Βαλτιμόρη: Η πόλη που βράζει, μηνύει τις πετρελαϊκές εταιρείες για τις καταστροφές της κλιματικής αλλαγής

Κύμα καύσωνα πλήττει τις βορειοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ που βρίσκονται στις ακτές του Ειρηνικού, όμως δεν αισθάνονται όλοι την πλήρη έντασή του. Οι ευάλωτοι είναι και σε αυτή την περίπτωση εκείνοι που βιώνουν τις επιπτώσεις της, με τους ηλικιωμένους και τους αστέγους να υποφέρουν δυσανάλογα πολύ.

Στη Βαλτιμόρη, που βρίσκεται στην καρδιά του εφιαλτικού καύσωνα και όπου τα περισσότερα σπίτια δεν έχουν κλιματισμό, οι αρχές επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την κρίση στη δημόσια υγεία, αλλά και τις καταστροφές των υποδομών και το πλήγμα στον τουρισμό και τη γεωργία που έχουν επιφέρει τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής. Και τώρα ζητά να αποζημιωθεί για τα δεινά της.

Σε πρόσφατη μήνυση, η πόλη υποστηρίζει ότι οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων θα έπρεπε να κληθούν να λογοδοτήσουν για αυτά τα προβλήματα, καθώς εν γνώσει τους συνέβαλαν στην κλιματική κρίση. Η υπόθεση της Βαλτιμόρης είναι μόνο μία από τις περισσότερες από 20 μηνύσεις που έχουν κατατεθεί συνολικά από πόλεις, πολιτείες και κράτη που μηνύουν τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς ομίλους του πλανήτη ως υπεύθυνους για την κλιματική κρίση, κατηγορώντας τους επιπλέον ότι μετακυλύουν το κόστος της δράσης τους στον αμερικανικό πληθυσμό.

Η νομική οδός αποτελεί μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με ορισμένους ειδικούς να πιστεύουν ότι η εξέλιξη της δίκης της Βαλτιμόρης θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και τις υπόλοιπες που εκκρεμούν σε όλη τη χώρα.

Η υπόθεση έχει τραβήξει την προσοχή του ανώτατου δικαστηρίου των ΗΠΑ, το οποίο τον Μάιο αποφάνθηκε υπέρ των πετρελαϊκών εξαιτίας μιας νομικής τεχνικής λεπτομέρειας.

Παρά το γεγονός ότι η απόφαση δίνει στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων τη δυνατότητα να υποστηρίξει τη θέση της στο ομοσπονδιακό δικαστήριο, όπου και υπάρχει η πεποίθηση ότι έχει μεγαλύτερες ελπίδες να νικήσει σε σχέση με το πολιτειακό, η νομική διαδικασία αναμένεται να αποκαλύψει νέες λεπτομέρειες για το τι ακριβώς γνώριζε η βιομηχανία σε σχέση με την περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.

Ιδιαιτέρως η υπόθεση της Βαλτιμόρης υπογραμμίζει τους τρόπους που οι πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές φέρουν το βάρος των ακραίων μετεωρολογικών μοτίβων. Οι περιθωριοποιημένες κοινότητες είναι εκείνες που κινδυνεύουν περισσότερο από τις επιπτώσεις τους.

Τα διαστήματα καύσωνα στην πόλη γίνονται όλο και συχνότερα τα τελευταία 40 χρόνια. Σύμφωνα με την Αμερικανική Μετεωρολογική υπηρεσία, συνολικά έχουν υπάρξει 12 μήνες σε ολόκληρη την ιστορία της Βαλτιμόρης κατά τους οποίους η πόλη έζησε 20 ή περισσότερες ημέρες που η θερμοκρασία ξεπερνούσε τους 32 βαθμούς Κελσίου. Δέκα από αυτούς τους μήνες έχουν καταγραφεί από το 1980 και έπειτα.

