Κοροναϊός: Πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια έναντι της μετάλλαξης Δέλτα [Αναλυτικά στοιχεία]

Καθώς αυξάνονται και πάλι τα κρούσματα του νέου κοροναϊού αναγκάζοντας ορισμένες χώρες να επαναφέρουν τα μέτρα με στόχο τον περιορισμό της πανδημίας, η επιστημονική κοινότητα και οι φαρμακοβιομηχανίες αγωνίζονται για να απαντήσουν σε ένα κρίσιμο ερώτημα: πόσο καλά προστατεύουν τα διαθέσιμα εμβόλια έναντι της παραλλαγής Δέλτα;

Υπάρχει ένα σημείο στο οποίο όλοι οι μελετητές συμφωνούν. Τα πιο διαδεδομένα σκευάσματα κατά της Covid εξακολουθούν να παρέχουν ισχυρή προστασία ενάντια σε σοβαρή νόσηση και νοσηλεία.

Τι γίνεται όμως με την περίπτωση της μεταδοτικότητας;

Οι Financial Times επιχειρούν να συγκεντρώσουν όλα τα υπάρχοντα στοιχεία από μελέτες -τόσο στον πραγματικό κόσμο όσο και στα εργαστήρια- για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της Δέλτα, δεδομένης της ανάγκης για επιτάχυνση της παγκόσμιας εκστρατείας ανοσοποίησης κατά της Covid-19.

• Διαβάστε επίσης: Αποκαλυπτική έρευνα – Ο σοβαρός κίνδυνος που απειλεί τον πλανήτη αν δεν «πατήσουν γκάζι» οι εμβολιασμοί

«Ισχυρή προστασία» κατά νοσηλείας

«Οι μελέτες αποτελεσματικότητας με βάση τους εμβολιασμούς σε πραγματικό κόσμο δείχνουν καλή προστασία, ειδικά από σοβαρές ασθένειες» δηλώνει η επικεφαλής επιστήμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού υγείας (ΠΟΥ), Σουμίγια Σουαμινάθαν. «Η πιο σημαντική προτεραιότητα τώρα είναι η αύξηση της κάλυψης εμβολιασμού σε όλες τις χώρες».

Η ανάλυση των δεδομένων αφορά σε 14.019 περιπτώσεις της παραλλαγής Δέλτα στο Ηνωμένο Βασίλειο, που δημοσίευσε η Δημόσια Υγεία της Αγγλίας τον Ιούνιο και η οποία διαπίστωσε ότι τα εμβόλια των BioNTech/Pfizer και της AstraZeneca ήταν, αντίστοιχα, 96% και 92% αποτελεσματικά κατά της νοσηλείας μετά από δύο δόσεις.

Στο μεταξύ, η Pfizer επανέλαβε την Πέμπτη πως το εμβόλιό της λειτουργεί αποτελεσματικά εναντίον της μετάλλαξης Δέλτα, ειδικά μετά από τη χορήγηση μιας τρίτης ενισχυτικής δόσης.

Όπως ανακοίνωσε η εταιρεία με τη συνεργάτιδα εταιρεία BioNTech, αναπτύσσουν ενισχυτική δόση του εμβολίου κατά της Covid-19 με σκοπό να στοχεύσουν την παραλλαγή Δέλτα. Οι δοκιμές θα ξεκινήσουν από τον επόμενο μήνα.

Η υψηλή αποτελεσματικότητα των εμβολίων στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου από τη μία κυριαρχεί η παραλλαγή Δέλτα και από την άλλη διαθέτει υψηλά ποσοστό εμβολών με περισσότερο από το μισό πληθυσμό να έχει εμβολιαστεί πλήρως, αντικατοπτρίζεται στο τρέχον ποσοστό θνησιμότητας για ασθενείς με Covid-19 στη χώρα.

