ΗΠΑ: Ρομπότ αντί σερβιτόρων;

Έπειτα από μήνες με κλειστά ρολά, εν μέσω πανδημίας, επιχειρήσεις που κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους προσπαθούν τώρα να ανακτήσουν τον χαμένο χρόνο.

Οι νέες προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται, ωστόσο, αντιμέτωπες δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα προβλήματα -λόγω υπερφόρτωσης- στην αλυσίδα τροφοδοσίας.

Όπως και αλλού, έτσι και στην αμερικανική αγορά συμβαίνει κάτι φαινομενικά παράδοξο.

Παρά τη μεγάλη προσφορά νέων θέσεων εργασίας (τον Απρίλιο καταγράφηκε αριθμός-ρεκόρ 9,3 εκατομμυρίων), το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε τον Ιούνιο στο 5,9%, +0,1% από το Μάιο και αρκετά πάνω από το 3,5% που ήταν στις ΗΠΑ πριν από την πανδημία.

Είχε προηγηθεί, τον Απρίλιο, η μαζική παραίτηση 4 εκατομμυρίων Αμερικανών εργαζόμενων, σε διάφορους κλάδους.

Πρόκειται επίσης για αριθμό ρεκόρ, βάσει των στοιχείων του υπουργείου Εργασίας.

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού πλήττει κυρίως κλάδους στην παροχή υπηρεσιών. Και δη εκείνους που, με το άνοιγμα της οικονομίας και την επέκταση των εμβολιασμών, καταγράφουν ή αναμένεται εντός του καλοκαιριού να έχουν ιδιαίτερα αυξημένη κίνηση: της εστίασης και της φιλοξενίας-αναψυχής.

Ειδικά στην εστίαση, τα στοιχεία στις ΗΠΑ δείχνουν ήδη επαναφορά της κίνησης πελατών στα επίπεδα του 2019, προ πανδημίας.

Παρά, δε, το γεγονός ότι 1 στα 10 εστιάτορια ανά την αμερικανική επικράτεια έβαλαν οριστικά λουκέτο κατά τη διάρκεια των lockdowns, το 72% των επιχειρήσεων του κλάδου σε λειτουργία αναφέρει σήμερα ως μεγαλύτερη πρόκληση τη διατήρηση όσων υπαλλήλων απασχολούν και την πρόσληψη επιπλέον προσωπικού.

Μάλιστα, η έλλειψη χεριών -από μάγειρες ως σερβιτόρους- πλήττει ακόμη και τις μεγάλες αλυσίδες.

Αίτια και αιτιατά

Οι αιτίες είναι πολλές και αφορούν στους περισσότερους κλάδους στην παροχή υπηρεσιών στις ΗΠΑ, όπου οι μισθοί διατηρούνταν μέχρι σήμερα χαμηλοί.

Πολλοί εργαζόμενοι στράφηκαν το προηγούμενο διάστημα σε άλλους τομείς, που παρέχουν καλύτερες απολαβές και συνθήκες εργασίας.

Αρκετοί άνοιξαν, με ώθηση τα πακέτα οικονομικής στήριξης, τις δικές τους νεοφυείς επιχειρήσεις.

Άλλοι, κυρίως γυναίκες, βγήκαν εκτός αγοράς εργασίας, είτε λόγω κανονικής ή πρόωρης συνταξιοδότησης, είτε γιατί έμειναν σπίτι να φροντίσουν παιδιά ή/και ηλικιωμένους.

Τη λίστα συμπληρώνουν ο φόβος μόλυνσης από τα παραλλαγμένα στελέχη του κοροναϊού σε επισφαλείς και υπο-αμειβόμενες θέσεις εργασίας, λόγοι υγείας, επαγγελματική εξάντληση.

Οι περισσότεροι εργοδότες και αρκετές αμερικανικές πολιτείες -που ελέγχονται από Ρεπουμπλικανούς- αποδίδουν το φαινόμενο στο γεγονός ότι παρατάθηκε μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου το προσωρινό ομοσπονδιακό ενισχυμένο επίδομα ανεργίας.

Ύψους 300 δολαρίων την εβδομάδα, καταβάλλεται πέραν της τακτικής κρατικής στήριξης σε δικαιούχους ανέργους.