Το περασμένο καλοκαίρι 16 άτομα έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της ζέστης, τρία εκ των οποίων ήταν ή θεωρήθηκε ότι ενδεχομένως ήταν άστεγα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της υπηρεσίας υγείας της Βαλτιμόρης. Μέσα σε μια μέρα του 2020 υπήρξαν περισσότερες από 90 επισκέψεις στα επείγοντα περιστατικά για προβλήματα υγείας που σχετίζονταν με τη ζέστη, όπως η θερμοπληξία, η αφυδάτωση και τα ηλιακά εγκαύματα.

«Πήγαινε στο Johns Hopkins σε οποιαδήποτε μέρα του καλοκαιριού, και θα βρεις ανθρώπους να διαμαρτύρονται για προβλήματα που σχετίζονται με τη ζέστη. Άνθρωποι καταλήγουν εδώ αφού λιποθύμησαν στον δρόμο», λέει στον Guardian η Σίνθια Μπρουκς, εκτελεστική διευθύντρια του Bea Gaddy Family Center, μιας ΜΚΟ που παρέχει τρόφιμα και άλλες υπηρεσίες στους άπορους και τους άστεγους της περιοχής. «Αν είσαι άστεγος, είσαι εκτεθειμένος σε όλα τα προβλήματα που προκαλεί η ζέστη».

Συνήθως όταν ακούμε να γίνεται λόγος για κλιματική αλλαγή, σκεφτόμαστε παράκτιες περιοχές να βυθίζονται. Όμως οι νησίδες αφόρητης ζέστης στο εσωτερικό του αστικού ιστού αντιπροσωπεύουν τις πολύ πραγματικές και συχνά αόρατες επιπτώσεις του προβλήματος. Οι σκουρόχρωμοι δρόμοι και οι σκεπές απορροφούν τη θερμότητα του ήλιου και την απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας τη θερμοκρασία γύρω τους, ένα φαινόμενο που γίνεται ακόμη πιο έντονο κατά τις απογευματινές ώρες. Ακόμη και μέσα στην πόλη, οι γειτονιές με τη λιγότερη βλάστηση «φλέγονται» περισσότερο από τις υπόλοιπες.

Η ανατολική Βαλτιμόρη, και συγκεκριμένα η περιοχή γύρω από το πάρκο Πάτερσον, θεωρείται πως συλλέγει περισσότερη θερμότητα από οποιοδήποτε άλλο μέρος στην πόλη, βάσει μιας μελέτης του 2018 από ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Πόρτλαντ στο Όρεγκον και του Μουσείου Επιστημών της Βιρτζίνια. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι οι θερμοκρασίες σε τέτοια σημεία μπορεί να ξεπεράσουν κατά έξι ή και δώδεκα βαθμούς τον μέσο όρο της πόλης, εξαιτίας της υψηλότερης παρουσίας πεζοδρόμησης και της απουσίας της σκιάς των δέντρων.

Ο κλιματισμός δεν είναι συνηθισμένος σε αυτή τη γειτονιά, και συχνά η καλωδίωση των κτιρίων είναι τόσο παλιά που μια εξωτερική μονάδα air condition μπορεί να προκαλέσει βραχυκύκλωμα. Και οι περισσότεροι κάτοικοι δεν έχουν την οικονομική άνεση να πληρώσουν το ρεύμα που απαιτεί η χρήση του.

Εκτός της θερμοπληξίας, η αφόρητη ζέστη στην οποία αναγκάζονται να ζουν έχει φανεί πως μπορεί να επιμηκύνει την εποχή των αλλεργιών, να επιδεινώσει την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, αλλά και χρόνια προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αναπνευστικό, τη λειτουργία του εγκεφάλου ή το καρδιαγγειακό σύστημα.

Τα τελευταία χρόνια η πόλη έχει καταβάλει προσπάθειες για τη δημιουργία περισσότερων κοινόχρηστων κλιματιζόμενων χώρων, οι οποίοι όμως δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν λόγω κοροναϊού.

