Στρουθοκάμηλος: Πληροφορίες για την εκτροφή

Η στρουθοκάμηλος, πτηνό γηγενές της νότιας Αφρικής, άρχισε να εκτρέφεται στην πατρίδα της πριν από 150 χρόνια περίπου. Σήμερα η εκτροφή της είναι ανεπτυγμένη στη Νότια Αφρική, Η.Π.Α., Ισραήλ, Καναδά, Αυστραλία και σε μικρότερο βαθμό σε άλλες χώρες.

Στη δυτική Ευρώπη έκανε την εμφάνισή της στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας. Σήμερα υπάρχουν μονάδες διάσπαρτες σε διάφορες περιοχές (Σέρρες, Αρκαδία, Λάρισα, Αργολίδα, Αχαΐα, Βοιωτία και αλλού).

Οι πληροφορίες που ακολουθούν προέρχονται από παλιότερη έκθεση-έκδοση ενημερωτικού εντύπου του ΥπΑΑΤ, το οποίο και συνέλλεξε πληροφορίες, κυρίως από την διεθνή βιβλιογραφία, υπό την μορφή σημειώσεων, προκειμένου να δώσει την απαραίτητη πληροφόρηση σχετικά με την εκτροφή της στρουθοκαμήλου.

Σύμφωνα λοιπόν με την παραπάνω μελέτη του υπουργείου, η λήψη της όποιας απόφασης για την εκτροφή στρουθοκαμήλου σε επιχειρηματική βάση, με δεδομένο και το υψηλό κόστος του ζωικού κεφαλαίου, εμπεριέχει μεγάλο κίνδυνο.

Η ίδρυση μικρών μονάδων σε πειραματική μορφή, στα πλαίσια υφισταμένων γεωργικών εκμεταλλεύσεων θα μετρίαζε το ρίσκο, ενώ με την σταδιακή απόκτηση εμπειρίας και το προοδευτική διαμόρφωση ή άνοιγμα αγορών θα έδινε προοπτικές για ενδεχόμενη μελλοντική ανάπτυξη του κλάδου.

Γενικές πληροφορίες

Η στρουθοκάμηλος ζει στην άγρια κατάσταση κατ’ άλλους μεν μελετητές από 20 έως 30 χρόνια, κατ’ άλλους δε από 70 έως 80 χρόνια.

Στην περιορισμένη (περιφραγμένη) κατάσταση ζει από 70 έως 80 χρόνια.

Οι στρουθοκάμηλοι έχουν ύψος που κυμαίνεται, κατά τη φάση της ηλικίας της γενετησιακής ωριμότητάς τους, για τις μεν αρσενικές (3 ετών) από 1,80 έως 2,70 μέτρα, για τις δε θηλυκές (2,5 ετών) από 1,70 έως 2 μέτρα.

Το βάρος τους, στην ηλικία αυτή, ξεπερνάει κατά πολύ τα 100 κιλά, μπορεί δε να φθάσει και μέχρι τα 200 κιλά, με τα θηλυκά να υπολείπονται ελαφρώς των αρσενικών.

Είναι το μόνο πτηνό που έχει δύο δάκτυλα σε κάθε πόδι, αυτά δε είναι καλά προσαρμοσμένα για το τρέξιμο.

Τα εσωτερικά δάκτυλα είναι πολύ πιο αναπτυγμένα. από τα εξωτερικά.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι διαθέτει οξύτατη όραση.

Μπορεί και διακρίνει, με ελεύθερο οπτικό πεδίο, αντικείμενα ακόμη και σε απόσταση 12 χιλιομέτρων.

Οι στρουθοκάμηλοι έχουν αρκετούς διάφορους χρωματισμούς, ο καθένας δε από αυτούς αντιπροσωπεύει ένα υποείδος.

Τα νεαρά πουλιά έχουν χρώμα καφέ-γκρίζο.

Τα ώριμα θηλυκά διατηρούν αυτό το χρώμα ενώ τα αντίστοιχα αρσενικά αποκτούν ένα λαμπρό μαυρόασπρο φτέρωμα το οποίο γίνεται ακόμα λαμπρότερο κατά την περίοδο του ζευγαρώματος.

Στους νεοσσούς η ομοιότητα μεταξύ θηλυκών και αρσενικών είναι πολύ μεγάλη και ο μόνος τρόπος να τους ξεχωρίσουμε είναι η εξέταση των γεννητικών τους οργάνων, κάτι που δεν είναι τόσο εύκολο πριν αυτοί φθάσουν στην ηλικία των 6-7 μηνών.

Σε αυτή την ηλικία τα γεννητικά του όργανα ξεχωρίζουν εύκολα, ενώ σε μεταγενέστερη τα αρσενικά διακρίνονται εύκολα από τον τρόπο ούρησης και αφόδευσης.

Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει με τα άλλα πτηνά, το αρσενικό διαθέτει πέος και η ούρηση είναι διαφορετική ενέργεια από την αφόδευση, και η μία γίνεται χρονικά σχεδόν αμέσως μετά την άλλη. Πλήρης και εύκολη διάκριση των δύο φύλων γίνεται όταν τα πουλιά φθάσουν σε ηλικία δύο ετών περίπου.

Τα φτερά της ουράς των αρσενικών είναι λευκά ή καφέ με κιτρινωπή απόχρωση.

Τα αντίστοιχα των θηλυκών είναι διάστικτα με ανοικτές ή σκούρες βούλες γκρι χρώματος.

Οι στρουθοκάμηλοι πτερορροούν μία φορά το χρόνο και τα φτερά τους χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ξεσκονίστρων επίπλων κ.α. που αναφέρονται στο κεφάλαιο για τα προϊόντα.

Τα φτερά τους, εκτός από τις βιολογικές τους ανάγκες, εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς, όπως την προστασία των νεοσσών, την δήλωση υποταγής στις μεταξύ τους σχέσεις, στην εκδήλωση ερωτοτροπιών κλπ.

Η κανονική θερμοκρασία του σώματος των στρουθοκαμήλων κυμαίνεται από 39,5 °C έως 40°C, μπορούν δε να ζουν από τις τροπικές έως τις πολύ ψυχρές ζώνες.

Αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες μέχρι και 56 °C, χωρίς να παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα θερμοπληξίας, και σε πολύ χαμηλές μέχρι και -10 °C.

Σε περιόδους καύσωνα αερίζονται ανεμίζοντας τις φτερούγες τους.

Η στάση που παίρνει η στρουθοκάμηλος προειδοποιεί τους γύρω της για τις διαθέσεις της.

Όταν γίνεται επιθετική σηκώνει ψηλά το λαιμό της , το στήθος της, και ανοίγει τα φτερά της.

Όταν είναι υποταγμένη έχει χαμηλωμένο το λαιμό, τα φτερά και την ουρά της.

Κύρια μέσα άμυνας των στρουθοκαμήλων είναι το τρέξιμο και το λάκτισμα.

Τρέχουν με ταχύτητα που μπορεί να φθάνει, κατά μέσο όρο, τα 40 χιλιόμετρα την ώρα και μέγιστο όριο τα 70 χιλιόμετρα, ενώ το καλύτερο όπλο τους είναι το λάκτισμα. Μπορούν να λακτίζουν (κλωτσούν) με πολύ μεγάλη δύναμη και ακρίβεια. Επίσης τσιμπούν και δαγκώνουν.