Αλλαγή δεδομένων

Επισήμως με το σκεπτικό ότι αυτή η πρόσθετη ενίσχυση κάνει πολλούς Αμερικανούς πιο απαιτητικούς στις επιλογές τους, 12 ρεπουμπλικανικές πολιτείες διέκοψαν ήδη την παροχή του προσωρινού ενισχυμένου επιδόματος (εντάσσεται στο πακέτο-μαμούθ της κρατικής ενίσχυσης των 1,9 τρισ. δολ., που εγκρίθηκε τον Μάρτιο).

Τουλάχιστον άλλες 13 πολιτείες, επίσης υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο, σκοπεύουν να πράξουν το ίδιο εντός του Ιουλίου, παρά τον μηδαμινό αντίκτυπο που το ανάλγητο αυτό μέτρο είχε στην απασχόληση, σε όσες πολιτείες το έχουν ήδη εφαρμόσει.

Πιο αποκαλυπτική της κατάστασης, ειδικά στην εστίαση στις ΗΠΑ είναι, αντίθετα, τελευταία έρευνα της ΜΚΟ One Fair Wage.

Καταγράφει ότι το 53% των ήδη απασχολούμενων στον κλάδο εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο παραίτησης.

Σχεδόν οι 8 στους 10 αναφέρουν ως βασικό λόγο τους χαμηλούς μισθούς και τα μειωμένα φιλοδωρήματα. Πάνω από 1 στους 2 κάνει λόγο για υγειονομικά επισφαλείς συνθήκες εργασίας.

Περίπου 1 στους 4 μιλούν για εχθρικό εργασιακό περιβάλλον, από συναδέλφους τους ή/και τη διεύθυνση της επιχείρησης, στην οποία απασχολούνται.

Το 39% αναφέρει επιθετική συμπεριφορά από πελάτες, που έχουν γίνει ανυπόμονοι ή δεν συμμορφώνονται με τα μέτρα προστασίας. Επιπλέον, έχουν μειώσει τα φιλοδωρήματα που αφήνουν.

Το 78% λέει ότι θα παρέμενε στη θέση εργασίας του, εάν είχε πλήρη, σταθερό και βιώσιμο μισθό. Σχεδόν οι μισοί εάν ο εργοδότης τους παρείχε άδεια ασθενείας μετ’ αποδοχών. Ένα 44% εάν του παρεχόταν υγειονομική περίθαλψη.

Διαφορετικές κατευθύνσεις

Παρά τα κοινά προβλήματα -από τον έλλειψη προσωπικού, έως τον κίνδυνο ενός μελλοντικού λουκέτου-, οι Αμερικανοί επιχειρηματίες στον χώρο της εστίασης πειραματίζονται με διαφορετικές λύσεις.

Πολλοί προσφέρουν πλέον υψηλότερους μισθούς -κάποιοι και μπόνους υπογραφής και διατήρησης της θέσης εργασίας.

Αρκετοί, πάντως, ήδη μετακυλύουν ή σκοπεύουν να μετακυλήσουν μέρους του αυξημένου -συνδυαστικά με την αύξηση της τιμής τροφίμων- κόστους στους πλετάτες.

Σύμφωνα με την αμερικανική Εθνική Ένωση Εστιατορίων, οι τιμές καταλόγου αυξήθηκαν τον Μάιο κατά 4% σε ετήσια βάση, πρώτη φορά εδώ και 12 χρόνια.

Άλλοι επιχειρηματίες ροκανίζουν το χρόνο, π.χ. με ευελιξία στα ωράρια του περιορισμένου σε αριθμό -και ως εκ τούτου εξαντλημένου- προσωπικού που ήδη απασχολούν και δεν θέλουν να το χάσουν.

Παράλληλα, στα αμερικανικά ΜΜΕ πληθαίνουν οι αναφορές για εστιατόρια που αγοράζουν  ή νοικιάζουν ρομπότ για να αναπληρώσουν το κενό σε εργατικό δυναμικό, βλέποντας -εν μέσω πανδημίας- αυτή την κίνηση και ως επένδυση για το μέλλον.

