«Μαύρη» γιορτή

Πριν από έναν περίπου χρόνο, στην ίδια αυτή στήλη όπου έχω την τιμή να φιλοξενούμαι μία φορά κάθε 15 ημέρες, είχα εκφράσει τις ανησυχίες μου για τη μετά COVID-19 εποχή. Αυτή δηλαδή την εποχή που κατά μια έννοια ζούμε εδώ και λίγο καιρό (διότι το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει), περιμένοντας να δούμε τι μας επιφυλάσσει όχι πια το απόμακρο μέλλον, αλλά τίποτα πιο μακρινό από την επόμενη ημέρα. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πού οδηγείται ο κόσμος, κανείς δεν μπορεί να ορίσει με βεβαιότητα την ταυτότητα του «εχθρού» – αν υπάρχει κιόλας εχθρός. Απλώς ζούμε ή μάλλον «επιβιώνουμε», όπως άκουσα να μου λένε αρκετοί ξένοι συνάδελφοι (από διάφορες χώρες του κόσμου) με τους οποίους συνομίλησα φέτος στο Φεστιβάλ των Καννών που αυτές τις ημέρες πραγματοποιείται στη γαλλική λουτρόπολη. Είχα να δω αυτούς τους ανθρώπους από τον Μάιο του 2019, αφού πέρυσι το Φεστιβάλ των Καννών «ξέφυγε» από τον χάρτη λόγω COVID-19 και έγινε (όπως εξάλλου τα περισσότερα φεστιβάλ) μόνο υβριδικά. «Επιβιώνω» ήταν ως επί το πλείστον η απάντηση στην ερώτηση «πώς τα πας;».

Παρακολουθώ το Φεστιβάλ των Καννών από το 1994 και το έχω δει να διανύει ποικίλες περιόδους κρίσεων. Για πολλά χρόνια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη το 2001, η εμπειρία μιας επίσκεψης στις Κάννες κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ήταν φρικτή, γιατί εκείνα τα χρόνια όλοι οι επισκέπτες του μεγαλύτερου κινηματογραφικού φεστιβάλ στον κόσμο έμοιαζαν με πιθανούς τρομοκράτες (οπότε αντιλαμβάνεται κανείς τι επικρατούσε στα μέτρα ασφαλείας). Μετά ήρθε ο SARS, η Η1Ν1 και άλλες μικρότερες ίσως ατυχίες που δυσκόλευαν τη φεστιβαλική εμπειρία ποικιλοτρόπως. Ομως τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να συγκριθεί με το πλήγμα που φαίνεται ότι έχει αφήσει η νόσος COVID-19 ακόμα και στη βασίλισσα των κινηματογραφικών φεστιβάλ.

Το να αρχίσω να αναφέρομαι σε λεπτομέρειες γύρω από προσωπικά ζητήματα για το τι έγινε φέτος στις Κάννες δεν έχει νόημα. Αυτό που έχει νόημα είναι να μεταφέρω την ατμόσφαιρα που βίωσα την τελευταία εβδομάδα, η οποία δεν μπορεί παρά να σου αφήσει μια πικρή γεύση, παρότι στην ουσία υποτίθεται ότι βρίσκεσαι στην καρδιά μιας μεγάλης, της μεγαλύτερης ίσως κινηματογραφικής γιορτής του κόσμου.

Θα δώσω ένα παράδειγμα που αποδεικνύει περίτρανα την κρίση την οποία το ίδιο το φεστιβάλ διαπερνά. Η αίθουσα Τύπου του φεστιβάλ μέσα στο Palais Du Festival ήταν παραδοσιακά μια από τις πιο καυτές ζώνες του. Οι Κάννες παραδοσιακά προμήθευαν υπολογιστές υψηλής τεχνολογίας στους δημοσιογράφους και τις ώρες αιχμής η προσπάθεια να μπορέσεις να καθίσεις μπροστά από έναν τέτοιο υπολογιστή ήταν συνώνυμη με την απελπισία. Το όνομά σου έμπαινε σε λίστα αναμονής και προσωπικά μου έχει τύχει να περιμένω τουλάχιστον μία ώρα για να μπορέσω να καθίσω.

Σήμερα; Το φεστιβάλ όχι μόνο δεν είχε τους δικούς του υπολογιστές (πράγμα μέχρι ενός σημείου κατανοητό για την αποφυγή της μετάδοσης του ιού, καθότι τα πλήκτρα χρησιμοποιούν εκατοντάδες διαφορετικά δάχτυλα), αλλά δεν είχε καν… τεχνική υπηρεσία! Ενώ στον χώρο υπήρχαν υπάλληλοι του φεστιβάλ που απλώς κάθονταν στην είσοδο χωρίς να κάνουν τίποτα, ένας τεχνικός φαίνεται ότι κρίθηκε ως πολυτέλεια. Εν τω μεταξύ, ο ίδιος αυτός χώρος, που τα παλαιότερα χρόνια έσφυζε από ζωή, ένταση και ανθρώπους, σήμερα σου έφερνε στον νου μια μόνο λέξη: εγκατάλειψη. Αρκεί να δείτε τη φωτογραφία του κειμένου που τραβήχτηκε από τον υπογράφοντα μεσημέρι Σαββάτου και θα αντιληφθείτε τη νέκρα.

Αυτό το μικρό παράδειγμα, που βεβαίως αφορά τους επαγγελματίες που καλύπτουν το φεστιβάλ, ήταν για εμένα ενδεικτικό σε ό,τι αφορά τη γενικότερη εικόνα που φέτος ένιωσα στις Κάννες. Ηταν η εικόνα της μιζέριας και της φτώχειας. Οι περισσότερες προβολές γίνονταν με αρκετά άδεια καθίσματα, εκεί που τα παλαιότερα χρόνια έδιωχναν τον κόσμο που περίμενε με τις ώρες στον ήλιο και δεν μπορούσε τελικά να μπει. Η Αγορά στο υπόγειο του Palais Du Festival θύμιζε διαδρόμους της Εντατικής σε νοσοκομεία, σχεδόν κανείς δεν κυκλοφορούσε.

Το μόνο συναίσθημα που όλη αυτή η εικόνα σε έκανε να νιώσεις ήταν η επιθυμία τα πράγματα κάποια στιγμή να επιστρέψουν στη θέση τους.