Οι στρουθοκάμηλοι συνήθως λακτίζουν προς τα μπρος και πλαγίως, αλλά σπάνια προς τα πίσω, γι? αυτό και το πιάσιμο των πτηνών πρέπει να γίνεται πάντοτε από πίσω.

Η στρουθοκάμηλος είναι αποκλειστικά ημερήσιο ζώο. Στέκεται όρθιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας με εξαίρεση τις στιγμές που πλένεται, ξεκουράζεται ή επωάζει τα αυγά. Όταν αρχίζει να νυχτώνει κάθονται κάτω και δεν μετακινούνται μέχρι το ξημέρωμα, εκτός και εάν ενοχληθούν. Κατά τις βραδινές ώρες τα πουλιά πιάνονται ευκολότερα.

Τα περισσότερα από τα πτηνά αναπαραγωγής, που εξήχθησαν από την Αφρική, δεν είχαν μακρά ιστορία προσαρμογής σε συνθήκες διαβίωσης υπό περιορισμό.

Με δεδομένη τη γνώση ότι η στρουθοκάμηλος είναι πολύ ευαίσθητη στο στρες, η σωστή μεταχείρισή της , υπό τα διάφορα συστήματα εκτροφής, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ελαχιστοποίησή του.

Σημειωτέων ότι το στρες ευθύνεται για τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκτροφείς στρουθοκαμήλου, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης απόδοσης κατά την αναπαραγωγή και της αυξημένης θνησιμότητας κατά το στάδιο της ανάπτυξης των νεοσσών.

Μέθοδοι έναρξης εκτροφών

Με αρκετές μεθόδους μπορεί να αρχίσει μια εκτροφή στρουθοκαμήλου, καθεμιά δε από αυτές έχει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα.

Αγορά αυγών ή νεοσσών

Μία φυσική προσέγγιση θα ήταν να ξεκινήσει κανείς μία εκτροφή αγοράζοντας αυγά εκκόλαψης ή έτοιμους νεοσσούς.

Επειδή όμως σήμερα η τρέχουσα τιμή ενός αυγού εκκόλαψης ή ενός νεοσσού είναι υψηλή, αυτή η μέθοδος θεωρείται δαπανηρή και επί πλέον έχει το μειονέκτημα της υψηλής θνησιμότητας των νεοσσών και της χαμηλής εκκολαπτικότητας των αυγών, ενώ απαιτεί ειδικές γνώσεις.

Οι νεοσσοί απαιτούν συσκευές θέρμανσης (θερμομητέρες), επειδή δεν μπορούν από μόνοι τους να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τoυς, η δε εκκολαπτικότητα των αυγών δεν είναι εξασφαλισμένη και υπάρχει επί πλέον η πιθανότητα πολλοί νεοσσοί να είναι του ενός φύλου.

Επιπροσθέτως οι νεοσσοί φθάνουν σε ηλικία αναπαραγωγής (ωοτοκία) μετά από δύο έως τρία χρόνια.

Οι τρέχουσες τιμές για ένα σεξαρισμένο (χωρισμένο κατά φύλο) ζεύγος νεοσσών ηλικίας 3 έως 6 μηνών είναι επίσης υψηλές.

Σε αυτή την ηλικία είναι δυνατή η εκτίμηση του μεγέθους και του σχηματισμού του σώματος των νεοσσών, επειδή δε είναι γνωστό το φύλο των νεοσσών το κόστος αγοράς τους είναι μικρότερο από εκείνο των ενηλίκων.

Όμως η περίπτωση αυτή έχει τον κίνδυνο της υψηλής θνησιμότητας που παρατηρείται έως την ηλικία των 6 μηνών.

Επίσης οι νεοσσοί θέλουν 2 έως 3 χρόνια για να αρχίσουν την αναπαραγωγή (ωοτοκία), όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως.

Αγορά νεοσσών άνω των έξη μηνών και κάτω των δύο ετών

Οι νεοσσοί ηλικίας κάτω των 20 μηνών, δηλαδή προ της περιόδου αναπαραγωγής, έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα παρόμοια με εκείνα που έχουν οι νεοσσοί ηλικίας ενός χρόνου, όμως αυτοί βρίσκονται πλησιέστερα στην έναρξη της αναπαραγωγής. Επίσης δεν είναι ακόμη δυνατή η διάκριση του φύλου.

Αγορά ενηλίκων πτηνών

Η πλέον πρόσφορη (αλλά και δαπανηρή) μέθοδος για την έναρξη μιας εκτροφής στρουθοκαμήλου είναι η αγορά ενηλίκων πτηνών. Βέβαια οι τρέχουσες τιμές για ένα ζεύγος στρουθοκαμήλων που βρίσκεται σε ηλικία αναπαραγωγής είναι αρκετά υψηλές, όμως η ικανότητά του για αναπαραγωγή είναι πλέον γνωστή και δεν υπάρχει η ανάγκη αναμονής για την διαπίστωσή της.

Η αναπαραγωγή της στρουθοκαμήλου

Το ζευγάρωμα

Η στρουθοκάμηλος φθάνει στη γενετησιακή ωριμότητα στην ηλικία των 2 έως 3 χρόνων.

Η θηλυκή τείνει να ωριμάζει λίγο νωρίτερα, κατά 6 μήνες, από την αρσενική, τα δε διάφορα υποείδη μπορεί να ωριμάζουν σε διαφορετικές ηλικίες. Η αρσενική στρουθοκάμηλος είναι πολυγαμική και μπορεί να ζευγαρώνει με περισσότερες θηλυκές.

Οι στρουθοκάμηλοι ζευγαρώνουν μόνον κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου του χρόνου.

Στο βόρειο ημισφαίριο η περίοδος αυτή αρχίζει συνήθως τον Μάρτιο και τελειώνει τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο.
Η παραγωγή γονίμων αυγών εξαρτάται από το κατά πόσο το θηλυκό δείχνει επαρκές ενδιαφέρον προς τον σύντροφό του ώστε να διεγερθεί η ανάπτυξη των ωαρίων από τη μια μεριά και να επιτρέψει το ζευγάρωμα, από την άλλη.

Η περίοδος ζευγαρώματος αναγγέλλεται από την ερωτοτροπία των στρουθοκαμήλων σαν μια περίπλοκη σειρά επιδείξεων, χορού, φωνητικών συνεννοήσεων, και συγχρονισμένη συμπεριφορά. Ένα παράδειγμα είναι η επιδεικτική συμπεριφορά της θηλυκής προς την αρσενική στρουθοκάμηλο, που περιλαμβάνει υποκλίσεις και παρόμοιες εκδηλώσεις.

Η ερωτοτροπία των στρουθοκαμήλων εκδηλώνεται εκ μέρους και των δύο φύλων:

Τα πρώτα σημάδια ερωτοτροπιών τα δίνει το αρσενικό που κάθεται κάτω, κουνάει τα φτερά του και κτυπά το κεφάλι του στο πίσω μέρος του σώματός του εναλλάξ, δεξιά – αριστερά, παράγοντας ταυτοχρόνως ένα υπόκωφο ήχο. Το ζευγάρωμα γίνεται μόνο μία φορά την ημέρα.
Δύο μήνες πριν την έναρξη της περιόδου ζευγαρώματος τα πτηνά χωρίζονται κατά ζεύγη.

