Εσουατίνι: Ένα κράτος της Αφρικής φλέγεται – και δεν αποκλείεται να το ακολουθήσουν και άλλα

Οι αρχές του Εσουατίνι υποσχέθηκαν πως θα πραγματοποιηθεί «εθνικός διάλογος» σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τις περαιτέρω αναταραχές μετά τον θάνατο δεκάδων πολιτών και την καταστροφή εκατοντάδων επιχειρήσεων από τις φωτιές που καίνε εδώ και εβδομάδες τους δρόμους του μικρού κράτους της Αφρικής. Το Εσουατίνι είναι η τελευταία απόλυτη μοναρχία της Αφρικής. Όμως οι διαδηλωτές θέλουν να αλλάξουν αυτό το γεγονός.

Την κίνηση έχουν καλωσορίσει διστακτικά οι ηγέτες της αντιπολίτευσης και οι αναλυτές, καθώς φοβούνται το ενδεχόμενο επιπλέον βίας στην περίκλειστη χώρα των 1,3 εκατ., σε περίπτωση που δεν υπάρξουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο απολυταρχικό πολιτικό σύστημα.

Ο ΟΗΕ εξέφρασε βαθιά ανησυχία την Τρίτη για την αντίδραση των αρχών του Εσουατίνι, που παλιότερα ήταν γνωστό ως Σουαζιλάνδη, στις πρόσφατες διαδηλώσεις – και το σποραδικό πλιάτσικο. Ακόμη, κάλεσε σε ανεξάρτητη διερεύνηση των κατηγοριών για «δυσανάλογη και αχρείαστη χρήση βίας, παρενόχλησης και εκφοβισμού», εκ μέρους των δυνάμεων ασφαλείας.

Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν «τη χρήση όπλων εκ μέρους της αστυνομίας», σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΟΗΕ που μίλησε στον Guardian, προσθέτοντας ότι ο οργανισμός ανησυχεί για το «ενδεχόμενο περαιτέρω χρήσης βίας».

Οι διαδηλώσεις, κυρίως των νεότερων πολιτών του Εσουατίνι, εναντίον του 53χρονου Βασιλιά Μσουάτι που διοικεί τη χώρα εδώ και 35 χρόνια, ξεκίνησαν όταν ένας φοιτητής νομικής δολοφονήθηκε τον Μάιο υπό συνθήκες που παραπέμπουν σε εμπλοκή αστυνομικών. Όμως οι αναταραχές εντάθηκαν δραματικά τον περασμένο μήνα, όταν οι αρχές ανέφεραν ότι δεν θα δεχτούν άλλα «αιτήματα» προς τον βασιλιά, κλείνοντας μια από τις ελάχιστες οδούς μέσω της οποίας οι πολίτες μπορούσαν να εκφράσουν τα παράπονα και τις εις βάρος τους αδικίες.

Οι διαδηλώσεις που ακολούθησαν οδήγησαν σε εκτεταμένες ταραχές, με σποραδικούς εμπρησμούς και λεηλασίες. Η κυβέρνηση απέστειλε τον στρατό για να «ανακτηθεί το κράτος δικαίου, η ειρήνη και η προστασία όλων», σύμφωνα με την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Τέμπα Μασούκου.

Παρατηρητές αναφέρουν ότι και άλλες περιοχές της Αφρικής βράζουν ως αποτέλεσμα των διαδηλώσεων και της βίας στο Εσουατίνι, με τους μορφωμένους νέους των πόλεων να αντιτίθενται στις κατεστημένες ελίτ και τους ηγέτες. Στην Ουγκάντα, όπου μέση ηλικία είναι τα 17 έτη, ο Μπόμπι Γουάιν, ένας δημοφιλής τραγουδιστής που έγινε πολιτικός, έχει αμφισβητήσει την ισχύ του βετεράνου προέδρου Γιουγουέρι Μουσενέβι, κίνηση που έφερε άγρια καταστολή.

Στη Νιγηρία, ο νεαρός πληθυσμός που ελπίζει σε ευημερία, ασφάλεια και ελευθερία, έχει κατέβει στους δρόμους και διαδηλώνει, αντιμετωπίζοντας την κρατική βία.

«Παλεύουμε για τη δημοκρατία, την ελευθερία, τις θέσεις εργασίας και την τροφή μας. Ναι, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις διαδηλώσεις για να περάσουν τη δική τους ατζέντα, όμως δεν είναι δικοί μας άνθρωποι. Δίνουμε έναν αγώνα για την ελευθερία, δεν κλέβουμε», δήλωσε στον Guardian ένας 26χρονος αρχηγός φοιτητικής οργάνωσης από το Εσουατίνι, με τον όρο της ανωνυμίας του, καθώς φοβάται ότι θα συλληφθεί.

