Τρεις απόφοιτοι του ΑΠΘ στα… αστέρια

Σε απόσταση μερικών χιλιάδων χιλιομέτρων από τον Ηλιο, μεταξύ του Αρη και του Δία, τρία ουράνια σώματα συνεχίζουν την αδιάλειπτη τροχιά τους έχοντας πλέον συνδεθεί για πάντα με την Ελλάδα. Οι τρεις αστεροειδείς «βαφτίστηκαν» από τη Διεθνή Αστρονομική Ενωση με τα ονόματα τριών νέων ελλήνων ερευνητών ως αναγνώριση για τη συνεισφορά τους στο πεδίο της αστρονομίας. Είναι απόφοιτοι του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οι οποίοι συνεχίζουν την ερευνητική τους δουλειά στο εξωτερικό και το όνομά τους έφτασε μέχρι τα αστέρια…

Η σχετική ανακοίνωση πραγματοποιήθηκε προσφάτως μέσω του περιοδικού της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης «WGSBN Bulletin». Οι ερευνητές που τιμήθηκαν είναι η δρ Χρύσα Αβδελλίδου, μεταδιδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Κυανής Ακτής στη Γαλλία, η οποία, όπως αναφέρεται, συνέβαλε σημαντικά στο να διασαφηνιστούν προηγούμενες παρατηρήσεις σε σχέση με τις συγκρούσεις μικρών μετεωροειδών πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης, η δρ Αθανασία Τόλιου, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Lulea της Σουηδίας, η οποία ασχολείται με τη μελέτη της δυναμικής εξέλιξης των παραγήινων αστεροειδών, και ο δρ Γεώργιος Τσιρβούλης, επίσης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Lulea, όπου εργάζεται για ένα πείραμα που μελετά τους μηχανισμιύς με τους οποίους η ηλιακή ακτινοβολία οδηγεί τους αστεροειδείς στην αποσύνθεσή τους όταν αυτοί πλησιάζουν τον Ηλιο. Οι αστεροειδείς Toliou, Τsirvoulis και Avdellidou βρίσκονται στην εσωτερική Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών και έχουν διάμετρο από δυόμισι έως πέντε χιλιόμετρα.

Μεγάλη τιμή

«Η απόφαση ήταν να μας ανακοινωθεί στο συνέδριο «Asteroids, Comets, Meteors», το οποίο διεξάγεται κάθε τρία χρόνια, αλλά λόγω της υγειονομικής κατάστασης ακυρώθηκε, οπότε το μάθαμε μέσα από τα έντυπα της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης» λέει στα «ΝΕΑ» η Χρύσα Αβδελλίδου, η οποία συμμετέχει επίσης στη διαστημική αποστολή της NASA «OSIRIS-Rex», που μελέτησε την επιφάνεια του παραγήινου αστεροειδούς Μπένου. «Η ονοματοδοσία είναι μεγάλη τιμή και κάτι το οποίο σε κάνει να θέλεις να συνεχίσεις την έρευνα. Στη δουλειά μας, όπως και σε όλες τις άλλες, δεν είναι όλα ρόδινα, ειδικά όταν είσαι γυναίκα, έχεις οικογένεια και δουλεύεις με συμβόλαια/υποτροφίες ορισμένου χρόνου» συνεχίζει. Μετά το ΑΠΘ βρέθηκε ως υπότροφος στο Πανεπιστήμιο του Κεντ στην Αγγλία, όπου βραβεύτηκε για την καλύτερη διδακτορική διατριβή στη Φυσική, ενώ πριν βρεθεί στη Γαλλία εργάστηκε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος. Αμεσος ερευνητικός της στόχος είναι, όπως λέει, να συμμετάσχει στην ιαπωνική διαστημική αποστολή, η οποία θα σταλεί στον πλανήτη Φόβο, τον δορυφόρο του Αρη, για να μελετήσει την επιφάνειά του, τη σύστασή του και να επιστρέψει δείγμα υλικού στη Γη. «Τα όνειρά μου είναι απλά. Θα ήθελα να έχω μια σταθερή θέση σε κάποιο ερευνητικό κέντρο ή πανεπιστήμιο για να μπορέσω να κάνω αυτή τη δουλειά όσο περισσότερα χρόνια γίνεται και φυσικά να αυξηθούν οι κρατικές χρηματοδοτήσεις για την παιδεία και την έρευνα» σημειώνει.