Ομάδες, επίσης, από ένα αρσενικό και δύο θηλυκά αποδίδουν και αναπαράγουν (ωοτοκούν) εξ ίσου ικανοποιητικά.

Η ωοτοκία

Η περίοδος ωοτοκίας των στρουθοκαμήλων αρχίζει νωρίς την άνοιξη (Μάρτιο-Απρίλιο) και συνεχίζεται για 5 έως 6 μήνες, εξαρτάται δε από την καλή διατροφή και τον καλό καιρό. Η θηλυκή λίγο μετά το ζευγάρωμα αρχίζει την ωοτοκία και γεννά μέρα παρά μέρα αφού για την πλήρη ανάπτυξη ενός αυγού απαιτούνται 48 ώρες.

Η ωοτοκία συνεχίζεται για 2 έως 3 εβδομάδες, συνεχόμενες, και μετά διακόπτεται για άλλες τόσες, περίπου.

Μετά ξαναρχίζει νέος κύκλος ωοτοκίας.

Στην περίοδο αναπαραγωγής το θηλυκό μπορεί να συμπληρώνει μέχρι 4-5 κύκλους ωοτοκίας.

Ο αριθμός των αυγών, που γεννάει μια στρουθοκάμηλος ανά έτος, κυμαίνεται συνεπώς από 30 έως 40αυγά.

Έχει αναφερθεί και μεγαλύτερος αριθμός αυγών (50-80), στην πράξη όμως αυτό είναι μάλλον ανέφικτο Ομοίως λέγεται ότι η εξημερωμένη στρουθοκάμηλος αναπαράγει (ωοτοκεί) έως την ηλικία των 50 χρόνων, θα πρέπει όμως κανείς να υπολογίζει σε μικρότερη περίοδο, πραγματικά αποδοτικής, παραγωγική ζωή για τα θηλυκά αναπαραγωγής (15-20 χρόνια περίπου)

Η αρσενική φτιάχνει ρηχή φωλιά μέσα στο έδαφος όπου τα θηλυκά της ομάδας αποθέτουν τα αυγά τους.

Και τα δύο φύλα κάθονται στη φωλιά και επωάζουν. Η θηλυκή, η οποία χρωματικά είναι περισσότερο καμουφλαρισμένη, επωάζει τα αυγά κατά την διάρκεια της ημέρας, ενώ τη φροντίδα αυτή κατά την διάρκεια της νύχτας την αναλαμβάνει η αρσενική. Η αρσενική μπορεί να είναι επιθετική κατά την περίοδο της αναπαραγωγής Μια στρουθοκάμηλος μπορεί να επωάσει έως και 20 αυγά, αλλά ο πλέον συνηθισμένος αριθμός είναι τα 10-15.

Τα αυγά πρέπει να απομακρύνονται το ταχύτερο δυνατόν (τουλάχιστον δύο φορές ημερησίως) δεδομένου ότι αν αφεθούν στον χώρο εκτροφής, η θηλυκή αρχίζει αμέσως την επώαση με αποτέλεσμα τη διακοπή της ωοτοκίας μέχρις ότου οι εκκολαπτόμενοι νεοσσοί φθάσουν την ηλικία των 4-5 εβδομάδων. Αυτό έχει σαν συνέπεια σημαντική οικονομική απώλεια.

Ένας εξ ίσου σοβαρός λόγος για την απομάκρυνσή τους είναι η μεγάλη τους ευαισθησία στις μικροβιακές μολύνσεις, όταν είναι εκτεθειμένα στην ατμοσφαιρική υγρασία.

Ακόμη και η δροσιά της νύχτας θεωρείται επιβλαβής.

Η απομάκρυνση των αυγών γίνεται κατά τις νυχτερινές ώρες, όταν τα πτηνά είναι περισσότερο υπάκουα.

Τα αυγά μπορούν να αποθηκεύονται για 7-10 ημέρες, πριν επωασθούν τεχνητά κατά παρτίδες, χωρίς αυτό να επηρεάζει την εκκολαπτικότητά τους.

Το αυγό της στρουθοκαμήλου είναι το μεγαλύτερο από όλα τα αυγά, το καθένα δε ζυγίζει κατά μέσο όρο 1,24 περίπου κιλά, ενώ μπορεί να φθάσει και μέχρι 1,9 κιλά. Είναι πορώδες και έχει χρώμα λευκό έως υποκίτρινο.

Το μήκος του κυμαίνεται από 17-19 εκατ. και το πλάτος του από 14-15 εκατ. Το περιεχόμενο ενός αυγού ισοδυναμεί σε βάρος με 20 περίπου αυγά της κότας.

Επώαση και εκκόλαψη των αυγών

Το μέλλον μιας μονάδας εκτροφής στρουθοκαμήλου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την δυνατότητα της εκτροφής ικανοποιητικού αριθμού πτηνών τα οποία θα επιβιώνουν μέχρι την ηλικία σφαγής.

Η τεχνητή επώαση παίζει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Ο χρόνος επώασης των αυγών της στρουθοκαμήλου είναι 39 έως 59 ημέρες με μέσο όρο 42 ημέρες.

Τα αυγά πρέπει να συλλέγονται δύο φορές την ημέρα, να αποθηκεύονται με το φαρδύ άκρο προς τα επάνω, να ψυχραίνονται στη θερμοκρασία από 18 °C έως 21°C και να τοποθετούνται στο επωαστήριο μέσα σε 2 έως 4 ημέρες.

Τα αυγά πρέπει να στρέφονται τρεις φορές τη μέρα πριν τοποθετηθούν στο επωαστήριο.

Μόνο καθαρά αυγά θα πρέπει να επωάζονται.

Όταν αυτά είναι λερωμένα δεν θα πρέπει να σπογγίζονται με ύφασμα, γιατί αυτό μπορεί να πιέσει βακτήρια βαθιά μέσα στους πόρους του κελύφους τους, αυξάνοντας έτσι τη μόλυνση.

Αν τα αυγά πρέπει να πλυθούν, χρησιμοποιείται νερό με απολυμαντικό κατάλληλο για αυγά στρουθοκαμήλου, όπως είναι οι ενώσεις αμμωνίου, χλωρίνης, ιωδίου ή συνθετικής φαινόλης.

Η θερμοκρασία του νερού απολύμανσης πρέπει να είναι κατά 5° C υψηλότερη από εκείνη του αυγού, ώστε να δημιουργείται πίεση στο αυγό προς τα έξω, για την παρεμπόδιση της απορρόφησης των βακτηρίων από το αυγό. Το νερό πρέπει να αλλάζεται συχνά για την αποφυγή διασποράς βακτηρίων. Ακατάλληλο καθάρισμα είναι χειρότερο από το μη καθάρισμα.

Τα αυγά τοποθετούνται στους δίσκους του επωαστήρα και στρέφονται 90ο μοίρες 4 έως 6 φορές τη μέρα, με τον αεροθάλαμο προς τα πάνω.

Η αναστροφή των αυγών εμποδίζει την προσκόλληση του εμβρύου στις μεμβράνες του κελύφους, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια της επώασης.

Επίσης προλαμβάνει οποιαδήποτε προσκόλληση μεταξύ του κρόκου και του αλλαντοειδούς, κατά τα μετέπειτα στάδια της επώασης.

Στη φυσική επώαση οι γεννήτορες γυρίζουν τα αυγά με το σώμα ή το ράμφος τους από ένστικτο.