Η μέση ηλικία στη χώρα είναι τα 21 έτη και η ανεργία ξεπερνά το 40%. Παρά το γεγονός ότι ο βασιλιάς ζει σε συνθήκες απίστευτης πολυτέλειας, διατηρώντας έναν ολόκληρο στόλο ακριβών αυτοκινήτων, ιδιωτικών τζετ, πολλαπλά παλάτια και έχοντας 15 συζύγους, σχεδόν το 60% των υπηκόων του ζουν στη φτώχεια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Η εκτεταμένη βασιλική οικογένεια απολαμβάνει μια ζωή γεμάτη αφθονία και τα μέλη της αναρτούν φωτογραφίες όλης αυτής της υπερβολής στα κοινωνικά δίκτυα.

Παρά το γεγονός ότι σε τοπικό επίπεδο πραγματοποιούνται εκλογές, ο βασιλιάς επιλέγει εντέλει τους βουλευτές του, ελέγχει τα κοινοβούλια και ορίζει υπουργούς, σύμφωνα με τους αναλυτές. Οι αντιφρονούντες φιμώνονται εδώ και καιρό από μια σειρά καταπιεστικών νόμων, ενώ το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Λαϊκό Ενωμένο Δημοκρατικό Κίνημα (Pudemo) έχει κριθεί παράνομο βάσει της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας.

Ο Μενζί Ντλοβούμ αναλυτής της Signal Risks, μιας συμβουλευτικής εταιρείας με έδρα τη Νότια Αφρική, αναφέρει ότι το Εσουατίνι έχει βιώσει αλλεπάλληλα κύματα διαμαρτυριών. Το 2011, οι ταραχές έλαβαν τέτοιες διαστάσεις, ώστε ο διάστημα εκείνο να χαρακτηριστεί «Άνοιξη των Σουάζι».

«Είναι μια αρκετά συνηθισμένη διαδικασία. Αρχικά οι αρχές καταπιέζουν και περιορίζουν, στη συνέχεια κάνουν κάποιες υποχωρήσεις. Στην ουσία στόχος τους είναι η διατήρηση του status quo», εξηγεί στον Guardian.

Ωστόσο, αυτή τη φορά ενδέχεται η χώρα να πέρασε το σημείο καμπής.

«Η προσφορά εθνικού διαλόγου αποτελεί μια προσπάθεια της κυβέρνησης και της μοναρχίας να ηρεμήσουν και να καθησυχάσουν τις μάζες. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει οποιαδήποτε πρόθεση για σοβαρές μεταρρυθμίσεις. Μπορεί να δούμε και δεύτερο κύμα», εκτιμά.

Οι αρχές παραδέχονται ότι τουλάχιστον 27 άτομα έχουν σκοτωθεί, ορισμένοι από την αστυνομία, ενώ άλλοι από ιδιωτικούς φύλακες που προσελήφθησαν για να αποτρέψουν τις λεηλασίες. Οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης αναφέρουν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι τουλάχιστον διπλάσιος. Περισσότεροι από 150 άνθρωποι πιστεύεται πως έχουν τραυματιστεί.

Ο Κρις Βαντόουμ, ειδικός του Chatham House του Λονδίνου, δήλωσε στον Guardian ότι οι πρόσφατες διαδηλώσεις διαφέρουν από πρώιμα επεισόδια ταραχής στο πλαίσιο των οποίων σωματεία και άλλοι επίσημοι οργανισμοί έπαιζαν κεντρικό ρόλο.

«Αυτή τη φορά είναι περισσότερο οργανικό και λιγότερο δομημένο. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί, αλλά και πιο δύσκολο οι διαδηλωτές να έχουν ενιαίες θέσεις σε ό,τι αφορά τα αιτήματά τους. Ένας εθνικός διάλογος είναι το πρώτο βήμα, όμως σημαίνει αυτό ότι θα σεβαστούν και τη δικαιοδοσία των ατόμων με τα οποία θα κάνουν διάλογο;», αναρωτιέται.

Οι αρχές του Εσουατίνι παραδέχονται ότι υπάρχουν προβλήματα στο βασίλειο, όμως ισχυρίζονται ότι οι ταραχές οφείλονται σε «τρομοκράτες» και «ταραχοποιούς» από τη Νότια Αφρική.

