συχνά δοκιμάζονται.

Αποτελεί υποχρέωση πάντως των κυβερνήσεων να γνωρίζουν σε βάθος αυτές τις παραμέτρους και είναι υποχρέωσή τους να εργάζονται διαρκώς για το «χτίσιμο» εμπιστοσύνης, το «κλειδί» άλλωστε για την καλή γειτονία και την ευημερία λαών που συμμερίζονται «κοινό μέλλον».

Ο Ιωάννης Αρμακόλας είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επικεφαλής του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο ΕΛΙΑΜΕΠ.