Το ποσοστό θνησιμότητας ανέρχεται στο 0,085% και είναι 20 φορές χαμηλότερο από ό,τι στο αποκορύφωμα του, σύμφωνα με την επιδημιολόγο στη Δημόσια Υγεία της Αγγλίας, Μέγκαν Κολ.

Η διαφορά μεταξύ εργαστηρίου και πραγματικών συνθηκών

Μέχρι εδώ όλα είναι ξεκάθαρα. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο τα εμβόλια παραμένουν εξίσου αποτελεσματικά στην πρόληψη της λοίμωξης, και συνεπώς στη μετάδοση και την εξάπλωση,

Τα αρχικά στοιχεία από τις μελέτες στον πραγματικό κόσμο, στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Μάιο, έδειξαν ότι οι δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer ήταν 88% αποτελεσματικές κατά συμπωματικής νόσησης από τη μετάλλαξη Δέλτα. Ενα μήνα αργότερα, αυτός ο αριθμός αναθεωρήθηκε σε 79% από σκωτσέζους αναλυτές.

Επιπλέον, καναδοί επιστήμονες εκτίμησαν το Σάββατο, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό μεθόδων, ότι το σκεύασμα της Pfizer ήταν 87% αποτελεσματικό στο να αποτρέπει μόλυνση από τη μετάλλαξη Δέλτα. Αυτό το ποσοστό είναι «συγκρίσιμο», σύμφωνα με τους ερευνητές, με τον βαθμό προστασίας 89% που παρέχει το εν λόγω εμβόλιο κατά της μετάλλαξης Άλφα του ιού, η οποία εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Βρετανία.

Μια τέταρτη μελέτη από το ισραηλινό υπουργείο Υγείας, λεπτομέρειες της οποίας δόθηκαν στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα, έδειξε ότι το εμβόλιο της Pfizer ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματικό κατά της συμπτωματικής νόσησης από τη Δέλτα, παρέχοντας μόλις 64% προστασία. Η Pfizer και οι υγειονομικοί αξιωματούχοι του Ισραήλ, ωστόσο, έσπευσαν να επισημάνουν πως η μελέτη βασιζόταν σε προκαταρκτικά και γεωγραφικώς περιορισμένα στοιχεία μολύνσεων, ενώ υπήρχαν και άλλες μεθοδολογικές αδυναμίες.

Αυτά τα ποικίλα αποτελέσματα δείχνουν τη δυσκολία της διεξαγωγής τέτοιου είδους αξιολογήσεων στον πραγματικό κόσμο σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, οι επιστήμονες μπορούν να επιλέξουν τους συμμετέχοντες, να παρακολουθήσουν σε ποιον χορηγείται το πραγματικό εμβόλιο και σε ποιον το placebo, και στη συνέχεια να δουν ποιος θα μολυνθεί και ποιος όχι, συγκεντρώνοντας έτσι μια σειρά από στοιχεία.

Με το που ξεκινήσει όμως μια εκστρατεία εμβολιασμού, οι επιστήμονες χάνουν αυτό τον έλεγχο, ενώ υπάρχουν πλέον και άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το ποιος τελικά θα νοσήσει, καθιστώντας πιο δύσκολη την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. «Οι μελέτες για τα εμβόλια που βασίζονται στην παρατήρηση [στον πραγματικό κόσμο] διαφέρουν από τα τυχαιοποιημένα δεδομένα δοκιμών» αναφέρει η Νάταλι Ντιν, επίκουρη καθηγήτρια Βιοστατιστικής στο Πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα.

Σύμφωνα με την ίδια, τα ευρήματα της ισραηλινής μελέτης δεν θα πρέπει να οδηγήσουν στην «απόρριψη» των αποτελεσμάτων άλλων μελετών που έδειξαν υψηλότερη αποτελεσματικότητα του εμβολίου, καθώς η μικρή κλίμακα της επιδημικής εξάπλωσης στο Ισραήλ ήταν ένας από αρκετούς «παράγοντες ασάφειας» που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα.

