ΕΕ: Αγροτικό σύμφωνο και σχέδιο δράσης – Τι προβλέπει

Ένα μακρόπνοο όραμα για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ, παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προσδιορίζοντας τις προκλήσεις και τις ανησυχίες που αντιμετωπίζουν, καθώς και αναδεικνύοντας ορισμένες από τις πλέον ελπιδοφόρες ευκαιρίες που προσφέρονται στις περιοχές αυτές.

Βασιζόμενο σε διερευνητικές και ευρείες διαβουλεύσεις με τους πολίτες και άλλους παράγοντες στις αγροτικές περιοχές, το σημερινό όραμα προτείνει ένα αγροτικό σύμφωνο και ένα αγροτικό σχέδιο δράσης, τα οποία έχουν ως στόχο να καταστήσουν τις αγροτικές περιοχές μας ισχυρότερες, συνδεδεμένες, ανθεκτικές και ευημερούσες.

Για να αντιμετωπιστούν επιτυχώς οι μεγατάσεις και οι προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, της αστικοποίησης και της γήρανσης, και για να αξιοποιηθούν τα οφέλη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, απαιτούνται πολιτικές και μέτρα τοπικής εμβέλειας που να λαμβάνουν υπόψη την ποικιλομορφία των εδαφών της ΕΕ, τις ιδιαίτερες ανάγκες τους και τα σχετικά δυνατά σημεία τους.

Στις αγροτικές περιοχές ολόκληρης της ΕΕ ο πληθυσμός είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτερης ηλικίας από ότι στις αστικές περιοχές, και θα αρχίσει να συρρικνώνεται σταδιακά την επόμενη δεκαετία. Ο συνδυασμός της έλλειψης συνδεσιμότητας και των ανεπαρκώς ανεπτυγμένων υποδομών με την απουσία ποικιλίας ευκαιριών απασχόλησης και την περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες, καθιστά τις αγροτικές περιοχές λιγότερο ελκυστικές για διαβίωση και εργασία.

Την ίδια στιγμή, οι αγροτικές περιοχές διαδραματίζουν επίσης ενεργό ρόλο στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της ΕΕ. Η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί σύμφωνα με τις ψηφιακές φιλοδοξίες της ΕΕ για το 2030 μπορεί να προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών πέραν της γεωργίας, των καλλιεργειών και της δασοκομίας, παρέχοντας νέες προοπτικές για την ανάπτυξη της μεταποίησης, και ιδίως των υπηρεσιών, και συμβάλλοντας στη βελτίωση της γεωγραφικής κατανομής των υπηρεσιών και των βιομηχανιών.

Το εν λόγω μακρόπνοο όραμα για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών αυτών, με βάση τις νεοεμφανιζόμενες ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης της ΕΕ και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία COVID-19, καθώς και με τον προσδιορισμό μέσων για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, την επίτευξη ισόρροπης εδαφικής ανάπτυξης και την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης.

Αγροτικό σύμφωνο

Το νέο αγροτικό σύμφωνο, στο οποίο θα συμμετέχουν φορείς σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, θα στηρίζει τους κοινούς στόχους του οράματος, θα προωθεί την κοινωνική και την εδαφική συνοχή και θα ανταποκρίνεται στις κοινές φιλοδοξίες των αγροτικών κοινοτήτων. Η Επιτροπή θα διευκολύνει το πλαίσιο αυτό μέσω των υφιστάμενων δικτύων ενώ θα ενθαρρύνει την ανταλλαγή ιδεών και βέλτιστων πρακτικών σε όλα τα επίπεδα.

Αγροτικό σχέδιο δράσης της ΕΕ

Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης σχέδιο δράσης για την προώθηση της βιώσιμης, συνεκτικής και ολοκληρωμένης αγροτικής ανάπτυξης. Διάφορες πολιτικές της ΕΕ παρέχουν ήδη στήριξη σε αγροτικές περιοχές, συμβάλλοντας στην ισόρροπη, δίκαιη, πράσινη και καινοτόμο ανάπτυξή τους. Μεταξύ αυτών, η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και η πολιτική συνοχής θα είναι θεμελιώδους σημασίας για τη στήριξη και την εφαρμογή του εν λόγω σχεδίου δράσης, σε συνδυασμό με ορισμένους τομείς πολιτικής της ΕΕ που θα μετατρέψουν το όραμα αυτό σε πραγματικότητα.

Το όραμα και το σχέδιο δράσης προσδιορίζουν τέσσερις τομείς δράσης, υποστηριζόμενους από εμβληματικές πρωτοβουλίες, ώστε να καταστούν:

• ισχυρότερες: έμφαση στην ενδυνάμωση των αγροτικών κοινοτήτων, στη βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες και στη διευκόλυνση της κοινωνικής καινοτομίας·
• συνδεδεμένες: βελτίωση της συνδεσιμότητας τόσο όσον αφορά τις μεταφορές όσο και την ψηφιακή πρόσβαση·
• ανθεκτικές: διατήρηση των φυσικών πόρων και οικολογικός προσανατολισμός των γεωργικών δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, διασφαλίζοντας παράλληλα την κοινωνική ανθεκτικότητα μέσω της πρόσβασης σε μαθήματα κατάρτισης και ποικίλων ευκαιριών ποιοτικής απασχόλησης·
• ευημερούσες: για τη διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων και τη βελτίωση της προστιθέμενης αξίας των γεωργικών και των αγροδιατροφικών δραστηριοτήτων, καθώς και του αγροτουρισμού.

Η Επιτροπή θα στηρίζει και θα παρακολουθεί την εφαρμογή του αγροτικού σχεδίου δράσης της ΕΕ και θα το επικαιροποιεί τακτικά ώστε να διασφαλίζει ότι παραμένει συναφές. Θα συνεργάζεται επίσης με τα κράτη μέλη και αγροτικούς φορείς για να διατηρεί διάλογο σχετικά με αγροτικά ζητήματα. Επιπλέον, θα τεθεί σε εφαρμογή ένας μηχανισμός «αγροτικής θωράκισης» σύμφωνα με τον οποίο οι πολιτικές της ΕΕ θα επανεξετάζονται υπό αγροτικό πρίσμα. Στόχος είναι να προσδιοριστεί καλύτερα και να ληφθεί υπόψη ο ενδεχόμενος αντίκτυπος και οι επιπτώσεις που θα έχει μια πρωτοβουλία πολιτικής της Επιτροπής στις θέσεις εργασίας, στην οικονομική μεγέθυνση και στη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών.

Τέλος, θα συσταθεί παρατηρητήριο για τις αγροτικές περιοχές εντός της Επιτροπής για την περαιτέρω βελτίωση της συλλογής και ανάλυσης δεδομένων σχετικά με τις αγροτικές περιοχές. Αυτό θα παράσχει στοιχεία για τη χάραξη πολιτικής σε σχέση με την αγροτική ανάπτυξη και θα στηρίξει την εφαρμογή του αγροτικού σχεδίου δράσης.

Η ανακοίνωση του μακρόπνοου οράματος για τις αγροτικές περιοχές σηματοδοτεί το πρώτο βήμα προς ισχυρότερες, καλύτερα συνδεδεμένες, ανθεκτικές και ευημερούσες αγροτικές περιοχές έως το 2040. Το αγροτικό σύμφωνο και το αγροτικό σχέδιο δράσης της ΕΕ αποτελούν βασικά στοιχεία για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Έως το τέλος του 2021, η Επιτροπή θα συνδεθεί με την Επιτροπή των Περιφερειών, προκειμένου να εξεταστεί η πορεία προς την επίτευξη των στόχων του οράματος. Έως τα μέσα του 2023, η Επιτροπή θα προβεί σε απολογισμό των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ και τα κράτη μέλη δράσεων οι οποίες πραγματοποιήθηκαν και προγραμματίστηκαν για τις αγροτικές περιοχές.

Μια δημόσια έκθεση, που θα δημοσιευτεί στις αρχές του 2024, θα προσδιορίσει τους τομείς στους οποίους απαιτείται ενισχυμένη στήριξη και χρηματοδότηση, καθώς και τη μελλοντική πορεία, με βάση το αγροτικό σχέδιο δράσης της ΕΕ. Οι συζητήσεις γύρω από την έκθεση θα τροφοδοτήσουν τον προβληματισμό σχετικά με την προετοιμασία των προτάσεων για την περίοδο προγραμματισμού 2028-2034.