Το μήνυμα

Την έκπληξη που αισθάνθηκε όταν έμαθε ότι ο αστεροειδής 28609 έλαβε το όνομά του περιγράφει στα «ΝΕΑ» και ο ερευνητής Γιώργος Τσιρβούλης: «Η ανακοίνωση ήρθε κάπως έμμεσα, όταν ο επιβλέπων του διδακτορικού μου μού έστειλε ένα συγχαρητήριο μήνυμα χωρίς εγώ να γνωρίζω τίποτα εκ των προτέρων».

Εχοντας τελειώσει το σχολείο στην Κατερίνη μαζί με την Αθανασία Τόλιου, αποφοίτησε από το ΑΠΘ και συνέχισε διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου με υποτροφία MarieCurie-FP7 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εγινε μέλος μιας εκ των κορυφαίων ερευνητικών ομάδων στο αντικείμενο των αστεροειδών και δούλεψε με πρωτοπόρους του κλάδου. «Κύρια ασχολία μου ήταν η μελέτη της εξέλιξης οικογενειών αστεροειδών, δηλαδή διαφόρων ομάδων εκατοντάδων έως δεκάδων χιλιάδων αστεροειδών στην Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών ανάμεσα στις τροχιές του Δία και του Αρη, οι οποίες δημιουργήθηκαν από συγκρούσεις μεταξύ προγενητόρων αστεροειδών, από κάποια εκατομμύρια έως λίγα δισεκατομμύρια χρόνια πριν» λέει και καταλήγει: «Η ουσία αυτής της δουλειάς είναι να εξάγουμε συμπεράσματα για τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εκάστοτε σύγκρουση».

Η 33χρονη Αθανασία Τόλιου έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών Αστρονομίας και Διαστημικής Φυσικής από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία και στη συνέχεια ασχολήθηκε στο ΑΠΘ με τη μελέτη της πρώιμης Κύριας Ζώνης των Αστεροειδών. Πλέον εργάζεται σε παράρτημα του Πανεπιστήμιου Luleo για τον τομέα του Διαστήματος, στην πόλη Κίρουνας, με αντικείμενο τη διερεύνηση των μηχανισμών που αναγκάζουν τους αστεροειδείς της Κύριας Ζώνης να πλησιάζουν πολύ κοντά στον Ηλιο αλλά και του χρόνου που ξοδεύουν σε αυτού του είδους τις τροχιές.

Το μέλλον

Οι τρεις ερευνητές εξηγούν πως η αγάπη για την ερευνητική δουλειά, παρότι φέρνει το μέλλον ένα βήμα πιο κοντά, προσκρούει στην απροθυμία που υπάρχει να χρηματοδοτηθεί ό,τι δεν φέρνει άμεσα κέρδος. «Παντού οι ερευνητικές θέσεις εργασίας είναι περιορισμένες και συνήθως ορισμένου χρόνου, οπότε δεν μας επιτρέπουν τον προγραμματισμό και την εξέλιξη που θα θέλαμε. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, καθώς η υποχρηματοδότηση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων δεν δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς ερευνητές, που ακόμα και αν το επιθυμούν, δεν μπορούν να βρουν κάποια μόνιμη ή ερευνητική θέση» λέει ο Γιώργος Τσιρβούλης και η Αθανασία Τόλιου προσθέτει: «Δυστυχώς, το μέλλον για εμάς τους ερευνητές είναι δυσοίωνο. Κυριαρχούν η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα, καθώς οι πιθανές θέσεις εργασίας αφορούν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, υποτροφίες, δηλαδή ανασφάλιστη εργασία, «μπλοκάκια« και το να βρεις μια μόνιμη θέση κάπου είναι εξαιρετικά δύσκολο. Συνεπώς, τα όνειρα για το μέλλον και η προσπάθεια για κάποιον προγραμματισμό είναι μάλλον πολυτέλεια στην εποχή μας».