Οι επιθέσεις της Τουρκίας στο Ιρακινό Κουρδιστάν φέρνουν διχασμό στους Κούρδους

Φαντάζει ίσως κάπως μακρινό, αλλά όχι και τόσο μακρινό 2013 η Τουρκία και το PKK ξεκίνησαν μια διαδικασία διαλόγου που είχε οδηγήσει σε μια κατάπαυση πυρός στην Τουρκία και στην αποχώρηση αρκετών ενόπλων του PKK από το τουρκικό έδαφος, ύστερα και από σχετικό κάλεσμα του έγκλειστου ηγέτη του Οτσαλάν. Μάλιστα σε μια κίνηση με υψηλό συμβολισμό ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε στις 16 Νοεμβριου 2013 στο Ντιγιάρμπακιρ με τον τότε πρόεδρο του Ιρακινού Κουρδιστάν Μασούν Μπαρζανί.

Όμως, η διαδικασία αυτή διαλόγου δεν κράτησε πολύ. Και αυτό είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την εξέλιξη του συριακού εμφυλίου πολέμου. Η Τουρκία δεν είδε ποτέ με καλό μάτι τον τρόπο που οι Κούρδοι της Συρίας κατοχύρωναν στην πράξη κάποιες μορφές αυτονομίας στο Κομπάνι, ενώ την ίδια στιγμή η υποστήριξη που έδινε σε διάφορες ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις δημιουργούσαν ένα ευνοϊκό κλίμα και για αυτό που θα γινόταν το Ισλαμικό Κράτους. Η καταστολή των διαδηλώσεων των Κούρδων στην Τουρκία το 2014 και η απαγόρευση στο να μπορέσουν να πάνε να υποστηρίξουν τους Κούρδους της Συρίας στην πάλη ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος σηματοδότησε το τέλος του διαλόγου, η κατάπαυση πυρός κατέρρευσε και την Τουρκία από το 2015 επέστρεψε σε μια σκληρή γραμμή αιματηρής αντιμετώπισης του PKK στο τουρκικό έδαφος. Πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Άμυνας υποστήριξε ότι από τον Ιούλιο του 2015 η Τουρκία έχει εξουδετερώσει 18.140 «τρομοκράτες», εκ των οποίων οι 352 στην Συρία και το Ιράκ από τις 23 Απριλίου και μετά.

Παρότι σε πρώτη φάση οι επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού έγιναν κυρίως σε τουρκικό έδαφος, το τελευταίο διάστημα έχουν κλιμακωθεί οι επιθέσεις όχι μόνο στη Συρία, όπου άλλωστε η Τουρκία, με την ανοχή και της Ρωσίας, έχει κατοχυρώσει ισχυρή στρατιωτική παρουσία στη «ζώνη ασφαλείας» που ελέγχει, αλλά και στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Τα drones και οι στοχευμένες δολοφονίες στελεχών

Η κλιμάκωση των τουρκικών επιχειρήσεων στο έδαφος του Ιρακινού Κουρδιστάν συνέπεσε με την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση των drones από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Αυτό έχει αλλάξει το συσχετισμό δύναμης γιατί συγκεκριμένες ορεινές περιοχές, που ήταν πολύ σημαντικές για τη δράση του PKK, καθώς είχε κατοχυρώσει να είναι μια ημιαυτόνομη περιοχή, που μπορούσε να τη χρησιμοποιεί για ιδεολογική και στρατιωτική εκπαίδευση αλλά και για επισκέψεις υποστηρικτών ή πολιτιστικές δραστηριότητες. Η σχετική ασφάλεια αυτών των περιοχών ήταν και κομβική για να μπορεί το PKK να συνεχίζει να στρατολογεί και να διευρύνει την υποστήριξή του. Τώρα αυτές οι περιοχές είναι λιγότερο ασφαλείς. Η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να έχει παρουσία με τα drone, να καταγράφει τις μετακινήσεις του, να ξέρει τα οχήματα που χρησιμοποιούν και να μπορεί να κάνει στοχευμένες επιθέσεις, ορισμένες από τις οποίες στοίχισαν τη ζωή σε υψηλόβαθμα στελέχη του PKK, όπως π.χ. του Νουρεντίν Σόφι που ήταν από τα βασικά στελέχη του PKK στη Συρία.

Οι εντάσεις με τους Κούρδους του Ιράκ

Όλα αυτά διαμορφώνουν το έδαφος και για εντάσεις ανάμεσα στο PKK και στις πολιτικές εκπροσωπήσεις των Κούρδων του Ιράκ. Ο λόγος είναι ότι κάτω από την πίεση των τουρκικών επιθέσεων τα μέλη του PKK κινούνται προς περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, που ελέγχεται από το Δημοκρατικό του Κουρδιστάν και έχει ως πρωθυπουργό τον μεγαλύτερο γιό του Μπαρζανί, τον Μασρούρ.

Αποκορύφωμα αυτής της αντιπαράθεσης αυτά που έγιναν στις 5 Ιουνίου όταν πέντε Κούρδοι μαχητές πεσμεργκά (όπως ονομάζονται οι ένοπλες μονάδες του Ιρακινού Κουρδιστάν) σκοτώθηκαν σε ένα περιστατικό που η κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν χαρακτήρισε ως «ενέδρα του PKK».

Από τη μεριά του το PKK έχει κατηγορήσει το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν ότι συμμετέχει ενεργά στις τουρκικές επιχειρήσεις προσφέροντας και ανθρώπινο δυναμικό και πληροφορίες. Παράλληλα, έχει προειδοποιήσει την κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστούν ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για νέα αδελφοκτόνο σύγκρουση ανάμεσα στους Κούρδους ανάλογη με αυτή των αρχών της δεκαετίας του 1990.

Από τη μεριά της η κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν έχει κατηγορήσει τo PKK ότι χρησιμοποιώντας το Ιρακινό Κουρδιστάν ως εφαλτήριο προκαλεί την οργή της Τουρκίας και ότι θα πρέπει να απομακρύνει τους ενόπλους του από το έδαφος του Ιρακινού Κουρδιστάν, κατηγορία στην οποία το PKK απαντά με τη θέση ότι διεξάγει αγώνα για τους Κούρδους γενικά ανεξάρτητα από το εάν είναι στο Ιράκ, την Τουρκία ή τη Συρία και ότι το Δημοκρατικό Κόμμα Κουρδιστάν δεν πρέπει να αφήσει την Τουρκία να διαιρέσει τους Κούρδους.

Σε όλα αυτά εμπλέκεται και μια άλλη διάσταση: η υψηλή ανεργία στο Ιρακινό Κουρδιστάν έχει οδηγήσει και σε μια αύξηση της επιρροής του PKK σε τέτοια κοινωνικά κομμάτια.

Η λεπτή ισορροπία για τους Κούρδους της Συρίας

Όλα αυτά απαιτούν και δύσκολες κινήσεις ισορροπίας για τους Κούρδους της Συρίας. Παρά τους ισχυρούς δεσμούς με το PKK, συμπεριλαμβανομένης της προσπάθειας να κάνουν πράξη στις αυτόνομες περιοχές τη φιλοσοφία του ίδιου του Οτσαλάν, πρέπει ταυτόχρονα να διατηρούν καλές σχέσεις με τους αμερικανούς (που θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση το PKK, όχι όμως τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία), με τους οποίους συνεργάστηκαν στην μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους αλλά και με τους Κούρδους του Ιράκ στην προσπάθεια να διατηρήσουν τα στοιχεία αυτονομίας που έχουν κατοχυρώσει στις περιοχές που ελέγχουν.