Η θερμοκρασία επώασης κυμαίνεται από 36,4°C έως 36,9°C, αλλά η συνιστάμενη θερμοκρασία κυμαίνεται από 36,7°C έως 35,5°C, εκτός εάν αλλιώς ορίζεται από τον οίκο κατασκευής των επωαστήρων.

Η σχετική υγρασία, η οποία μεταβάλλεται από τη μια γεωγραφική περιοχή στην άλλη, είναι επίσης ένας πολύ σημαντικός παράγων κατά τη διάρκεια της επώασης και εκκόλαψης των αυγών.

Η τεχνητή επώαση στοχεύει στη μείωση του βάρους των αυγών κατά 15%, περίπου, μέσω της απώλειας υγρασίας.

Η σχετική υγρασία στο επωαστήριο θα πρέπει να διατηρείται μεταξύ 35% και 40% έως την 40η ημέρα, που μετά από αυτήν οι νεοσσοί αρχίζουν να ραγίζουν (σπάνε) το κέλυφος του αυγού.

Μετά την 40ή ημέρα (όταν δηλαδή θα έχει αρχίσει το ράγισμα του κελύφους των αυγών) η σχετική υγρασία θα πρέπει να διατηρείται μεταξύ 83% και 88%.

Τα μεγάλα αυγά, καθώς και εκείνα με πολύ πορώδες κέλυφος, έχουν μικρότερη εκκολαπτικότητα και οι πεπειραμένοι παραγωγοί συχνά αποφεύγουν να τα τοποθετούν για επώαση.
Τα γόνιμα αυγά θα πρέπει να αρχίσουν να εκκολάπτονται την 42η ημέρα.

Οι νεοσσοί συνήθως εκκολάπτονται, χωρίς βοήθεια, εντός 12 ωρών μετά το ράγισμα (σπάσιμο) του κελύφους των πρώτων αυγών από τους νεοσσούς και οι νεοσσοί αρχίζουν να τιτιβίζουν.

Η ωοσκόπηση των αυγών συνήθως γίνεται κάθε εβδομάδα για να βρεθούν και απομακρυνθούν τα άγονα ή νεκρά αυγά. Αυτό γίνεται πριν τα αυγά μεταφερθούν στο εκκολαπτήριο. Τα αυγά μεταφέρονται στο εκκολαπτήριο 24 έως 48 ώρες πριν από την εκκόλαψη.

Η θερμοκρασία εκκόλαψης είναι συνήθως 0,5° C έως 1° C χαμηλότερη από εκείνη της επώασης, ήτοι από 35°C έως 36°C .

Η εκκολαπτικότητα των αυγών της στρουθοκαμήλου είναι γύρω στο 70% των αυγών που τοποθετήθηκαν στο εκκολαπτήριο και όχι των αρχικών αυγών που τοποθετήθηκαν στο επωαστήριο, όπως συνήθως χρησιμοποιείται ο όρος αυτός.

Χειρισμός των νεοσσών

Οι νεοσσοί μετά την εκκόλαψή τους αφήνονται στο εκκολαπτήριο (υπό θερμοκρασία 32°C έως 35°C) για 3 έως 4 ώρες για να στεγνώσουν και μετά μεταφέρονται στο αναθρεπτήριο περιοριζόμενοι σε περιφραγμένο (με χαρτόνι ή άλλο παρόμοιο υλικό) κυκλικό χώρο.

Οι νεοσσοί αυτοί δεν μπορούν μόνοι τους να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους και θα πρέπει να έχουν μια πηγή θερμότητας (θερμομητέρα).

Η θερμοκρασία κάτω από τη θερμομητέρα, που πρέπει να έχουν οι νεοσσοί αμέσως μετά την εκκόλαψή τους και τη μεταφορά τους στο αναθρεπτήριο, κυμαίνεται από 32,2°C έως 35°C. και μειώνεται κατά 3°C κάθε δύο εβδομάδες.

Η θερμομητέρα απομακρύνεται την 16η έως 24η εβδομάδα.

Η θερμομητέρα θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη, για όλους τους νεοσσούς, ώστε αυτοί να μπορούν να περιφέρονται. Επίσης ο περιφραγμένος χώρος θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλος, ώστε οι νεοσσοί να μπορούν να απομακρύνονται από τη θερμομητέρα όταν υπερθερμανθούν.

Αυτός ο χώρος πρέπει να καλύπτεται με στρωμνή και ποτέ με εφημερίδες.

Υπό τις συνθήκες της τεχνητής επώασης, ένας σημαντικός παράγων πρόκλησης στρες στους νεοσσούς είναι η αίσθηση της εγκατάλειψής τους από τους φυσικούς γεννήτορες.

Θα πρέπει λοιπόν η φροντίδα και η καθοδήγηση που, υπό φυσικές συνθήκες, θα δίνονταν σ? αυτούς από τους γεννήτορές τους, να παρέχονται από το άτομο που θα τους περιποιείται και του οποίου η εικόνα, εφόσον η συμπεριφορά του είναι η πρέπουσα, αποτυπώνεται στο μυαλό τους ως υποκατάστατο της μητρικής παρουσίας.

Αυτό προϋποθέτει τη διαρκή ανθρώπινη παρουσία και την αφιέρωση σημαντικού χρόνου στην καθοδήγηση των νεοσσών περί της διαδικασίας διατροφής, άσκησης κλπ.

Η ανθρώπινη παρουσία και φροντίδα τους παρέχει ένα αίσθημα ασφάλειας, γεγονός που αποβαίνει χρήσιμο μακροχρονίως, σε ότι αφορά την ικανότητά τους να έρχονται σε επαφή με άλλα άτομα του είδους τους, κατά τη φάση της γενετήσιας ωριμότητας.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι η εκτροφή της στρουθοκαμήλου απαιτεί μεγάλη δέσμευση και ενθουσιασμό από εκείνους που θα αναλάβουν τη φροντίδα των νεοσσών.

Σύμφωνα με πεπειραμένους εκτροφείς οι περισσότερες απώλειες νεοσσών, μετά την εκκόλαψη, οφείλονται στις εξής αιτίες:

• Στην ασιτία λόγω φραγής του προλόβου που θεωρείται ότι σχετίζεται με το στρες και την έλλειψη της καθοδήγησης των γεννητόρων τους.
• Στον προσβεβλημένο από μικρόβια λεκιθικό ασκό, λόγω ελλιπών συνθηκών υγιεινής.
• Σε δυσπλασίες των νεοσσών που οφείλονται είτε σε γενετικούς παράγοντες, είτε σε διατροφικούς λόγους
• Νεοσσοί που δεν είναι απολύτως υγιείς είναι ασύμφοροι για παραπέρα διατήρηση και ανάπτυξη.
• Ένας άλλος παράγων που αυξάνει τη θνησιμότητα, λόγω ασιτίας, είναι η ελλιπής ρύθμιση της θερμοκρασίας στο χώρο που τοποθετούνται οι νεοσσοί αμέσως μετά την εκκόλαψη (αναθρεπτήριο).
• Σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος οι νεοσσοί παθαίνουν ανορεξία, ενώ σε πολύ χαμηλές συγκεντρώνονται κάτω από τη θερμομητέρα και αγνοούν την τροφή.
• Το μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων οι νεοσσοί το αντιμετωπίζουν έως την ηλικία των τριών (3) μηνών, ενώ στην ηλικία των έξη (6) μηνών έχουν ήδη αποκτήσει αρκετή ανθεκτικότητα, στις αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος και στις ασθένειες.
• Η άσκηση (βάδισμα, τρέξιμο) είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη ζωή των αναπτυσσομένων πτηνών της στρουθοκαμήλου. Από την ηλικία της 1-2 εβδομάδων οι νεοσσοί πρέπει να περνάνε πάνω από το μισό χρόνο τους περπατώντας στο προαύλιο και βόσκοντας.
• Η άσκηση διεγείρει την όρεξη, γεγονός που συμβάλλει στον καλό ρυθμό ανάπτυξης.
• Έως την ηλικία των οκτώ(8) εβδομάδων ένας βαθμός μετατρεψιμότητας της τροφής 2:1, είναι πιθανός.
• Έως την ηλικία των τριών (3) μηνών ένα νεαρό πτηνό πρέπει να ζυγίζει πάνω από 35 κιλά και θα χρειάζεται ως εκ τούτου περισσότερη άσκηση.

