Ένα συναρπαστικό Μουσείο Γρίφων στο Καστελόριζο

Στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας και της Ευρώπης, στο αρχοντικό ενός νησιού που η πλούσια ιστορία του και η απαράμιλλη ομορφιά του το φέρνουν στο επίκεντρο πολλών γεωπολιτικών γεγονότων, φιλοξενείται τα δυο τελευταία χρόνια ένα νέο πρωτότυπο διαδραστικό μουσείο, που όχι άδικα  συγκεντρώνει τα βλέμματα μικρών και μεγάλων. Στο ακριτικό και πανέμορφο Καστελλόριζο λειτουργεί το μοναδικό στην Ελλάδα Μουσείο Γρίφων, ενώ το νησί φιλοξενεί και την έδρα της Ένωσης Ιδεών Γρίφων Μαθηματικών (ΕΝ.Ι.Γ.ΜΑ.).

Εμπνευστής και ιδρυτής τους ένας -γέννημα θρέμμα- Καστελλοριζιός, που η μεγάλη αγάπη του για το νησί, τον έφτασε στο σημείο να εγκαταλείψει μια πανεπιστημιακή καριέρα στην Αυστραλία και να εγκατασταθεί μόνιμα στον τόπο των προγόνων του. Ο λόγος για τον μαθηματικό Πανταζή Χούλη, έναν άνθρωπο που γνωρίζει σπιθαμή προς σπιθαμή το Καστελλόριζο, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας και με την εμπνευσμένη φράση του «το Καστελλόριζο γράφεται με δυο λάμδα, όπως η Ελλάδα», έστειλε το μήνυμα πως αυτή η μικρή νησίδα γης αξίζει να έχει και μια σωστά ορθογραφημένη γραφή, πέρα από την προσοχή μας, όπως λέει.

Το Μουσείο Γρίφων στεγάζεται στο πατρογονικό του σπίτι, που σύμφωνα με την επιγραφή  πάνω από την κεντρική είσοδο κατασκευάστηκε το 1887. Είναι ένα διώροφο αρχοντικό με όλα τα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής των σπιτιών του Καστελλόριζου, που όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Χούλης, «κρατήθηκε όρθιο παρά τους δύο παγκόσμιους πολέμους, το σεισμό των 8 Ρίχτερ του 1926, τους βομβαρδισμούς και τη μεγάλη πυρκαγιά του 1944 που κατέστρεψε το νησί».

Βρίσκεται στην περιοχή Χωράφια, πίσω από την γνωστή ταβέρνα όπου το 1991 γυρίστηκε το «Mediterraneo» και έκανε το νησί διεθνώς γνωστό και ακριβώς πίσω από την εντυπωσιακή ιστορική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Σαντραπέ, κτίσμα του 1902, που χαρακτηρίστηκε ως μνημείο και πλέον ξεκίνησε να ανακατασκευάζεται χάρη στο προσωπικό ενδιαφέρον του επιχειρηματία Αθανάσιου Μαρτίνου με δωρεά μέσω της ΑΜΚΕ «ΑΙΓΕΑΣ».

Όνειρο και σκοπός ζωής το μουσείο

Σε αυτή την ιστορική γωνιά του νησιού βρίσκεται το νέο Μουσείο Γρίφων του Πανταζή Χούλη, που αποτέλεσε για τον ίδιο όνειρο και σκοπό ζωής από την πρώτη στιγμή που εγκατέλειψε την Αυστραλία και αποφάσισε να ζήσει μόνιμα στο νησί.

Στους δυο ορόφους του αρχοντικού που φιλοξενεί το μουσείο, ο επισκέπτης θα βρει περισσότερους από 4.000 γρίφους από κάθε γωνιά της γης. Οι 700 απ’ αυτούς αποτελούν έμπνευση, σχεδιασμό και κατασκευή του ίδιου, που με όρεξη και μεράκι συνεχίζει να εμπλουτίζει τη συλλογή του κατασκευάζοντας συνεχώς καινούργιους, από διάφορα υλικά, όπως πλαστικό, ξύλο, μέταλλο αλλά και ύφασμα. Ξεκίνησε από παιδί να συλλέγει γρίφους που αποτελούσαν μια πρόσκληση γι αυτόν. Αναζητούσε, έβρισκε και αγόραζε γρίφους από παντού κι όταν ήρθε η ώρα να μεταφερθούν από την Αυστραλία στον Καστελλόριζο χώρεσαν μέσα σε εβδομήντα πέντε μεγάλες κούτες!