Τι δείχνουν οι δοκιμές για τα άλλα εμβόλια;

Σε ό,τι αφορά άλλα εμβόλια, δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία για την αποτελεσματικότητα στον πραγματικό κόσμο, αναγκάζοντας τους αξιωματούχους να βασιστούν σε εργαστηριακές δοκιμές για αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ενάντια στη μετάλλαξη Δέλτα.

Σε τέτοιου είδους μελέτες, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν δείγμα από το αίμα εμβολιασμένων ατόμων προκειμένου να υπολογίσουν στο εργαστήριο την αποτελεσματικότητα του σκευάσματος ενάντια σε κάποιο στέλεχος του ιού.

Η Moderna έχει πει ότι το εμβόλιό της έδειξε διπλάσια μείωση στα εξουδετερωτικά αντισώματα σε εργαστηριακές δοκιμές κατά του στελέχους της Δέλτα, σε σύγκριση με το αρχικό στέλεχος του κορωνοϊού, αλλά εξακολουθεί να περιγράφει τα αποτελέσματα ως «ενθαρρυντικά». Τα δεδομένα «ενισχύουν την πεποίθησή μας ότι το εμβόλιο της Moderna Covid-19 παραμένει προστατευτικό έναντι των νέων παραλλαγών που εντοπίστηκαν», δήλωσε τον Ιούνιο ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, Στεφάν Μπανσέλ.

Η Johnson & Johnson, η οποία παρασκευάζει ένα μονοδοσικό εμβόλιο, είπε ότι το εμβόλιό της του προκάλεσε υψηλότερο επίπεδο δραστικότητας αντισωμάτων έναντι της Δέλτα από ό, τι στις δοκιμές κατά της παραλλαγής Βήτα, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική. Χωρίς να δώσει ακριβή στοιχεία, υπογραμμίζουν οι FT, είπε ότι το εμβόλιο προσέφερε «διαρκή προστασία» έναντι της νόσου.

Οι φαρμακοβιομηχανίες που παράγουν το ρωσικό Sputnik V δήλωσαν ότι ήταν «πιο αποτελεσματικό σε σχέση με την παραλλαγή Δέλτα…από οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο που δημοσίευσε αποτελέσματα για αυτό το στέλεχος μέχρι τώρα », αλλά δεν παρείχε στοιχεία που να στηρίζουν τον ισχυρισμό, προσθέτουν οι FT.

Αρκετοί επιστήμονες στην Κίνα έχουν επίσης ανακοινώσει ότι ορισμένα κινεζικά εμβόλια βρέθηκαν να είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι της Δέλτα από ό,τι σε σχέση με προηγούμενες παραλλαγές, αλλά λίγες λεπτομέρειες αυτών των μελετών έχουν δημοσιευτεί. Ο εκπρόσωπος της Sinovac, Λιου Πεϊτσανγκ, δήλωσε στο Reuters ότι τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που βασίζονται σε δείγματα αίματος από εκείνους που εμβολιάστηκαν με το εμβόλιό τους έδειξαν τριπλάσια μείωση στην επίδραση εξουδετέρωσης κατά της Δέλτα.

Αποτρέπουν τελικά τα εμβόλια τη μετάδοση της Δέλτα;

Ο ειδικός στη δημόσια υγεία, Πίτερ Ίνγκλις, προειδοποίησε ότι ενώ τα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα κατά της νοσηλείας ήταν γενικά θετικά, η ικανότητα των εμβολίων να αποτρέψουν τη μετάδοση του Δέλτα ήταν πολύ λιγότερο σαφής.

«Το στέλεχος Δέλτα είναι πολύ πιο μολυσματικό, είναι αποτελεσματικό στο να βρίσκει ανθρώπου που δεν είναι αρκετά ανοσοποιημένοι και να τους μολύνει» είπε, προσθέτοντας ότι θα χρειαστεί χρόνος για τη συσσώρευση αξιόπιστων αριθμών μετάδοσης.