Οι κλιματικές συνθήκες της νότιας Ευρώπης είναι σαφώς πιο ευνοϊκές από τις εκείνες της βόρειας όπου κατά τη χειμερινή περίοδο θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την προστασία των νεοσσών.

Εγκαταστάσεις των στρουθοκαμήλων

Οι μονάδες εκτροφής στρουθοκαμήλου θα πρέπει να ιδρύονται σε μέρη με πολύ καλά στραγγιζόμενο έδαφος και του οποίου η επιφάνεια να είναι αρκετά επίπεδη ώστε να διασφαλίζεται η αποφυγή τραυματισμών από το σκόνταμα, κατά το τρέξιμο, ή το γλίστρημα κατά τις βροχερές ημέρες.

Η βροχή δεν αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για τα ενήλικα πτηνά, εκτός αν συνδυάζεται με δυνατό και ψυχρό αέρα. Οι νεοσσοί ηλικίας κάτω των τριών μηνών θα πρέπει να προστατεύονται.

Οι εγκαταστάσεις των στρουθοκαμήλων, έκτασης ανάλογης με τον αριθμό των πτηνών που εκτρέφονται είναι οι εξής:

• Ένας εστεγασμένος κλειστός χώρος, για την τοποθέτηση του επωαστηρίου και εκκολαπτηρίου, εφόσον γίνεται τεχνητή επώαση και εκκόλαψη.
• Ένας εστεγασμένος κλειστός χώρος, για την ανάπτυξη των νεοσσών με μια θερμομητέρα.
• Ένα υπόστεγο, ύψους αναλόγου με εκείνο των στρουθοκαμήλων, για την προστασία τους από το δυνατό αέρα, τη δυνατή βροχή, το χιόνι και το χιονόνερο. Αυτό είναι αναγκαίο και για την προστασία των ταϊστρών από τη βροχή και το χιόνι.
• Ένα προαύλιο με έκταση ενός έως δύο στρεμμάτων για κάθε ένα ζεύγος (ή ομάδα τριών πτηνών, 2 θηλυκά και ένα αρσενικό) στρουθοκαμήλων. Το προαύλιο περιφράσσεται με ισχυρό συρματόπλεγμα ύψους, τουλάχιστον 1,55 μ.

Προετοιμασία του εδάφους

Οι στρουθοκάμηλοι είναι ζώα που βόσκουν, συνεπώς υπάρχει η ανάγκη να καθαρισθεί το έδαφος που θα τα υποδεχθεί και να απομακρυνθούν τα τυχόν υπάρχοντα μεταλλικά αντικείμενα όπως μικρά κομμάτια από σύρμα, καρφιά, βίδες, νομίσματα, πλαστικά και μεταλλικά καπάκια από μπουκάλια καθώς και σπασμένα μπουκάλια, ξερά κλαράκια, βελανίδια κλπ. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην απομάκρυνση μικρών μεταλλικών αντικειμένων που γυαλίζουν.

Η δουλειά αυτή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα .

Ένα ζευγάρι (αρσενικό+θηλυκό) ή μία τριάδα (2 θηλυκά + 1 αρσενικό) στρουθοκαμήλων παραγωγικής ηλικίας, απαιτεί έδαφος έκτασης τουλάχιστον 1,0 – 1,5 στρέμμα περίπου (1.000 – 1.500 τ.μ.).

Σε ίδιου μεγέθους έκταση μπορούν να βοσκήσουν περισσότερα του ενός ζευγάρια στρουθοκαμήλων όταν αυτά είναι νεαρής ηλικίας, προ δηλαδή του σταδίου της γενετησιακής τους ωριμότητας. Οι διαστάσεις πρέπει να είναι:

πλάτος 15 μέτρα Χ μήκος 35 – 45 ή μέχρι 75 μέτρα. Το έδαφος πρέπει να στραγγίζει καλά, να μην έχει λάσπες και να μην έχει στάσιμα νερά που βοηθούν στην ανάπτυξη διαφόρων παρασίτων τα οποία μπορούν να μολύνουν τα πόδια των πτηνών.

Το έδαφος θα πρέπει να καλύπτεται από καλής ποιότητας χόρτο το οποίο μπορεί να κόβεται, στην περίπτωση των νεαρών πουλιών, σε ύψος 15 – 20 εκατοστών. Το τριφύλλι και η μηδική είναι οι καλύτερες λύσεις.

Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί, κατά περίπτωση, το σιτάρι, η σίκαλη, ο βίκος και άλλα φυτά για την εδαφοκάλυψη. Καλό είναι να υπάρχουν δύο προαύλια για εναλλαγή. Συνιστάται επίσης η φύτευση λίγων δένδρων ή θάμνων για σκιά των στρουθοκαμήλων.

Τα μικρά πουλιά θα πρέπει να αφήνονται για βόσκηση σταδιακά. Ξεκινούν με 15 λεπτά την ημέρα επί μία εβδομάδα και ο χρόνος παραμονής τους στο γρασίδι αυξάνεται σταδιακά κατά 15 λεπτά την ημέρα κάθε επτά ημέρες μέχρις ότου αυτά είναι σε θέση να βόσκουν όλη την ώρα χωρίς πρόβλημα.