Εκείνο που διαφοροποιεί το συγκεκριμένο μουσείο από τα υπόλοιπα είναι ότι εδώ ο επισκέπτης μπορεί να περιεργαστεί  όλα τα εκθέματα- γρίφους, να προσπαθήσει να τα λύσει και να μάθει την ιστορία τους μέσα από την ξενάγηση που του γίνεται. Το μουσείο αυτό είναι η χαρά των παιδιών. Τα συνολικά πενήντα πέντε παιδιά  του νησιού που φοιτούν σε όλες τις τάξεις (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) είναι οι συχνότεροι θαμώνες του μουσείου.

Ο Πανταζής Χούλης δεν κρύβει τη χαρά και την ικανοποίησή του γι’ αυτό αφού έτσι επιτυγχάνεται ένας από τους βασικούς σκοπούς του Μουσείου Γρίφων που όπως τονίζει είναι «η ενδυνάμωση του πολιτιστικού επιπέδου παιδιών και ενηλίκων κυρίως μέσω νέων ιδεών, γρίφων και μαθηματικών. Η πνευματική άσκηση, η απόκτηση μηχανικών εμπειριών και η ομαδική συνεργασία που επιτυγχάνεται παράλληλα με την ψυχαγωγία και την ανάπτυξη δημιουργικών ικανοτήτων».

Με μια πρώτη ματιά, το Μουσείο Γρίφων φαντάζει σαν ένα playroom. Στην πραγματικότητα είναι πολλά περισσότερα. Είναι ένας χώρος σκέψης, εκδηλώσεων, προβληματισμού, αναζήτησης, ιστορίας. Είναι ένας ιδιαίτερος χώρος, όπως ο ιδρυτής του. Απλός άνθρωπος, αντισυμβατικός χαρακτήρας, λάτρης της φύσης και της πεζοπορίας, που  μπορεί να σε ξεναγήσει στα μοναδικά πέτρινα πατητήρια που υπάρχουν στο βουνό, που κάθε φορά ανακαλύπτει κάτι καινούργιο, που λατρεύει το κολύμπι όλο τον χρόνο, που μιλάει με θαυμασμό και έρωτα για το νησί και τους κατοίκους του.

Αν τα μαθηματικά διδάσκονταν με γρίφους…

Η συζήτηση μαζί του είναι συζήτηση με έναν άνθρωπο, που σου ανοίγει νέους ορίζοντες, τους οποίους δεν είχες σκεφτεί πως υπάρχουν και το πιο εντυπωσιακό, κρύβουν μέσα τους την ιστορία ενός γρίφου.

«Κάθε γρίφος», τονίζει με έμφαση, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «είναι ένα διαφορετικό άθλημα για το μυαλό, και συνήθως αναφέρομαι σε τρισδιάστατα λογικά και εκπαιδευτικά παιχνίδια. Υπάρχουν γρίφοι που είναι ταιριαστικοί, ακολουθιακοί, αναδιπλώμενοι, εμπλεκόμενοι, διασυνδεδεμένοι, ανοιγόμενοι, εκλειπόμενοι κ.ά. Παράλληλα, οι Έλληνες έχουμε μια τεράστια παράδοση στους γρίφους, με επιτομή το Οστομάχιον (μάχη των οστών) του Αρχιμήδη, που αποτελεί τον πρώτο καταγεγραμμένο γρίφο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό το γνωρίζουν οι ξένοι, όμως δυστυχώς δεν διδάσκεται στο σχολείο. Και δεν είναι τυχαίο που πολλά ονόματα σημερινών γρίφων παραπέμπουν στον Λαβύρινθο, στο Κουτί της Πανδώρας και στον Γόρδιο Δεσμό. Να προσθέσω δε πως αν τα μαθηματικά διδάσκονταν με γρίφους, θα αποτελούσαν το πιο εύκολο και αγαπημένο μάθημα για όλα τα παιδιά!».

