Να ξαναβρούμε την αλληλεγγύη

Εάν κάτι χαρακτήρισε την πρώτη φάση της πανδημίας, ήταν ένα διάχυτο αίσθημα αλληλεγγύης. Αυτό αποτύπωναν σε κρίσιμες πλευρές εκείνης της συγκυρίας από την ενεργητική αποδοχή των μέτρων φυσικής αποστασιοποίησης μέχρι τις εκδηλώσεις υποστήριξης προς τους μαχόμενους υγειονομικούς.

Ηταν μια στιγμή που μπορούσες να αισθανθείς ότι παρά την «εξωτερική» αναίρεση διάφορων μορφών κοινωνικότητας, ξεκινώντας από τις ίδιες τις βασικές μορφές κοινωνικής επαφής, η κοινωνία ψηλαφούσε τους δρόμους μιας πιο ουσιαστικής συνοχής της, μια προσπάθεια να στοχαστούμε ξανά και να κάνουμε πράξη το τι σημαίνει όντως το «μαζί» στη μάχη με έναν δύσκολο αντίπαλο.

Ομως, σταδιακά όλα αυτά άρχισαν να υποχωρούν. Από ένα σημείο και μετά τα περιοριστικά μέτρα φάνταζαν περισσότερο ως ένας καταναγκασμός, στον οποίο έπρεπε τουλάχιστον να φαίνεται ότι συμμορφωνόμαστε, παρά ως η δική μας συμβολή στον κοινό αγώνα. Ακόμη χειρότερα, αντί για την αλληλεγγύη προς τον άλλον, κυριάρχησε η αίσθηση ότι περιβαλλόμαστε από μια «αόρατη» απειλή που ελλοχεύει κατεξοχήν στην άμεση επαφή με τον άλλον. Το αποτέλεσμα ήταν ότι αντί για την αλληλεγγύη που οικοδομεί δεσμούς ακόμη και σε συνθήκες απόστασης να κυριαρχεί ο εξατομικευμένος φόβος, που όσο κι αν μπορεί να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση σε μέτρα, άλλο τόσο διαλύει οποιαδήποτε αυθεντική κοινωνικότητα.

Με αυτή την έννοια, ακόμη και εάν μπορώ να συζητήσω την «εργαλειακή» αποτελεσματικότητα των διαφόρων «προνομίων» όσων όντως επιλέγουν ορθές πρακτικές, εντούτοις πολύ φοβάμαι ότι η λογική των «θετικών διακρίσεων», που θεωρείται ότι μπορεί να προωθήσει τον μαζικό εμβολιασμό, ενέχει μια αντίστροφη εξατομίκευση: αυτή της ατομικής κατοχύρωσης της όποιας «ελευθερίας» απέναντι σε μια απειλή που εξακολουθεί να προϋποθέτει τη συλλογική απάντηση. Με έναν τρόπο, αυτό που φάνηκε να ξεπερνάμε στην αρχή της πανδημίας, δηλαδή η αντίληψη της κοινωνίας ως αθροίσματος ατόμων, απειλεί να επιστρέψει ξανά στο προσκήνιο. Ενας λόγος παραπάνω να ψηλαφήσουμε ξανά δρόμους αλληλεγγύης. Για την πανδημία αλλά και για την προσπάθεια για μια αξιοβίωτη ζωή.