«Γκάζι» στην αυτοματοποίηση

«Οι παραγγελίες ρομπότ στη Βόρεια Αμερική, κυρίως στις ΗΠΑ, αυξήθηκαν κατά 20% το πρώτο τρίμηνο του έτους, σε ετήσια βάση, και κατά 16% συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2019, πολύ πριν από την πανδημία, σύμφωνα με την Ένωση για την Προώθηση της Αυτοματοποίησης», γράφουν οι Los Angeles Times.

«Αν και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και ανταλλακτικών αυτοκινήτων είναι εδώ και καιροί οι κυρίαρχοι στην χρήση ρομπότ, τα αγοράζουν σήμερα πολλές άλλες βιομηχανίες», επισημαίνουν.

Η τάση επηρεάζει σχεδόν όλους τους τομείς. Ωστόσο, «η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στις αγορές ρομπότ καταγράφεται στον τομέα των τροφίμων και των καταναλωτικών αγαθών, αντικατοπτρίζοντας την έκρηξη των online αγορών τον τελευταίο χρόνο».

#WhosNext? Your local pizza maker could be a thing of the past as an alternative #Robotics based pizza assembly line is capapble of producing 300 pizzas in an hour! (PC Mag) #Automation pic.twitter.com/nZQSvEKlsA

— James Gingerich, @Expeflow #WorkEasier #RPA (@jamesvgingerich) April 29, 2021

«Μερικά εστιατόρια έχουν αρχίσει να στρέφονται στην τεχνολογία, σε αντικατάσταση χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων», αναφέρει το Business Insider, καθώς «οι αυτοματοποιημένες λύσεις είναι συχνά εφάπαξ επενδύσεις, ενισχύουν την παραγωγικότητα και δεν απαιτούν ακριβές λύσεις για την επίλυση μιας κρίσης στελέχωσης, όπως τα μπόνους υπογραφής, που γίνονται όλο και πιο δημοφιλή».

Γενικότερα στις ΗΠΑ, υπογραμμίζει στη Wall Street Journal ο κορυφαίος οικονομικός αναλυτής της, Γκρεγκ Αϊπ, «οι επενδύσεις σε λογισμικό αυξήθηκαν κατά 10,5% προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό το πρώτο τρίμηνο, σε ετήσια βάση, καθώς οι επιχειρήσεις έριξαν χρήμα σε cloud computing, σε λογισμικά συνεργασίας και στο ηλεκτρονικό εμπόριο».

Η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 5,4% τους πρώτους τρεις μήνες του 2021, τονίζει, με τον ταχύτερο ρυθμό βελτίωσης εδώ και πάνω από μία 20ετια.

Κι αυτό το άλμα έγινε, ενώ οι επιχειρήσεις μόλις είχαν αρχίσει τις επαναπροσλήψεις. Γεγονός, σχολιάζει, «που υποδηλώνει ότι η αύξηση στην παραγωγικότητα είχε να κάνει κυρίως με τη συνεχιζόμενη χρήση της τεχνολογίας της πανδημικής εποχής».

Ερωτήματα της επόμενης ημέρας

«Εάν λοιπόν οι εργοδότες πραγματικά επενδύουν σε τεχνολογία για εξοικονόμηση εργατικών χεριών, το ερώτημα είναι: Γιατί;», γράφει στο blog του ο οικονομικός αναλυτής του Bloomberg, Νόα Σμιθ.

«Εν μέρει η πανδημία απλά ώθησε τους μάνατζερς σε επανεξέταση των πραγμάτων», αναφέρει. «Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι οι εργαζόμενοι γίνονται πιο δυνατοί και απαιτούν υψηλότερους μισθούς».

Ωστόσο, «αν και οι μισθοί αυξάνονται σε δολάρια, οι τιμές επίσης ανεβαίνουν, πράγμα που σημαίνει ότι οι πραγματικοί μισθοί ουσιαστικά μειώθηκαν τον Μάιο», παρατηρεί.

Το πού θα κάτσει η «μπίλια» μένει να φανεί το προσεχές διάστημα, σε συνάρτηση με τα πακέτα στήριξης της αμερικανικής οικονομίας, την τάση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, τους όρους σταδιακής επανένταξης των εργαζομένων στην αγορά και, φυσικά, τον μεγάλο «άγνωστο Χ», που παραμένει η εξέλιξη της πανδημίας.