Ο Πανταζής Χούλης ανακάλυψε την αγάπη του για τους γρίφους το 1978 βλέποντας μια τηλεοπτική εκπομπή στην τότε ΥΕΝΕΔ, με θέμα την επίλυση του μαγικού τετραγώνου. Από εκείνη τη στιγμή και μετά ανακάλυψε ένα νέο κόσμο… «Αμέσως λάτρεψα αυτόν τον γρίφο, ειδικά αφού μπορούσα να τον λύσω εύκολα, σε σύγκριση με άλλα παιδιά και ενήλικες. Γενικά, είχα μια ανεξήγητη τάση να δημιουργώ γρίφους διαφόρων ειδών», σημειώνει με έμφαση.

Γεννήθηκε στην Αυστραλία, όπου σήμερα διαβιώνει η μεγαλύτερη κοινότητα Καστελλοριζιών στον κόσμο. Έζησε ως παιδί στο προγονικό του νησί αλλά και στη Ρόδο. Φοίτησε στο Μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης και πήρε υποτροφία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, όπου απέκτησε μάστερ στην Αλγεβρική Θεωρία Γραφημάτων. Επίσης, απέκτησε διδακτορικό στην Ηλεκτρονική Μηχανολογία (Συστήματα Ελέγχου) με εφαρμογή στα μαχητικά F16. Στην Αυστραλία -κι έως ότου επιστρέψει μόνιμα στο νησί του- εργάστηκε για μεγάλο διάστημα ως καθηγητής κερδίζοντας μάλιστα και βραβεία χρησιμοποιώντας γρίφους. Όπως εξομολογείται ο ίδιος, «τότε συνειδητοποίησα τη δυναμική των γρίφων στην εκπαίδευση και πόσο βοηθούσαν στην εκμάθηση των παιδιών».

Το 1ο Φεστιβάλ Γρίφων στο ανατολικότερο άκρο της Ευρώπης

Στο μυαλό του Πανταζή Χούλη προτεραιότητα είναι το νησί, η εξέλιξη και η ανάπτυξή του σε όλους τους τομείς. Αυτό επιχειρεί και αυτό επιδιώκει μέσα από τις δράσεις που υλοποιεί και τις πρωτοβουλίες που παίρνει. Στο πλαίσιο αυτό θα πραγματοποιηθεί στο νησί το 1ο Φεστιβάλ Γρίφων, από 24 έως 26 Σεπτεμβρίου 2021.

«Αρχικά θέλω να επισημάνω ότι το Μουσείο Γρίφων και τα δρώμενα με γρίφους για τα παιδιά και τους ενήλικες,  είναι ένα μικρό ευχαριστώ προς όλους τους Καστελλοριζιούς που με βοήθησαν και με στήριξαν στο νησί όλα αυτά τα χρόνια ακόμα και σε περιόδους ιδιαίτερα δύσκολες για μένα. Από εκεί και πέρα το 1ο Φεστιβάλ Γρίφων που διοργανώνεται θα εμπεριέχει εκθέσεις βραβευμένων γρίφων, διαλέξεις, ξεναγήσεις, παραστάσεις καραγκιόζη από τον μαθητή του Ευγενίου Σαθάρη, τον Χρήστο Στανίση και πολλά άλλα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Χούλης.

«Η ομάδα μας», συνεχίζει, «αποτελείται από επιστήμονες- επαγγελματίες από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Καρναβάλι της Πάτρας, το Ίδρυμα Ευγενίδη, το Ινστιτούτο Παστέρ Αθήνας, ενώ έχουμε και την υποστήριξη του πρωτοπόρου σχολείου «Ροδίων Παιδεία». Βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία με τον Δήμο Μεγίστης και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, ώστε το Καστελλόριζο να εξάγει πολιτισμό σε παγκόσμια κλίμακα, όπως του αξίζει».

«Το 1ο Φεστιβάλ Γρίφων», τονίζει με έμφαση, «διοργανώνεται μέσα από το Καστελλόριζο, έχει σχέση με τις παραδόσεις του νησιού μας και  γίνεται στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, για να το απολαύσουν μαθητές και ενήλικες. Αξίζει να αναφέρουμε πως όλοι όσοι συμμετέχουν σ’ αυτό είναι εθελοντές, κι ελπίζουμε σε οποιαδήποτε βοήθεια ή σπόνσορες ώστε η προσπάθεια αυτή να γίνει καλύτερη. Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω την ηθοποιό Φωτεινή Μπαξεβάνη και την καλή φίλη Ελένη Γραμματικοπούλου για την πολύτιμη συμβολή τους».