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχουν προωθηθεί προγράμματα βελτίωσης της θερμομόνωσης των κτιρίων, εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και έχουν δημιουργηθεί νέοι χώροι πρασίνου, ιδιαιτέρως στις γειτονιές που δεν έχουν καθόλου σκιά. Συνολικά, το 28% της Βαλτιμόρης καλύπτεται από σκιά δέντρων, όμως στη συγκεκριμένη περιοχή το ποσοστό φτάνει μόλις στο 10%. Οι αρχές ελπίζουν πως μέχρι το 2030 θα ανέρχεται στο 40% για όλη την πόλη.

Οι παράμετροι που πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του είναι αμέτρητες: Για παράδειγμα, στις φτωχότερες γειτονιές οι άνθρωποι συχνά αναγκάζονται να περπατήσουν μεγαλύτερες αποστάσεις για να φτάσουν σε καταστήματα που πωλούν βασικά αγαθά. Και έχει φανεί ότι ο καύσωνας επιδεινώνει τα αποτελέσματα των μαθητών στις σχολικές εξετάσεις – πράγμα που σημαίνει πως οι μαθητές από τις φτωχές συνοικίες έχουν να αντιμετωπίσουν άλλο ένα εμπόδιο.

Εκτός από τον καύσωνα, η κλιματική αλλαγή πλήττει τη Βαλτιμόρη και με τη μορφή των ακραίων καταιγίδων. Η πόλη έχει δει τις πλημμύρες από υπερχείλιση να αυξάνονται, σύμφωνα με την Όμπρεϊ Τζερμ, της υπηρεσίας βιωσιμότητας της Βαλτιμόρης.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα στον Ατλαντικό Ωκεανό ορισμένες φορές οδηγούν σε άνοδο της στάθμης στις ακτές της Βαλτιμόρης, ενώ το γεγονός ότι η πόλη είναι χτισμένη γύρω από πέντε υδροκρίτες την καθιστά ευάλωτη στις ξαφνικές πλημμύρες.

Προς το παρόν, η πόλη αντιμετωπίζει το πρόβλημα με προσεκτικό καθαρισμό των αποχετεύσεων ομβρίων υδάτων, όμως σε βάθος χρόνου απαιτούνται βελτιώσεις στις υποδομές της. Το κόστος των εργασιών που έχουν απαιτηθεί ήδη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν μπορεί να ανακοινωθεί μέχρι το πέρας της δίκης.

Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι αυτού του τύπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα επιφέρουν μακροπρόθεσμες οικονομικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Το 2018, η Βαλτιμόρη έζησε μια καταιγίδα που «εμφανίζεται μια φορά στα χίλια χρόνια», με την έννοια ότι υπάρχει 0,1% πιθανότητα να συμβεί σε οποιαδήποτε χρονιά. Δυο χρόνια πριν, όμως, είχε συμβεί ακριβώς το ίδιο.

Σχεδόν 150 χρόνια πλημμύρισαν, με τις περισσότερες καταστροφές να συμβαίνουν στα υπόγεια, αλλά ορισμένες φορές ακόμη και στον πρώτο όροφο. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε σημαντικές εργασίες, όμως στους μήνες που ακολούθησαν δυο ξαφνικές πλημμύρες πήγαν πίσω τις προσπάθειές τους. Δεν ήταν πολλοί εκείνοι που κατάφεραν να καλύψουν το κόστος μέσω της ασφάλειάς τους.

Ο Μάικλ Σ. Μάρτιν, πάστορας σε εκκλησία μιας από τις πληγείσες συνοικίες, εξηγεί στον Guardian ότι τα ΜΜΕ έστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής τους στις καταστροφές που είχε υποστεί από την καταιγίδα του 2018 ένα γραφικό προάστιο της Βαλτιμόρης, όμως περισσότερα σπίτια καταστράφηκαν στην περιοχή κοντά στη Λεωφόρο Φρέντερικ, όπου ζουν κυρίως Αφροαμερικανοί.

Και έχει την εντύπωση ότι οι επισκευές προχωρούν ταχύτερα στην πρώτη παρά στη δεύτερη περίπτωση.

Με πληροφορίες από Guardian