Κοροναϊός: Ανέδειξε την ελλιπή χρηματοδότηση της υγείας και τα social media

Αντίδοτο στην προσωπική επικοινωνία αποτέλεσαν τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης (social media) με την έναρξη της πανδημίας, ενώ ταυτόχρονα δημιούργησαν νέες πηγές πληροφόρησης από τα κράτη και τους οργανισμούς, τόσο για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της μετάδοσης της νόσου, όσο και για την παρουσίαση των επιδημιολογικών δεδομένων στο ευρύ κοινό.

Την ίδια στιγμή όμως, αναδείχθηκαν και νομικά προβλήματα, όπως αυτά της παραπληροφόρησης και της «διέγερσης σε ανυπακοή», με αποτέλεσμα να καθορίζονται οι διαχειριστές σελίδας στο Facebook ως υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων  που καθορίζουν τον λόγο ύπαρξης της σελίδας, την ταυτότητά της και το σκοπό για τον οποίο η σελίδα μπορεί να επεξεργάζεται κυρίως τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της. Παράλληλα, οι ενδιάμεσοι πάροχοι έχουν ευθύνη για παραβάσεις διατάξεων εμπορικού, διοικητικού και ποινικού δικαίου.

Τα παραπάνω επεσήμανε ο Στέφανος Βιτωράτος, δικηγόρος, συνιδρυτής της Homo Digitalis, της πρώτης Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης για τα ψηφιακά δικαιώματα στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Health Legal & Compliance Forum, στο οποίο ειδικοί του κλάδου της υγείας, συζήτησαν νομικά και ρυθμιστικά θέματα αλλά και θέματα  προστασίας προσωπικών δεδομένων στην  περίοδο της πανδημίας, με αφορμή τον σχετικό κανονισμό.

Υγεία με επίκεντρο τον ασθενή

Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), κ. Μιχάλης Χειμώνας αναφέρθηκε στην εμπειρία της πανδημίας COVID-19 υπογραμμίζοντας ότι στη χώρα μας θα πρέπει να υιοθετηθεί μια ασθενοκεντρική βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική που θα προωθεί τη φαρμακευτική καινοτομία. Η διαπίστωση ενισχύθηκε από την πανδημία, η οποία έφερε στο φως όλες τις αδυναμίες των συστημάτων υγείας, παγκοσμίως. Η άνευ προηγουμένου πίεση στα συστήματα περίθαλψης μπορεί να επηρεάσει το μέλλον της υγειονομικής φροντίδας, την ισότητα πρόσβασης και την ώθηση της καινοτομίας.

«Μεταξύ των μαθημάτων που μας δίδαξε η πανδημία είναι η υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας και ειδικά των νοσοκομείων κάτι που παρατηρήθηκε διεθνώς, αλλά ιδιαιτέρως στην Ελλάδα», είπε ο κ. Χειμώνας και πρόσθεσε ότι «πρέπει να αυξηθεί η αποδοτικότητα του υγειονομικού μας συστήματος και να εξαλειφθούν οι σπατάλες. Είναι επιτακτική δε, η ανάγκη ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας για την ανακούφιση των νοσοκομείων από την πίεση, αλλά και η κατ’ οίκον νοσηλεία».

Στα ζητήματα που αναδείχθηκαν από την πανδημία σύμφωνα με τον κ. Χειμώνα, περιλαμβάνονται:

• Η έλλειψη υγειονομικού προσωπικού και η απουσία σωστής εκπαίδευσης αποτελούν εμπόδιο στην παροχή κατάλληλης υγειονομικής φροντίδας.
• Η καθυστερημένη ή ελλιπής φροντίδα για μη COVID-19 ασθενείς (πχ χρονίως πάσχοντες) και η ανάγκη άμεσης μετάβασης σε ψηφιακά / απομακρυσμένα μοντέλα παροχής φροντίδας.
• Η υγειονομική φροντίδα θα πρέπει να εστιάζει πλέον στην πρόληψη και τον έλεγχο των χρόνιων ασθενειών.
• Η ανάγκη για αυξημένο συντονισμό και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ερευνητικής κοινότητας, φαρμακοβιομηχανίας, θεσμικών οργάνων της ΕΕ, κυβερνήσεων, ρυθμιστικών αρχών και συστημάτων υγείας) σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
• Η ανάγκη για μεγαλύτερη αυτονομία της Ευρώπης σε πρώτες ύλες.

Αναγνωρίστηκε ακόμη, η αξία της καινοτομίας και η ανάγκη να υιοθετήσουμε πολιτικές που την ενισχύουν αντί για πολιτικές που την υπονομεύουν.

Όπως τόνισε ο κ. Χειμώνας, η εμπειρία της πανδημίας πρέπει να οδηγήσει στην υιοθέτηση μιας ασθενοκεντρικής βιώσιμης φαρμακευτικής πολιτικής. Η χώρα μας τώρα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να αναθεωρήσει την πολιτική της στο χώρο της υγείας και του φαρμάκου, αναδιατάσσοντας δυνάμεις εκεί που πρέπει, διορθώνοντας στρεβλώσεις ετών και διαθέτοντας τα απαραίτητα κονδύλια για τη Δημόσια Υγεία, καθώς «Καλύτερη υγεία ισοδυναμεί με πιο δυνατή οικονομία».

Τεχνητή νοημοσύνη στην πανδημία

Στις προκλήσεις και τα ηθικά διλήμματα της φαρμακοβιομηχανίας στην εποχή της πανδημίας, αναφέρθηκε ο κ. Αντώνης Ευαγγελίδης, διευθυντής του τμήματος συμμόρφωσης της Βιανέξ, επισημαίνοντας ότι τα δεδομένα, αποτελούν το νέο «καύσιμο» της εποχής, καθώς επιχειρήσεις και κοινωνία επωφελούνται από τη μαζική παραγωγή δεδομένων, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσονται νέοι κανόνες εμπορίου και ανταγωνισμού.

Η τεχνητή νοημοσύνη στα συστήματα υγείας της Ευρώπης, βοηθά να διασώζονται 400.000 άνθρωποι κάθε χρόνο, ενώ ταυτόχρονα εξοικονομούνται 200 δις. ευρώ ή το 12% της συνολικής δαπάνης υγείας στην Ευρώπη το 2018. Επιπλέον, απελευθερώνονται 1,8 δις. ώρες που ισοδυναμούν με δυναμικότητα 500.000 επαγγελματιών υγείας σε πλήρη απασχόληση στο σύστημα υγείας.

Παρόλα αυτά, τα προβλήματα που δημιουργούνται από την τεχνητή νοημοσύνη, είναι η «βουλιμία» των δεδομένων, η εξάρτησή της από τα προσωπικά δεδομένα, η αδιαφάνεια στην εξαγωγή συμπερασμάτων από τους αλγορίθμους, η ανακρίβεια, η μεροληψία και οι εγγενείς προκαταλήψεις, αλλά και τα ζητήματα ασφαλείας που έχουν προκύψει από την ανεξέλεγκτη χορήγηση ινσουλίνης από αντλίες, τις επιθέσεις σε βηματοδότες και καρδιακά εμφυτεύματα, σε μηχανήματα αναισθησίας στα νοσοκομεία κλπ.

Ο κ. Ευαγγελίδης, πρότεινε την καθιέρωση σαφών οδηγιών για την ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και την επίβλεψή τους, ενώ για τη λήψη αποφάσεων να οριστούν άτομα που γνωρίζουν τις τεχνολογικές τάσεις και την επίδρασή τους, την εκπαίδευση του κοινού για τους πιθανούς κινδύνους και τα πλεονεκτήματα, να διασφαλιστεί η ποιότητα και ασφάλεια στις φαρμακευτικές και τις εταιρείες ιατροτεχνολογικών που επεξεργάζονται καινοτομίες, και να υπάρξει προετοιμασία για τα χειρότερα σενάρια, αναπτύσσοντας αντίδοτα και αντι-ορούς για βιολογικούς κινδύνους από βιοτρομοκρατικές επιθέσεις.