Η αλαζονεία της ηθικής

Ο άγιος Αυγουστίνος, ο μεγαλύτερος χριστιανός στοχαστής, έλεγε ότι υπάρχει κάτι χειρότερο από την αμαρτία. Η αλαζονεία της ηθικής. Από την άλλη, η φράση που αποδίδεται στον Ουίνστον Τσόρτσιλ ότι ο φασισμός τού αύριο θα λέγεται αντιφασισμός, δεν έχει εντοπισθεί σε κάποιο κείμενο ή γραπτό του άγγλου πολιτικού και, ουσιαστικά, παραμένει αδέσποτη. Ξαναβλέποντας ωστόσο τα, κατά τον Ουμπέρτο Εκο, αναγνωριστικά σημεία του φασισμού και διαβάζοντας ότι ο ιταλός σημειολόγος τονίζει πώς αυτά μπορούν να ενταχθούν και σε άλλα είδη δεσποτισμού και φανατισμού, οι συνειρμοί είναι μοιραίοι.

Ο Εκο λοιπόν σε αυτή την κωδικοποίηση της φασιστικής νοοτροπίας μιλάει, μεταξύ άλλων, για την απόρριψη του μοντερνισμού με επακόλουθο να θεωρείται ο Διαφωτισμός η αρχή της σύγχρονης διαφθοράς, για τη λατρεία της δράσης, για τη δράση που υποβιβάζει τη σκέψη σε μια μορφή εξαναγκασμού, για την άποψη ότι η διαφωνία είναι προδοσία. Κάνει λόγο για την υποδαύλιση αυτοματισμών που πηγάζουν από κοινωνική απογοήτευση, για τη θεωρία ότι ο πασιφισμός είναι μια μορφή συναλλαγής με τον «εχθρό», για την τάση ηρωοποίησης, για το φτωχό και επαναλαμβανόμενο λεξιλόγιο. Και για τον λαϊκισμό λέει χαρακτηριστικά. «Υπάρχει στο μέλλον μας ένας τηλεοπτικός ή διαδικτυακός λαϊκισμός, στον οποίο η συναισθηματική ανταπόκριση μιας επιλεγμένης ομάδας πολιτών μπορεί να παρουσιαστεί και να γίνει αποδεκτή ως η «φωνή του λαού»».

Γιατί τώρα όλο αυτό εμένα μου θυμίζει κάποιους, πολλούς, από τους κώδικες της κατάχρησης της πολιτικής ορθότητας; Την Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτέζ που διατυμπανίζει ότι δεν την ενδιαφέρει η ακρίβεια των στοιχείων που παραθέτει αλλά το συναίσθημα που προκαλούν.

Ο Πασκάλ και ο Μπρικνέρ

Και καλά, το τι θυμίζουν σε εμένα ουδεμία σημασία έχει. Το θέμα είναι οι παραλληλισμοί που κάνει ο Πασκάλ Μπρικνέρ στο νέο του βιβλίο «Un coupable presque parfait – La construction du bouc emissaire blanc» («Ενας σχεδόν τέλειος ένοχος – Η δημιουργία του λευκού αποδιοπομπαίου τράγου»). Ναι, αυτός ο εμβληματικός γάλλος φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος που μας είχε στοιχειώσει στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τα «Μαύρα φεγγάρια του έρωτα» και το «Ποιος από του δυο μας επινόησε τον άλλον». Ο Πασκάλ και ο Μπρικνέρ βρε, που τον διάβαζε εξονυχιστικά, κατά δήλωσή του, ο επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ πρωθυπουργικός σύμβουλος Νίκος Καρανίκας ενώ οι φλούφληδες και οι φλούφλισσες διάβαζαν «Marie Claire» (Βέβαια, δεν σκέφθηκε την πιθανότητα οι μεν να έκρυβαν τον Πασκάλ τον Μπρικνέρ μέσα στο «Marie Claire» και οι δε το «Marie Claire» μέσα στον Πασκάλ τον Μπρικνέρ).

Στο καινούργιο του βιβλίο λοιπόν μιλάει για το πώς επηρεάζουν σήμερα την Ευρώπη τα νεοφεμινιστικά, αντιρατσιστικά και αντιαποικιοκρατικά κινήματα που φουντώνουν, κατά κανόνα, στις αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις. Και που, σύμφωνα με αυτά, ο «λευκός ετεροφυλόφιλος άνδρας» είναι a apriori ένοχος επειδή, ακριβώς, είναι λευκός, ετεροφυλόφιλος άνδρας. Μιλάει δηλαδή για έναν αντιρατσισμό που στην ουσία πρόκειται για αναστραμμένο ρατσισμό: «Οταν λένε, για παράδειγμα, οι ακτιβιστές ότι ένας λευκός είναι εκ φύσεως ρατσιστής, διότι αυτό είναι εγγενές και απορρέει ως μια ακούσια έκφανσή του, βρισκόμαστε ήδη στην εικονογράφηση ενός ρατσισμού αφού αποδίδουμε ένα χαρακτηριστικό εξαιτίας της βιολογικής και γενετικής ουσίας κάποιου. Και παρά ταύτα, τα άτομα αυτά ισχυρίζονται ότι είναι με την πλευρά της αλήθειας».

Αναφέρεται ξεκάθαρα στον αριστερό δικαιωματισμό που μας γυρίζει σε φυλετικές εμμονές της Ακροδεξιάς στη δεκαετία του 1930, καταγγέλλει τους αριστερούς αντιφά που αποκαλούν «φασίστα» όποιον δεν συμφωνεί μαζί τους και παρότι αναγνωρίζει τα λάθη της Δύσης, ανησυχεί για «ένα μέλλον όπου θα κυριαρχούν το «πολιτικά ορθό» και οι απόψεις υστερικών ιδεολογικών μειονοτήτων». Αδικο έχει;