Προαύλια και στέγαστρα

• Με εξαίρεση τα πολύ κρύα κλίματα τα πουλιά δεν κάνουν πολύ χρήση των στεγάστρων.
• Σε περιοχές με πολύ μεγάλη υγρασία είναι ενδεδειγμένο το κούρνιασμα των πτηνών σε στεγνά στέγαστρα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
• Η εξοικείωση με το κούρνιασμα μπορεί να εξασφαλισθεί με το τάισμα των πτηνών εντός των χώρων που καλύπτονται από τα στέγαστρα, γεγονός που τα κάνει να καταφεύγουν σ’ αυτά από συνήθεια.
• Η στρουθοκάμηλος είναι ένα ζώο που αρέσκεται στη «ρουτίνα» και είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή, εκ μέρους του εκτροφέα, στην καθιέρωση ορισμένων επαναλαμβανόμενων ενεργειών (τάισμα, περιποίηση, άσκηση κλπ), τουλάχιστον για τις έξη πρώτες εβδομάδες της ζωής των πτηνών, τις οποίες στη συνέχεια αυτά θα ακολουθούν από συνήθεια.
• Οι στρουθοκάμηλοι πρέπει να στεγάζονται κατά τη διάρκεια των ψυχρών ημερών του χειμώνα, έχοντας φυσικά πρόσβαση σε προαύλιους χώρους για περπάτημα όσο το δυνατόν περισσότερο.
• Επειδή τα πτηνά δεν έχουν ιδρωτοποιούς αδένες, θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την ανακούφισή τους κατά την διάρκεια των πολύ ζεστών ημερών.
• Η ανάγκη αυτή εξυπηρετείται επίσης με τα στέγαστρα. Επί πλέον μπορεί να χρησιμοποιηθεί και τεχνητή βροχή, για το δρόσισμα των πτηνών, αυτό όμως δεν είναι αναγκαίο
• Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για τις διαστάσεις των στεγάστρων. Αυτές εξαρτώνται από τους διαθέσιμους χώρους και μπορεί να ποικίλουν. Φυσικό είναι ότι θα πρέπει να έχουν εύλογο ύψος!
• Το μέγεθος του χώρου που απαιτείται για τα αναπτυσσόμενα πουλιά εξαρτάται από την ηλικία τους.
• Οι νεοσσοί μεταφέρονται από το εκκολαπτήριο στο αναθρεπτήριο, κατά την διάρκεια των δύο πρώτων ημερών που ακολουθούν την εκκόλαψη.
• Το αναθρεπτήριο είναι χωρισμένο σε κελιά διαστάσεων 3,5μ Χ 3,5μ.περίπου και κάθε χώρος μπορεί να δεχθεί 10 πουλιά. Αντίστοιχος εξωτερικός χώρος για δέκα πουλιά μπορεί να έχει διαστάσεις 12μ.Χ 12μ. με ένα στέγαστρο διαστάσεων 4,5μ. Χ 4,5μ στη μια πλευρά της περίφραξης. Δεκατέσσερα (14) πουλιά ηλικίας 3 – 6 μηνών χρειάζονται αυλή 12μ. Χ 24μ. και μια υποδομή σκίασης.
• Πτηνά ηλικίας μέχρι και ενός έτους μπορούν να εξυπηρετηθούν πολλά μαζί σε μία μεγάλη έκταση, αλλά όταν φθάσουν στην ηλικία της αναπαραγωγής πρέπει να διαχωριστούν, σε ζεύγη ή τριάδες, όπως έχει προαναφερθεί, σε αυλές μεγαλύτερων διαστάσεων.
• Τα προαύλια αυτά είναι απαραίτητο να είναι στενόμακρα για να μπορούν τα πτηνά να τρέχουν και να επιδεικνύονται κατά την διάρκεια του ζευγαρώματος.

Περίφραξη και διάδρομοι

Η περίφραξη του χώρου στον οποίο κινούνται και βόσκουν οι στρουθοκάμηλοι πρέπει να έχει ύψος 1,5 μ. περίπου. Μπορεί να αποτελείται από οριζόντια συρματόσχοινα, σε απόσταση 30 εκατοστών το ένα από το άλλο, τα οποία θα είναι στερεωμένα σε πασσάλους, στερεωμένους με τσιμέντο στο έδαφος και με απόσταση, μεταξύ τους, 2,0 έως 2,5 μέτρα. Είναι αυτονόητο ότι σε καμιά περίπτωση δεν χρησιμοποιούμε αγκαθωτό σύρμα ή άλλα υλικά που μπορεί να τραυματίσουν τα πουλιά τα οποία πολλές φορές προσπίπτουν με φόρα στον φράχτη.

Σχετικά με τα προαύλια μπορούμε να επισημάνουμε μερικά σημεία ακόμη, και συγκεκριμένα:

• Στις περιπτώσεις που η διαθέσιμη έκταση βρίσκεται σε περιοχή όπου συχνά πνέουν ισχυροί άνεμοι, η χρήση ανεμοφρακτών είναι πολύ χρήσιμη, αφού επιτρέπει στα πουλιά να καταφεύγουν στην προστασία τους και να αποφεύγεται έτσι το σπάσιμο των ποδιών τους ή του λαιμού τους.
• Εξόδιο κινδύνου, όπως π.χ. πόρτες διαφυγής ή ένα άνοιγμα, ύψους 45 εκατ. στη βάση της περίφραξης. Τα πουλιά γίνονται πολύ επιθετικά όταν προσπαθούμε να μαζέψουμε τα αυγά τους, γεγονός που είναι απόλυτα φυσικό.
• Διάδρομοι μεταξύ των προαυλίων πρέπει να προβλέπονται και είναι απαραίτητοι για πολλούς λόγους όπως είναι η επιθεώρηση των πτηνών, η προσέγγιση για τοποθέτηση τροφής κλπ. Οι διάδρομοι αυτοί μπορούν να έχουν πλάτος 2,0 – 2,5 μ.

Ταΐστρες – ποτίστρες

• Οι ταΐστρες είναι ανοικτού τύπου και έχουν μήκος περίπου 1,2 μ., πλάτος 0,35 μ. και βάθος 0,10 έως 0,15 μ. Οι ταΐστρες χωρίζονται κάθετα προς το μήκος τους σε τρία ίσα μέρη. Το ένα περιέχει σιτηρέσιο αναπαραγωγής (ωοτοκίας), το άλλο καλαμπόκι και το τρίτο μαρμαρόσκονη.
• Τη μια μέρα δίνεται σιτηρέσιο αναπαραγωγής (ωοτοκίας), την άλλη καλαμπόκι.
• Οι ποτίστρες πρέπει να είναι πλάτους 0,60 μ. έως 0,70 μ. και βάθους 0,13 μ έως 0,20 μ.
• Οι ταΐστρες και οι ποτίστρες θα πρέπει να είναι υψωμένες στο ύψος του στήθους των στρουθοκαμήλων. Το νερό πρέπει να είναι καθαρό και φρέσκο, να ελέγχεται τακτικά για την περιεκτικότητά του σε βακτήρια και να ανανεώνεται δύο φορές την ημέρα, εκτός και εάν πρόκειται για τρεχούμενο νερό σε αυλάκι. Οι αναπτυσσόμενοι νεοσσοί, όταν πιούν ακάθαρτο νερό, μπορεί να πεθάνουν. Σε κάθε περίπτωση ο χώρος όπου υπάρχουν οι ποτίστρες πρέπει να διατηρείται στεγνός και να μην κρατάει νερά.

