H τέχνη και η ανάγκη του να μην κάνεις τίποτα

Έχεις ρεπό. Έχεις κάνει τις δουλειές του σπιτιού, έχεις πάει σούπερ μάρκετ, έχεις πληρώσει τους λογαριασμούς, έχεις φροντίσει, ταΐσει και κοιμίσει τα παιδιά, τα σκυλιά και τα γατιά του σπιτιού.

Κάθεσαι στον καναπέ και μετά από 2 δευτερόλεπτα σε κυριεύει ένα άγχος ότι κάποια εκκρεμότητα υπάρχει και σε πιάνουν οι ενοχές ότι κακώς κάθεσαι χωρίς να κάνεις τίποτα.

Μην ανησυχείς, δεν είσαι ο μόνος ή μόνη. Πρόκειται για μία από τις «παθήσεις» της σύγχρονης εποχής και είναι μάλιστα τόσο διαδεδομένη που οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τρόπο να την αντιμετωπίσουν.

Οι υποχρεώσεις στο εργασιακό και το οικογενειακό περιβάλλον είναι τόσες πολλές και το άγχος να ανταπεξέλθεις σε αυτές τόσο μεγάλο, που λίγοι μπορούν να πατήσουν απλώς ένα κουμπί και να απαλλαγούν από το στρες τους,  ώστε να απολαύσουν ελεύθερα τις λίγες ώρες καθισιού.

Οι περισσότεροι υποκύπτουν, και ακόμα και τις περιόδους ή έστω τις στιγμές που βρίσκουν λίγο ελεύθερο χρόνο «εφευρίσκουν» υποχρεώσεις για να έχουν μια καινούρια αποστολή να εκτελέσουν και να «σώσουν» έτσι τον εαυτό τους από την απραξία.

Αυτό βέβαια έχει ως αποτέλεσμα να στερούνται την απαραίτητη για τη σωματική και ψυχική τους υγεία, ξεκούραση.

Όπως αναφέρει η Guardian, o Κίραν Σετίγια, καθηγητής φιλοσοφίας του πανεπιστημίου MIT, ορμώμενος από την αριστοτελική, τελεολογική θεώρηση του κόσμου, ότι καθετί στον κόσμο έχει έναν σκοπό (τέλος), έχει αναπτύξει τη θεωρία ότι ο άνθρωπος εκτός από τις δραστηριότητες που έχουν κάποιον συγκεκριμένο στόχο και σκοπό (telic activities) έχει εξίσου ανάγκη και από αυτές που απλώς μας προσφέρουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση (atelic activities).

Τα λεγόμενα χόμπι, όπως εκδρομές, αθλητισμός, εκμάθηση μουσικού οργάνου, κηπουρική κ.α., προσφέρονται ως δραστηριότητες που μπορούν να μας χαλαρώσουν και να μας ξεκουράσουν πνευματικά, αρκεί βέβαια να μην θέσουμε και σε αυτές τόσο πιεστικούς και απαιτητικούς στόχους, που θα τις μετατρέψουν  σε υποχρεωτικές και αγχωτικές δραστηριότητες.

Οι ολλανδοί επιστήμονες το πήγαν ένα βήμα παρακάτω, και από την λέξη «niks», που σημαίνει τίποτα, δημιούργησαν τον όρο «Νiksen», το δικαίωμα δηλαδή κ που ελληνιστί και λαϊκιστί θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε ως δικαίωμα στο «ξύσιμο».

«Νiksen, σημαίνει να μην κάνεις τίποτα, να είσαι αδρανής ή να κάνεις κάτι χωρίς καμία χρησιμότητα», είχε εξηγήσει σε παλαιότερη τοποθέτησή της στο περιοδικό Time η Carolien Ηamming του κέντρου συμβουλευτικής CSR Centrum.

Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο και καθηγητή του Πανεπιστημίου Erasmus στο Ρότερνταμ, Ρουτ Βενχόβεν, «Niksen» είναι «απλώς να κάθεσαι σε μια καρέκλα ή να κοιτάς από το παράθυρο (…) Μια πτυχή της “τέχνης να ζεις” είναι να βρεις με ποιον τρόπο χαλαρώνεις εσύ περισσότερο. (…) Πρέπει να έχουμε στιγμές χαλάρωσης και η χαλάρωση μπορεί να συνδυαστεί  με εύκολη, ημιαυτόματη δραστηριότητα, όπως πχ. το πλέξιμο».

Ο  Ιβ Έκμαν, του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϋ, ο οποίος μελετά το στρες και την «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout), ύστερα από μεγάλη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υγεία ενός ανθρώπου συνδέεται στενά με την ικανότητά του να «κατεβάζει ταχύτητες» και να μειώνει έτσι το άγχος του.

Η επίδραση μάλιστα στην υγεία μας, σύμφωνα με τον Έκμαν, είναι τέτοια, που επηρεάζεται ο τρόπος που μεγαλώνουμε αλλά και το αντιδρά το σώμα μας ακόμα και σε ένα απλό κρύωμα.

Είναι γνωστό βέβαια, πως η προτροπή «Μην αγχώνεσαι», σε έκανε ποτέ κανέναν να στααματήσει να αγχώνεται, οπότε, έχοντας πια και την στήριξη της επιστήμης, το «το ξύσου άσκοπα» ίσως βοηθήσει περισσότερο.

Όπως λέει και ο καθηγητής Βενχόβεν, «πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να «niksάρουμε» (σ.σ. να ξυνόμαστε) τακτικά και χωρίς καμία πρόθεση στο μυαλό μας».