Ο Μανκόμπα Κουμάλο, γερουσιαστής και υπουργός εμπορίου της χώρας, δήλωσε στον Guardian ότι παρά το γεγονός πως η προηγούμενη εβδομάδα ήταν «φρικτή», το Εσουατίνι πλέον έχει επιστρέψει στην κανονικότητα.

«Αυτό που αναπαράγεται από τα ΜΜΕ εκτός της χώρας δεν είναι παρά κιτρινισμός. Μας λείπουν κάποιες προμήθειες και πολλά μαγαζιά έχουν καεί, πράγμα που δυσκολεύει τα πράγματα, όμως αυτή τη στιγμή δεν γίνονται ούτε διαδηλώσεις, ούτε βανδαλισμοί και δεν έχει γίνει πλιάτσικο από το Σάββατο το πρωί και μετά», σημειώνει.

Ο Κουμάλο αναφέρει ότι οι δυνάμεις ασφαλείας ενεπλάκησαν όταν οι αρχές «ενημερώθηκαν ότι υπάρχει σχέδιο να μπουν οι ρίζες της καταστροφής» στο Εσουατίνι. Χωρίς να παρουσιάσει στοιχεία, υποστηρίζει ότι πρόκειται για ένα σχέδιο των Μαχητών για την Οικονομική Ελευθερία (EFF), ενός κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς στη γειτονική Νότια Αφρική.

«Το EFF φέρνει στη χώρα άτομα για να σπείρουν την καταστροφή και για να εκπαιδεύσουν κόσμο εδώ για να κάνει το ίδιο… Καταφέραμε να εντοπίσουμε αυτό το σχέδιο στο διαδίκτυο. Ήμασταν υποχρεωμένοι να προστατεύσουμε τις επιχειρήσεις και την ασφάλεια όλων των πολιτών. Δεν ήταν απλά μια διαδήλωση», ισχυρίστηκε ο υπουργός.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει επίσης ότι η διαδήλωση προηγήθηκε της απαγόρευσης των αιτημάτων, παρά το γεγονός ότι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης το αμφισβητούν, λέγοντας ότι οι διαδηλώσεις έγιναν βίαιες ως απάντηση στα σκληρά μέτρα και την αστυνομική βία.

Η πρόσβαση στο internet έχει περιοριστεί, δυσκολεύοντας την επικοινωνία. Τράπεζες και πολλά καταστήματα παραμένουν κλειστά ενώ άλλα έχουν καταστραφεί από τη φωτιά, και πολλά πρατήρια καυσίμων έχουν ξεμείνει από πετρέλαιο.

Η Διεθνής Αμνηστία περιγράφει την κατάσταση ως «ευθεία επίθεση στα ανθρώπινα δικαιώματα» στο εσωτερικό του πρώην βρετανικού προτεκτοράτου, ενώ ο Γουντίλε Ντλούντλου, γενικός γραμματέας του Pudemo, κατηγορεί τις αρχές για δυσανάλογη αντίδραση.

«Οι άνθρωποι αυτοί είναι άοπλοι, όμως τα επίπεδα βίας που χρησιμοποιεί η πολιτεία επειδή έκαναν λεηλασίες… είναι στυγνή δικτατορία», αναφέρει στον Guardian.

Δυο αυτόπτες μάρτυρες περιγράφουν ανεξέλεγκτους πυροβολισμούς εκ μέρους των αστυνομικών, του στρατού και των ιδιωτικών φυλάκων προς το μέρος του πλήθους αδιακρίτως, ως απάντηση στις λεηλασίες και τους εμπρησμούς που κατά βάση έπληξαν επιχειρήσεις που συνδέονται με τον βασιλιά.

Σε ανακοίνωσή της, η Ένωση Φοιτητών Σουαζιλάνδης, αναφέρει ότι οι νεκροί ήταν «άοπλοι πολίτες που επιθυμούν ειλικρινά πολιτική αλλαγή».

Ο Κουμάλο υποστηρίζει πως αναπόφευκτα η κυβέρνηση «θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις διαμαρτυρίες» μέσα από έναν εθνικό διάλογο «που θα στηρίζεται στο σύνταγμα», όμως προσθέτει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο όταν ο κοροναϊός υποχωρήσει.

«Θα θέλαμε να γίνει νωρίτερα, όμως δεν θα μας ορίσουν τον χρόνο ταραχοποιά στοιχεία ή άτομα που υποκινούν σε βία», κατέληξε.