Διατροφή

• Οι θρεπτικές απαιτήσεις της στρουθοκαμήλου, για μια αποτελεσματική μετατρεψιμότητα της τροφής, δεν έχουν μέχρι σήμερα, προσδιορισθεί επακριβώς.
• Το βέβαιο είναι ότι η στρουθοκάμηλος, σε όρους θρεπτικών αναγκών, έχει περισσότερα κοινά με τα μηρυκαστικά παρά με τα πουλερικά.
• Είναι ένα, κυριολεκτικά, χορτοφάγο πτηνό και είναι σε θέση να χωνέψει μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών στο σιτηρέσιο. Η δίοδος των τροφών από το πεπτικό σύστημά της διαρκεί 48 ώρες, έναντι 4-8 των πουλερικών.
• Το σιτηρέσιο των στρουθοκαμήλων περιλαμβάνει ένα σιτηρέσιο εκκίνησης, ένα ανάπτυξης και ένα αναπαραγωγής (ωοτοκίας). Τα σιτηρέσια μπορεί να είναι υπό τη μορφή χύμα ή πέλετς.
• Η ποσότητα του σιτηρεσίου που καθεμιά στρουθοκάμηλος καταναλώνει είναι γύρω στα 1,5-2,0 κιλά ημερησίως συμπυκνωμένη τροφή. Το σιτηρέσιο μπορεί να συμπληρώνεται με ποσότητα τριφυλλιού σε πέλετς, όμως, όταν υπάρχει καλής ποιότητας βοσκήσιμο χόρτο τα πέλετς από τριφύλλι δεν είναι αναγκαία. Στην περίπτωση που τα πτηνά τρώνε χόρτο, είναι αναγκαίο να έχουν στη διάθεσή τους και μικρούς κόκκους χαλικιών για ευκολότερη χώνευση του χόρτου αλλά και των καρπών.
• Η πρωτεΐνη στο σιτηρέσιο πρέπει να κυμαίνεται από 16% έως 22%. Στο σιτηρέσιο αναπαραγωγής (ωοτοκίας) προστίθεται επιπλέον μαρμαρόσκονη.
• Ως σιτηρέσιο εκκίνησης μπορεί να χρησιμοποιείται ένα καλής ποιότητας σιτηρεσίο αναλόγου εκείνου που δίνεται στις γαλοπούλες
• Στην ηλικία των 3 εβδομάδων οι νεοσσοί μπορούν να τρώνε καλής ποιότητας τριφύλλι σε πέλετς.
• Οι νεοσσοί μπορεί να μην τρώνε τις 24 πρώτες ώρες της ηλικίας τους, αλλά διατηρούνται στη ζωή καταναλώνοντας το σάκο από τον κρόκο.

Η διατροφή είναι παράγων ζωτικής σημασίας για την οικονομική αποτελεσματικότητα της μονάδας.

Η συνολική ποσότητα ζωοτροφών που καταναλώνεται από ένα πτηνό για να φθάσει από το στάδιο του νεοσσού μέχρι την ηλικία σφαγής, κυμαίνεται από 330 – 700 κιλά. κι αυτό εξαρτάται από:

• τις συνθήκες της εκμετάλλευσης
• την ποιότητα των ζωοτροφών
• την ποιότητα του αναπαραγωγικού υλικού, και
• την ατομικότητα του πτηνού

Ένας μέσος όρος 500 κιλών συμπυκνωμένων ζωοτροφών ανά πτηνό, μέχρι την απόκτηση βάρους 100 κιλών στο στάδιο της σφαγής, βρίσκεται κοντά στην πραγματικότητα.

Συνήθως αυτό το βάρος το αποκτούν τα πτηνά της στρουθοκαμήλου στην ηλικία των 10-12 μηνών, αν και διαφοροποιήσεις δεν αποκλείονται στο σημείο αυτό.

Για παράδειγμα, η καθετοποιημένη βρετανική εταιρεία εκτροφής στρουθοκαμήλου, Κezie Ltd, έχει επιτύχει σε μία ομάδα 4.000 πτηνών, με χορήγηση 1,5 – 2 κιλών συμπυκνωμένων ζωοτροφών ανά πτηνό ημερησίως και συντελεστή μετατρεψιμότητας 3,5 :
1 την απόκτηση του επιθυμητού βάρους (100 κιλά), στην ηλικία των 6 – 8 μηνών.

Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσο όρο, χορηγήθηκαν συνολικά σε κάθε πτηνό 350 κιλά ζωοτροφών Αυτό όμως τα παράδειγμα απέχει σημαντικά από τον κανόνα!

Στις Η.Π.Α και την Νότια Αφρική μερικοί παραγωγοί αναπτύσσουν τα πτηνά έως την ηλικία των 14 μηνών και τα σφάζουν στα 140-150 κιλά, παίρνοντας καθαρό κρέας 40-50 κιλά. Πιστεύεται ότι τα σφάγια αυτά είναι πολύ παχιά και η ποιότητα κρέατος και δέρματος χαμηλή, λόγω της συσσώρευσης αυξημένης ποσότητας λίπους.

Ασθένειες

Οι ασθένειες που προσβάλλουν τις στρουθοκαμήλους είναι αρκετές.

Οι περισσότεροι δε θάνατοι συμβαίνουν όταν τα πτηνά είναι σε ηλικία μικρότερη των 6 μηνών.

Μεταξύ των ασθενειών οι σπουδαιότερες είναι οι εξής:

Η ομφαλίτιδα ή μόλυνση του σάκου του κρόκου είναι κοινή ασθένεια των νεοσσών. Θεραπεύεται με εγχείριση για την απομάκρυνση του σάκου του κρόκου και μετά με χρήση αντιβιοτικών. Ο μολυσμένος σάκος του κρόκου του αυγού έχει ως αποτέλεσμα τη διασπορά και τη διείσδυση βακτηρίων στα κελύφη των αυγών. Το πρόβλημα γίνεται λιγότερο έντονο με τη συλλογή των αυγών και την απολύμανσή τους.
Μια άλλη ασθένεια είναι το σύνδρομο της νωθρότητας που κάνει τους νεοσσούς νωθρούς και κουρασμένους. Αυτοί σταματούν να τρώνε και να πίνουν νερό και, τελικά, πεθαίνουν. Το μικρόβιο είναι άγνωστο.

Η ψευδοπανώλη των ορνίθων (Newcaste Disease) είναι ιογενής ασθένεια πολύ μολυσματική. Έχει βρεθεί να προσβάλει και τις στρουθοκαμήλους. Δεν υπάρχει θεραπεία. Όμως μπορεί να ελέγχεται με εμβολιασμούς.

Τα εκτοπαράσιτα και τα ενδοπαράσιτα προσβάλλουν επίσης, τις στρουθοκαμήλους και προκαλούν σοβαρές απώλειες στην ανάπτυξη και στην αυγοπαραγωγή. Για την καταπολέμηση των εκτοπαρασίτων υπάρχει μεγάλη ποικιλία εντομοκτόνων και ακαρεοκτόνων που διατίθενται σε μορφή σκόνης για επίπαση των πτηνών, αεροζόλ για ψεκασμούς ή βρέξιμης σκόνης και υγρό για ψεκασμούς ή επαλείψεις. Όμως για τις επιπάσεις ή επαλείψεις των πτηνών ή για τους ψεκασμούς των θαλάμων, όταν τα πτηνά είναι μέσα σε αυτούς, πρέπει να επιλέγονται και να χρησιμοποιούνται εντομοκτόνα ή ακαρεοκτόνα, που έχουν χαμηλή τοξικότητα και φέρουν επί της συσκευασίας τους καθαρά και σαφώς την ένδειξη ότι αυτά είναι ακίνδυνα για τα πτηνά. Τονίζεται ότι, όταν χρησιμοποιούνται εντομοκτόνα ή ακαρεοκτόνα πρέπει να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες χρήσης και προφύλαξης των οίκων παραγωγής τους.

Η ιστομονίαση ή ιστομονάδωση (Histomoniasis), που οφείλεται στο πρωτόζωο Histomonas melearidis.

