Στροφή της Αγκυρας για προσφυγή σε Χάγη;

Εάν οι πληροφορίες από την Αγκυρα εκφράζουν πραγματική πολιτική επιλογή (και βούληση) ίσως να ανοίγουν μια νέα πιο  ρεαλιστική προοπτική επίλυσης των διαφορών στα ελληνοτουρκικά. Οι πληροφορίες λένε ειδικότερα (α) ότι η Αγκυρα είναι διατεθειμένη να συμπράξει στην προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη (Διεθνές Δικαστήριο Χάγης ή άλλο μέσο, διαιτητικό δικαστήριο, κ.λπ. δεν το διευκρινίζει) για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, (β) αναφέρεται μόνο σε θαλάσσιες ζώνες χωρίς να μνημονεύει τα άλλα θέματα – αξιώσεις που δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά από ελληνικής πλευράς (αποστρατικοποίηση νησιών, γκρίζες ζώνες), (γ) επικαλείται το πρότυπο οριοθέτησης με Ιταλία και Αίγυπτο στις οποίες η Ελλάδα έκανε κάποιες (οριακές) προσαρμογές σε ό,τι αφορά την επήρεια νησιών ως εξέλιξη που μπορεί να ευνοήσει τις πάγιες θέσεις της.

Προφανώς όταν η Αγκυρα αναφέρεται σε θαλάσσιες ζώνες συμπεριλαμβάνει  και στο εύρος των χωρικών υδάτων. Αλλά η Ελλάδα με Δήλωσή της (14 Ιανουαρίου 2015 – υπογραφή Β. Βενιζέλος) έχει ρητώς εξαιρέσει από τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ το εύρος των χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου καθώς τα θεωρεί ότι είναι ζητήματα κυριαρχίας σύμφωνα και με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS – 1982).

Ο δε υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας σε πρόσφατη συνέντευξή του τόνισε ότι «τα χωρικά ύδατα είναι μονομερές δικαίωμα κάθε κράτους» σύμφωνα με την UNCLOS. Και «εάν η UNCLOS είναι ορθή ή όχι δεν μπορεί να τεθεί υπό την κρίση του Δικαστηρίου. Η UNCLOS είναι ο νόμος. Και το Δικαστήριο αποφασίζει κατά νόμο, όχι τον νόμο».

Τοποθέτηση που πρακτικά σημαίνει ότι μπορούμε να πάμε στη διεθνή δικαιοσύνη (ΔΔΧ, κ.ά.) μόνο την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, έστω κι αν υπάρχουν ισχυρές απόψεις που λένε ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να αποφασίσει για υφαλοκρηπίδα / ΑΟΖ χωρίς την προηγούμενη γνώση του εύρους των χωρικών υδάτων. Και η παράλληλη άποψη ότι εάν αποφανθεί για υφαλοκρηπίδα / ΑΟΖ με οριοθέτηση δεν μπορεί να υπάρξει μετά επέκταση των χωρικών υδάτων.

Ωστόσο εάν υποθέσουμε ότι η Τουρκία επιχειρεί μια κάποια ουσιαστική στροφή σε ό,τι αφορά την προσφυγή στη Διεθνή Δικαιοσύνη και συμφωνεί σε προσφυγή για θαλάσσιες ζώνες, η Ελλάδα τι θα κάνει; Θα επιμείνει στην εξαίρεση των χωρικών υδάτων; Βέβαια πριν φθάσουμε εκεί θα πρέπει να διανύσουμε μακρύ δρόμο διερευνητικών επαφών, διαβουλεύσεων, διαπραγμάτευσης, σύνταξης συνυποσχετικού, κ.λπ.  Αλλά εάν (ένα μεγάλο εάν) η Τουρκία ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας, κάτω από τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες  βρίσκεται, δεν θα πρέπει βέβαια να κλείσει με διάφορες νομικιστικές / λεγκαλιστικές προσεγγίσεις όπως γράφει και ο Β. Βενιζέλος. Αλλά στροφή ή ελιγμός;

Ο ομ. καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ.