Αλήθειες και μύθοι για το Κόσοβο

Αναβαθμισμένο ρόλο στα Βαλκάνια, μία περιοχή στην οποία η Τουρκία ασκεί μεγάλη επιρροή, επιδιώκει η Αθήνα με την ελληνική διπλωματία να «καρφώνει» πλέον το βλέμμα της στο Κόσοβο. Οι σχέσεις αναβαθμίζονται και η συζήτηση για το ενδεχόμενο αναγνώρισης ανοίγει στο παρασκήνιο. Εστω και αν – τυπικά τουλάχιστον – η θέση της Ελλάδας δεν έχει αλλάξει ως προς το καθεστώς του Κοσόβου όπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, σημειώνοντας ότι τηρούμε μια εποικοδομητική στάση και στηρίζουμε τον διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας. Με δεδομένο, ωστόσο, ότι τα Βαλκάνια βρίσκονται υπό τη στενή παρακολούθηση των ΗΠΑ, που θέλουν να εμποδίσουν την όποια ρωσική επιρροή, οι προτροπές προς την Αθήνα για την αναγνώριση αυξάνονται από την Ουάσιγκτον.

Στο ίδιο πλαίσιο, άλλωστε, η ελληνική διπλωματία έχει αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο, μετά και την επίλυση του ονοματολογικού με τη Βόρεια Μακεδονία, στην ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Η περιοχή χαρακτηρίζεται ιδιαίτερης σημασίας για τα συμφέροντα της Αθήνας, καθώς αποτελεί την άμεση γειτονιά της και δεν θέλει να υπάρχουν κενά που θα μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από δυνάμεις όπως η Τουρκία.

Η ανακοίνωση της αναβάθμισης του Γραφείου Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων του Κοσόβου στην Αθήνα σε Γραφείο Συμφερόντων του Κοσόβου, που ανακοινώθηκε κατά την επίσκεψη Δένδια στην Πρίστινα τον περασμένο μήνα, εντάσσεται σε μία διαδικασία που έχει ξεκινήσει και στο βάθος δείχνει – ίσως – αναγνώριση του Κοσόβου από την Ελλάδα, ενώ αποτέλεσε σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες και ένα έμμεσο μήνυμα στο Βελιγράδι, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά όλο και πιο σφιχτού εναγκαλισμού του με την Αγκυρα. Διπλωματικές πηγές συνεχίζουν να υπογραμμίζουν τη σημασία των δεσμών Ελλάδας – Σερβίας, τονίζουν ωστόσο ότι και το Βελιγράδι πρέπει να κάνει και αυτό κάποια βήματα, ιδιαίτερα απέναντι στην αυξανόμενη τουρκική επιρροή, την οποία ευνοεί.

Σαφείς ήταν άλλωστε οι αιχμές του Νίκου Δένδια κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον σέρβο ομόλογό του στο Βελιγράδι τον περασμένο Απρίλιο, τονίζοντας ότι στα Βαλκάνια πρέπει να χτίζονται δίαυλοι επικοινωνίας και συνεργασίας και όχι να καλλιεργείται η μισαλλοδοξία και ο θρησκευτικός φανατισμός, αλλά και σημειώνοντας την παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή και την προσπάθειά της να επηρεάσει καταστάσεις και να αυξήσει την επιρροή της χρησιμοποιώντας την οικονομία και τη θρησκεία.

Η σύνδεση με το Κυπριακό

Η συζήτηση περί αναγνώρισης του Κοσόβου, βέβαια, δεν είναι νέα. Οσοι δηλώνουν αντίθετοι συνδέουν την υπόθεση του Κοσόβου με το Κυπριακό και τη δημιουργία ενός κακού προηγουμένου για τα ελληνικά συμφέροντα, που δίνει δυνατότητα αξιοποίησής του από την άλλη πλευρά. Αν και σε επίπεδο ρητορικής αυτό δεν αποκλείεται, για το ΥΠΕΞ δεν αποτελεί ρεαλιστικό επιχείρημα, αφού σύμφωνα με το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, που γνωμοδότησε το 2010, διακρίνει σαφώς τις δύο περιπτώσεις καθώς η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δεν παραβίασε το Διεθνές Δίκαιο, δεδομένου ότι δεν προέκυψε από παράνομη χρήση βίας που καταδικάστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και δεν ήταν αποτέλεσμα εξωτερικής εισβολής, σε αντίθεση με το Κυπριακό. Απαντώντας δε στο ενδεχόμενο η Σερβία να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος μετά από ενδεχόμενη αναγνώριση του Κοσόβου από την Ελλάδα, σημειώνουν ότι τότε το Βελιγράδι θα έχει παραβιάσει αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Στόχος της ελληνικής διπλωματίας όπως έχουν επαναλάβει αρκετές φορές τόσο ο Νίκος Δένδιας όσο και το Μέγαρο Μαξίμου είναι να μην επιτρέψει τη δημιουργία μίας «μαύρης τρύπας» στα βόρεια σύνορά της, θεωρώντας ότι η διασφάλιση των συμφερόντων της περνάει μέσα και από την ευρωπαϊκή προοπτική των Βαλκανίων. Δεδομένου δε ότι η Αθήνα έχει επιλέξει την ευθυγράμμιση της πολιτικής της με την Ουάσιγκτον, κάνοντας σαφή επιλογή, το ενδεχόμενο της αναγνώρισης του Κοσόβου είναι υπαρκτό, ενώ αναμένεται να φανεί και αν θα συνοδευτεί και από άλλες εξελίξεις…