Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Τα ισόβια δεν πρέπει να είναι ισόβια

Με καταδίκη της αρχής «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια» ισοδυναμεί η πρόσφατη απόφαση που εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο του Στρασβούργου με μια άκρως ενδιαφέρουσα απόφαση έκρινε επί της ουσίας ότι η ολοκληρωτική έκτιση της ισόβιας κάθειρξης, χωρίς να προβλέπεται δυνατότητα μελλοντικής αποφυλάκισης με όρους, συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση του καταδικασθέντος.

Οι προσφεύγοντες, όπως προκύπτει από το ιστορικό της απόφασης, είχαν καταδικαστεί από τοπικό δικαστήριο της Ουγγαρίας σε ισόβια κάθειρξη για ιδιαζόντως ειδεχθή αδικήματα, δηλαδή ανθρωποκτονία από πρόθεση κατά συρροή με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, με θύμα μεταξύ άλλων ένα παιδί μόλις τεσσεράμισι ετών και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Η ποινή που τους επιβλήθηκε ήταν χωρίς αναστολή και δυνατότητα για υφ’ όρον αποφυλάκιση.

Μείωση ποινών

Στην κρίση των μελών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου μέτρησε το γεγονός ότι λόγω της επιβολής της ποινής των ισοβίων με την οποία τιμωρήθηκαν οι δράστες και με βάση τη νομοθεσία της Ουγγαρίας προβλέπεται διαδικασία χάριτος ύστερα από 40 χρόνια κάθειρξης.

Και αυτό ήταν αρκετό για να συμπεράνει ότι η νέα ουγγρική νομοθεσία δεν έδινε τη δυνατότητα για μια εκ των πραγμάτων μείωση των ισόβιων ποινών των προσφευγόντων ως υφ’ όρον απόλυση. Αυτός ο παράγοντας, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών διαδικαστικών εγγυήσεων στο δεύτερο μέρος της διαδικασίας, όπως προβλέπεται από τη νέα νομοθεσία, οδήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να διαπιστώσει ότι υπήρξε παραβίαση του Αρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στην πράξη, δηλαδή, το Δικαστήριο διαπίστωσε με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι η μη δυνατότητα μείωσης της ισόβιας κάθειρξης στην πράξη συνιστούσε εξευτελιστική μεταχείριση των εν λόγω καταδικασθέντων.

Η διαπίστωση της παραβίασης αυτής αποτελεί από μόνη της επαρκή ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν οι καταδικασθέντες, στους οποίους επιδίκασε και ποσό 2.000 ευρώ από κοινού για έξοδα.

Αυστηροποίηση

Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου συμπίπτει χρονικά με τη δικαστική εξέλιξη της υπόθεσης του καθ’ ομολογίαν του δράστη της δολοφονίας της 20χρονης Καρολάιν, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον 33χρονο πιλότο σύζυγό της, Μπάμπη Αναγνωστόπουλο. Με αφορμή την υπόθεση αυτή και μία σειρά άλλων εγκλημάτων έχει τεθεί επί τάπητος το ζήτημα της αυστηροποίησης των ποινών για δράστες με βαριά παραβατικότητα, όπως είναι η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως ή η συμμετοχή σε υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος. Ηδη, μάλιστα, όπως έχει προαναγγείλει ο αρμόδιος υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας, η Επιτροπή Παρακολούθησης του Ποινικού Κώδικα, υπό τον καθηγητή της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Λάμπρο Μαργαρίτη, σύντομα θα καταθέσει τις προτάσεις της για στοχευμένες αλλαγές σε συγκεκριμένο πλέγμα διατάξεων για την αυστηρότερη ποινική αντιμετώπιση συγκεκριμένων εγκλημάτων και τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στη φυλακή αμετακλήτως καταδικασθέντων για σειρά αδικημάτων, με στόχο να σταλεί και ένα μήνυμα προς την κοινωνία.

Πάντως, ο νομοθέτης στην Ελλάδα έχει ήδη προβλέψει τη δυνατότητα για υφ’ όρον απόλυση των κρατουμένων. Θεσμός διεθνής, ο οποίος ισχύει σε πολλές χώρες του κόσμου. Με βάση το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας, οι καταδικασθέντες σε ισόβια κάθειρξη θεμελιώνουν δικαίωμα για την υφ’ όρον απόλυσή τους ύστερα από 16 χρόνια πραγματικής έκτισης ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα, ενώ μελετάται με τις επερχόμενες αλλαγές το «ταβάνι» της πραγματικής έκτισης της ποινής να φτάσει έως και τα 18 χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ακόμα και όταν ο εκάστοτε καταδικασθείς θεμελιώνει το δικαίωμα για να υποβάλει αίτηση και να βγει από τη φυλακή, τον τελευταίο λόγο έχουν οι δικαστές που κρίνουν κατά περίπτωση την αίτησή του.