Κίνημα Freedge: καταπολεμώντας την επισιτιστική ανασφάλεια με αλληλεγγύη

«Δωρεάν τρόφιμα. Πάρτε ό,τι χρειάζεστε. Αφήστε ό,τι δεν σας είναι αναγκαίο».

Το μήνυμα αναγράφεται στην πόρτα ενός κίτρινου ψυγείου, που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο ενός δρόμου στη Φιλαδέλφεια.

Μέσα, τα ράφια είναι γεμάτα: από φρούτα και λαχανικά, μέχρι τυροκομικά, ψωμί και κρέας.

Προέρχονται όλα από δωρεές: από το περίσσευμα νοικοκυριών, εστιατορίων, μανάβικων, αρτοποιείων και σχολείων.

Το ελεύθερης πρόσβασης ψυγείο στη Φιλαδέλφεια δεν είναι το μοναδικό.

Αποτελεί μέρος ενός κοινωφελούς προγράμματος, με πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών, που έχει αναληφθεί εδώ και χρόνια στις ΗΠΑ, αλλά στους χαλεπούς καιρούς της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης γνωρίζει νέα ώθηση.

Τόση, ώστε να έχει πια εξαπλωθεί σχεδόν παντού στον παγκόσμιο χάρτη.

Πολίτες στο πλευρό των πολιτών

Υπό τον κοινό σύνθημα ότι η πρόσβαση σε τρόφιμα «είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο», το κίνημα Freedge πλέον μετρά, χάρη στην πρωτοβουλία πολιτών, εκατοντάδες τέτοια ψυγεία, σχεδόν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.

Στις ΗΠΑ -από τη Νέα Υόρκη έως το Λος Άντζελες- στον Καναδά και στη Λατινική Αμερική. Στην Ευρώπη (Βρετανία, Σλοβακία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο). Στη Μέση Ανατολή και στην Ασία. Μέχρι και στην Ωκεανία.

Πρόκειται για μια εναλλακτική πρόταση επίλυσης ενός διπλού προβλήματος. Της επισιτιστικής ανασφάλειας, που γιγαντώθηκε με την πανδημία και τη σημερινή εκτόξευση των τιμών σε βασικά αγαθά από τη μια. Της αλόγιστης σπατάλης φαγητού από την άλλη.

Τα ψυγεία στήνονται μέσα και έξω από καταστήματα, ιατρεία, σπίτια.

Ομάδες καλλιτεχνών έχουν συνδράμει, δίνοντας τη δική τους πινελιά στο εξωτερικό των συσκευών.

Πολλά ψυγεία είναι δωρεές. Άλλα αγοράζονται από εθελοντές. Όλα εφοδιάζονται, ελέγχονται και καθαρίζονται από πολίτες ή και μέλη ΜΚΟ.

Ορισμένοι επωμίζονται εξ ολοκλήρου και άλλοι μοιράζονται μεταξύ τους τον λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος για τη λειτουργία του εκάστοτε ψυγείου.

Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις ιδιωτών, που δέχονται να στηθούν οι συσκευές μέσα ή έξω από τις επιχειρήσεις τους, με χρήση του ρολογιού τους, χωρίς να χρεώνουν την πρόσθετη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, που ούτως ή άλλως δεν είναι σημαντική.

Ζητούμενο είναι οι συσκευές να είναι όσο το δυνατό καταλληλότερες για τη χρήση τους και καλής ενεργειακής κλάσης.

Πλέον, έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε δρόμους αρκετές, που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια.

Our solar freedge is finally here! After 2 years she is finally ready to receive your donations at the Swāyé Community Garden, 2727 MLK Way in Oakland.

Thanks Black Earth Farms and TownFridge for making this possible! #freedge #communityfridge #mutualaid #solar pic.twitter.com/Vj9CfdpIA3

— freedge (@thefreedge) December 7, 2020

Επιδεινούμενο πρόβλημα

Σε όλη της διάρκεια της πανδημίας, οι ουρές στα συσσίτια μεγάλωσαν ακόμη και στις οικονομικά πιο εύρωστες χώρες.

Η ανεργία και η οικονομική κρίση που έφερε η πανδημία, ο προσωρινός χαρακτήρας της κρατικής ενίσχυσης στα νοικοκυριά, το επίσης προσωρινό «πάγωμα» στις εξώσεις και η διαρκής πλέον άνοδος των τιμών βασικών αγαθών προοιωνίζονται επιδείνωση της επισιτιστικής ανασφάλειας για σημαντικό μέρος του πληθυσμού.

Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ, πάνω από 20 εκατομμύρια ενήλικες Αμερικανοί δηλώνουν ότι δεν τρέφονται επαρκώς.

Βάσει των στοιχείων της αμερικανικής Υπηρεσίας Απογραφής, 42 εκατομμύρια -κυρίως άτομα χαμηλού εισοδήματος, χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης και μέλη μειονοτήτων- αναφέρουν ότι δεν μπορούν να αγοράσουν τα είδη τροφίμων που χρειάζονται.

Πάνω από 10 εκατομμύρια ήδη αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιό τους.

Αλληλεγγύη μετ’ εμποδίων

Για το κίνημα Freedge, οι προκλήσεις ήταν και παραμένουν πολλές.

Οι κλοπές ψυγείων δεν έλειψαν, όπως και η ασυνειδησία ορισμένων, που παρατούν δίπλα στις συσκευές ότι άρχηστο ήθελαν να ξεφορτωθούν, εκτός τροφίμων.

Οι δε κατά τόπους αρχές, που μέχρι πρότινος έκαναν τα στραβά μάτια, εν μέσω των περιοριστικών μέτρων λόγω της υγειονομικής κρίσης, άρχισαν τώρα να υιοθετούν διαφορετική στάση.

Οι αρχές στη Φιλαδέλφεια, για παράδειγμα -γράφει η Washington Post– επιβάλλουν πρόστιμα για παραβίαση των διατάξεων περί απορριμμάτων και επεξεργάζονται ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λειτουργία των ψυγείων.

Food insecurity is a growing problem but Community Fridges provide a way to actively help. Food is a human right. Search community fridge or check out @thefreedge. Be an activist for you, for your neighbors & for your community. Take what you need / Leave what you can. pic.twitter.com/sUQ81nCeo2

— TheFarePrint (@fare_print) April 22, 2021

Σε κάθε περίπτωση, οι εθελοντές δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν την πρωτοβουλία τους, που -όπως αναφέρουν- δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά, αλλά συνδυαστικά στα προγράμματα στήριξης πολιτειών και δήμων.

Η απήχηση του κινήματος, άλλωστε, ολοένα και διευρύνεται, με τη συμμετοχή πλέον και επιχειρήσεων στον χώρο της εστίασης, που δωρίζουν σε σταθερή βάση μέρος της παραγωγής τους.

«Είναι κάτι που βασίζεται στην κοινότητα και είναι εφικτό», λέει στην WP η 28χρονη Αρόρα, που πέρυσι έμεινε άνεργη, βίωσε από πρώτο χέρι πώς όλα μπορούν σε μια στιγμή να αλλάξουν και σήμερα συμμετέχει εθελοντικά στο κίνημα Freedge, στον τόπο της, της Φιλαδέλφεια.

«Μπορεί να βοηθώ λίγες οικογένειες τη μέρα», λέει, «εάν όμως όλοι κάνουμε το ίδιο, μπορούμε να βοηθήσουμε πολλούς ανθρώπους».