Σε απόσταση 14 χιλιομέτρων Β από την Τρίπολη βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Μαντίνειας, μιας από τις παλαιότερες και σημαντικότερες αρκαδικές πόλεις, που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία ολόκληρης της Πελοποννήσου.

Η Μαντίνεια αναφέρεται από τον ιστοριογράφο Πολύβιο ως αρχαιοτάτη και μεγίστη αρκαδική πόλη, ενώ ο Όμηρος τη χαρακτηρίζει ερατεινή, δηλαδή αξιαγάπητη, θελκτική, εξαιρετικά επιθυμητή.

Κατά τους Προϊστορικούς Χρόνους ο λόφος Γκορτσούλι, που υψώνεται βορείως της πόλης των Ιστορικών Χρόνων, αποτελούσε την ακρόπολη της Μαντίνειας.

Η ίδρυση της Μαντίνειας στην ομώνυμη πεδιάδα, σε θέση στρατηγικής σημασίας, τοποθετείται στην Ύστερη Αρχαϊκή Εποχή (πιθανώς στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.), υπήρξε δε το αποτέλεσμα της συνενώσεως του πληθυσμού γειτονικών αγροτικών κοινοτήτων.

Ο ανταγωνισμός που αναπτύχθηκε ανάμεσα στη Μαντίνεια και τη Σπάρτη για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή της πρώτης από τους Σπαρτιάτες το 385 π.Χ. και τον εκ νέου διασκορπισμό των κατοίκων της σε κώμες.

Το 370 π.Χ., κατόπιν πρωτοβουλίας του θηβαίου στρατηγού Επαμεινώνδα, η Μαντίνεια επανιδρύθηκε στην ίδια θέση, προκειμένου να αποτελέσει τροχοπέδη στις επεκτατικές τάσεις των Σπαρτιατών. Στην περιοχή της Μαντίνειας, λίγα χρόνια αργότερα, το 362 π.Χ., έμελλε να χάσει τη ζωή του πολεμώντας ο μέγιστος στρατηγός και πολιτικός των Θηβών.

Κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους, το 223 π.Χ., η Μαντίνεια λεηλατήθηκε από το μακεδόνα βασιλιά Αντίγονο Γ’ και τους αχαιούς συμμάχους του. Το 221 π.Χ. η πόλη κατοικήθηκε εκ νέου, έλαβε δε την ονομασία Αντιγόνεια, την οποία διατήρησε έως τις πρώτες δεκαετίες του 2ου αιώνα μ.Χ., όταν ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός επανέφερε την αρχική ονομασία της.

Εντυπωσιακά είναι τα κατάλοιπα του ισχυρού οχυρωματικού τείχους που περιέκλειε τη Μαντίνεια. Οι ανασκαφικές έρευνες έχουν αποκαλύψει, μεταξύ άλλων, το θέατρο, το βουλευτήριο, την αγορά των Ελληνιστικών και των Ρωμαϊκών Χρόνων, ναούς της Ήρας και (πιθανώς) του Δία Σωτήρα.

Απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο της Μαντίνειας βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, ιδιόμορφης αρχιτεκτονικής.

Headlines