Η θεραπεία των ενδοπαρασίτων γίνεται με τα διάφορα ανθελμινθικά φάρμακα που κυκλοφορούν στην αγορά, σύμφωνα πάντοτε με τις οδηγίες του οίκου παραγωγής τους. Τα ανθελμινθικά φάρμακα δίνονται με την τροφή, το νερό ή με ταμπλέτες.

Προϊόντα

Η στρουθοκάμηλος είναι ένα πολυπαραγωγικό ζώο και τα κύρια προϊόντα της, με διαφορετική κατά καιρούς οικονομική σημασία, είναι:

• το κρέας
• το δέρμα
• τα φτερά
• το κρέας

Ποιοτικά χαρακτηριστικά του κρέατος

Το κρέας της στρουθοκαμήλου έχει κόκκινο-κερασόχρωμο χρωματισμό και προβάλλεται ως ένα κρέας, που έχει λίγο λίπος και λιγότερες θερμίδες από το μοσχαρίσιο κρέας, το κρέας του κοτόπουλου και της γαλοπούλας (ινδιάνων).

Στη γεύση και την εμφάνιση είναι πολύ κοντά στα αντίστοιχα χαρακτηριστικά του μοσχαρίσιου ή βοδινού κρέατος (ανάλογα με την ηλικία σφαγής) σε συνδυασμό με εκείνα του άγριου πουλιού.

Σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου του Texas A&Μ., 100 γραμμάρια κρέατος στρουθοκαμήλου έχει 140 θερμίδες και 2,8 γραμμάρια λίπους σε σύγκριση με:

• 100 γραμμ. μοσχαρίσιου κρέατος: 211 θερμ. και 9,3 γραμμ. λίπους
• 100 γραμμ. κρέατος κοτόπουλου: 190 θερμ. και 7,4 γραμμ. λίπους
• 100 γραμμ. κρέατος γαλοπούλας: 170 θερμ. και 5,0 γραμμ. λίπους.

Το κρέας της στρουθοκαμήλου είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη (83 mgr έναντι 89 mgr του κοτόπουλου και 118 mgr του μοσχαρίσιου κρέατος), αν και το στοιχείο που το κάνει ελκυστικό από πλευράς υγιεινής είναι η χαμηλή του λιποπεριεκτικότητα.

Αντίθετα με ότι συμβαίνει στο μοσχάρι και το αρνί, οι εναποθέσεις του λίπους περιορίζονται κάτω από το περιτόναιο και το δέρμα. Το υπάρχον ενδομυικό λίπος είναι ελάχιστο και μη εμφανές έτσι που αν φροντίσει κανείς να απομακρύνει τις εμφανείς εναποθέσεις, κατά την διάρκεια της διαδικασίας του τεμαχισμού, αποκτά ένα πολύ καλής ποιότητας άπαχο ερυθρό κρέας το οποίο μπορεί να ικανοποιήσει τις σύγχρονες απαιτήσεις για προϊόντα ΄υγιεινής διατροφής.

Πρακτικά το κρέας αυτό περιέχει λιγότερο από το μισό του λίπους που υπάρχει στο στήθος του κοτόπουλου.

Παρακάτω παρατίθεται συγκριτικός πίνακας της θρεπτικής αξίας του μαγειρευμένου άπαχου κρέατος στρουθοκαμήλου σε σχέση με το αντίστοιχο κρέας άλλων πουλερικών ή ζώων.

Τα φτερά

Τα φτερά της στρουθοκαμήλου, που έχουν βάρος μεταξύ 1,35 και 1,80 κιλά, χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ξεσκονιστιριών επίπλων, για τον καθαρισμό ακριβών και ευαίσθητων μηχανημάτων, για διακόσμηση κ.α.

Τα φτερά αποτελούν σήμερα μικρό μόνον μέρος της αξίας των τελικών προϊόντων της στρουθοκαμήλου.

Οι περισσότεροι εκτροφείς, γενικώς, δεν υπολογίζουν την αγορά φτερών.

Η κατοικίδια στρουθοκάμηλος έχει καλύτερη ποιότητα φτερών, ειδικά στην ουρά. Ανώτερης ποιότητας πουλιά μπορούν να δώσουν ένα καλό εισόδημα, αλλά αυτά τα πουλιά αποτελούν μικρό μέρος του όλου πληθυσμού της κατοικίδιας στρουθοκαμήλου και δεν απαντώνται σε σημαντικό αριθμό.

Υπό τις συνθήκες εκτροφής της στρουθοκαμήλου στην Ευρώπη, τα φτερά είναι συχνά λερωμένα από χώματα και ακαθαρσίες γι? αυτό και δεν έχουν μεγάλη αξία.

Πέραν αυτού η ικανοποίηση των απαιτήσεων της αγοράς για το προϊόν αυτό προϋποθέτει μία διαδικασία διαλογής των φτερών και ταξινόμησής τους κατά κατηγορίες μεγέθους και ποιότητας, η οποία είναι χρονοβόρα και που σήμερα γίνεται μόνον εκεί όπου υπάρχουν άφθονα και φθηνά εργατικά χέρια.

Παραπροϊόντα

Εκτός από το κρέας, το δέρμα και τα φτερά, που αποτελούν τα κύρια προϊόντα μιας εκτροφής στρουθοκαμήλου, υπάρχουν και άλλα μέρη του σώματος του πτηνού που είναι αξιοποιήσιμα σε κάποιο βαθμό.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις βλεφαρίδες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή πινέλων ζωγραφικής, τους τένοντες των ποδιών, που χρησιμοποιούνται, λόγω του μήκους των, σε μεταμοσχεύσεις σε ανθρώπους με κατεστραμμένους τένοντες, τα οστά για την κατασκευή κομψοτεχνημάτων, τα νύχια, τα πούπουλα, κλπ.

Πρόσφατες έρευνες, στην οφθαλμολογία, απέδειξαν ότι ο κερατοειδής χιτώνας των ματιών της στρουθοκαμήλου είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί σε εμφυτεύματα για ανθρώπους. Το λίπος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή σκευασμάτων προς θεραπεία δερματικών παθήσεων.

Τα ΣΥΝ και τα ΠΛΗΝ της εκτροφής στρουθοκαμήλου στην Ελλάδα

Πλεονεκτήματα

• Παραγωγή προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας (κρέας, δέρμα)
• Καλή μετατρεψιμότητα της τροφής για παραγωγή κρέατος
• Μακροζωϊα των πτηνών αναπαραγωγής (διατηρούνται 15-20 έτη)
• Υπαρξη μικρού πυρήνα αγοράς στις χώρες της Ευρώπης
• Ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες

Μειονεκτήματα

• Έλλειψη στοιχειώδους εγχώριας αγοράς για όλα τα προϊόντα
• Έλλειψη σφαγειοτεχνικού εξοπλισμού
• Έλλειψη ανεπτυγμένης αγοράς στην Ευρώπη για το κρέας
• Ανυπαρξία αγοράς στην Ευρώπη για το δέρμα
• Έλλειψη τεχνογνωσίας και εμπειρίας
• Έλλειψη άμεσης πρόσβασης σε βυρσοδεψεία
• Χαμηλές τιμές στην Ευρώπη, λόγω ανταγωνισμού από τρίτες χώρες
• Κίνδυνος υπερπροσφοράς, λόγω αθρόας εισόδου νέων εκτροφέων.
• Κίνδυνος δυσφήμισης των προϊόντων από φιλοζωϊκές οργανώσεις