Πόσα χρόνια μπορεί να διαρκέσει μία ζωή;

Όταν η γεννήθηκε η Ζαν Καλμάν, το 1875, το προσδόκιμο ζωής ήταν μόλις 43 χρόνια.

Μεγάλωσε και έζησε αθόρυβα στην Αρλ της νότιας Γαλλίας. Μέχρι που τη δεκαετία του ΄90 προσέλκυσε, λόγω του προχωρημένου πια της ηλικίας της, τη διεθνή προσοχή. Των επιστημόνων και του Τύπου.

«Περιμένω τον θάνατο και τους δημοσιογράφους», έλεγε αστειευόμενη λίγο πριν από τα 120 γενέθλιά της.

Στις διηγήσεις της, που με τον χρόνο σπάνιζαν, μιλούσε για το πώς γνώρισε τον «κακάσχημο και άθλιο» Βίνσεντ Βαν Γκογκ, που μια μέρα του 1888 αγόρασε μπογιές από το μαγαζί ενός θείου της.

Για το πώς της άρεσε παλιά να ζωγραφίζει, να κάνει αμέρημνη ποδήλατο και να πηγαίνει για κυνήγι.

Πώς απολάμβανε σχεδόν καθημερινά ένα τσιγάρο, ένα ποτήρι πόρτο και λίγη σοκολάτα.

Το πρωινό της 4ης Αυγούστου του 1997 πέθανε μόνη στο δωμάτιο ενός γηροκομείου, έχοντας η ίδια θάψει προ πολλού γονείς, σύζυγο, κόρη, γαμπρό και εγγονό.

Επισήμως, τα χαρτιά -που αμφισβητήθηκαν μετ’ έπειτα από Ρώσους επιστήμονες- έδειχαν ότι ήταν 122 ετών και 164 ημερών.

Το καταγεγραμμένο ρεκόρ της μακροβιότητάς της δεν το ξεπέρασε ποτέ κανείς.

Το ρεκόρ της Καλμάν πλησίασε η Αμερικανίδα Σάρα Κνάους, που πέθανε δύο χρόνια μετά από τη θρυλική Γαλλίδα, το 1999, σε ηλικία 119 ετών και 97 ημερών.

Σήμερα, ο πιστοποιημένα μεγαλύτερος άνθρωπος εν ζωή είναι και πάλι μία γυναίκα: η Κάνε Τανάκα από την Ιαπωνία, γεννηθείσα στις 2 Ιανουαρίου του 1903 και, αισίως, σήμερα 118 ετών.

Ποιο είναι το ανώτατο όριο ζωής;

Καθώς η επιστήμη και η ιατρική κάνουν πια άλματα, το ερώτημα της μακροζωίας και του ανώτατου ηλικιακού ορίου του ανθρώπου απασχολεί όλο και πιο έντονα, όλο και πιο πολλούς.

Οι λόγοι δεν έχουν να κάνουν μόνο με ματαιοδοξία. Είναι και ουσίας.

Ήδη, τα στοιχεία δείχνουν γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς μειώνονται οι γεννήσεις.

Και οι απαντήσεις στο ερώτημα θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους σχεδιασμούς σε πολλούς τομείς. Πρωτίστως, δε, στα συστήματα συνταξιοδότησης και υγείας.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, από τους 95.000 που υπολογίζονταν οι εκατονταετείς και άνω το 1990, θα φτάσουν έως και τα 25 εκατομμύρια το 2100.

Κι αν και το προσδόκιμο όριο ζωής θεωρείται πια πιο εύκολο να υπολογιστεί -με παλαιότερη μέθοδο αυτή βάσει της Καμπύλης Gompertz– ο υπολογισμός του ορίου μακροζωίας παραμένει λίγο πολύ πείραμα και γρίφος.

Τελευταία έρευνα -μία από τις δεκάδες τα τελευταία χρόνια- αναφέρει ότι το ανώτατο όριο ζωής θα μπορούσε να φτάσει έως και τα 150 έτη.

Ακολουθώντας διαφορετική μεθοδολογία από τις προηγούμενες, επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τη Σιγκαπούρη και τη Ρωσία δημιούργησαν ένα υπολογιστικό μοντέλο, βάσει δειγμάτων αίματος που έλαβαν από 70.000 εθελοντές, ηλικίας έως 85 ετών.

Εξέτασαν τις βραχυπρόθεσμες αλλαγές στον αριθμό των αιμοσφαιρίων τους. Τα λευκά για το επίπεδο φλεγμονών στο σώμα. Τα ερυθρά για τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, εμφραγμάτων ή γνωστικών δυσλειτουργιών, όπως απώλεια της μνήμης.

Βάσει, λοιπόν, αυτών των δεδομένων και του υπολογιστικού μοντέλου τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα των 150 χρόνων ως όριο βιολογικής ανθρώπινης αντοχής.

Διίστανται οι απόψεις

Μελέτες σαν και αυτή διχάζουν τους ειδικούς ως προς την ορθότητά τους.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αφορούν την πλειονότητα των ανθρώπων. Και σίγουρα όχι άμεσα.

Επίσης, αδυνατούν να συμπεριλαμβάνουν στους υπολογισμούς τους τα μελλοντικά επιτεύγματα της ιατρικής και της επιστήμης ως προς την μακροζωία.

Στα εργαστήρια, για παράδειγμα, γίνονται εδώ και καιρό διάφορα πειράματα για την αύξηση του ανώτατου ορίου ζωής σε θηλαστικά και σε μικροοργανισμούς -στα τελευταία με μεγαλύτερη επιτυχία.

Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματά τους θα αφορούν, μοιραία, τις επόμενες γενιές.

Στον αντίποδα, εν τω μεταξύ, άλλοι ειδικοί κρούουν «καμπανάκι».

Μιλούν για το ενδεχόμενο ενός μελλοντικού υπερπληθυσμού, με σημαντικό ποσοστό υπεραιωνόβιων γερόντων.

Κι αυτό, σε έναν πλανήτη που ήδη δεν μπορεί να θρέψει όλους τους κατοίκους του ή να εξαλείψει τις ακραίες ανισότητες, τη φτώχεια και έναν μεγάλο αριθμό σοβαρών, θανατηφόρων ασθενειών.