Ο συμπαθής χρήσιμος ή ο αποκρουστικός αναγκαίος;

Η τουρκική πολιτική αναπτύσσεται σε μακροεπίπεδο, για τον χειρισμό του συμμαχικού – νατοϊκού παράγοντα, ιδίως των ΗΠΑ. Μπορεί όμως προσεκτικά και επιμελημένα να κινείται και σε ένα βραχυεπίπεδο, που στοχεύει στη συγκρότηση ωφέλιμου, ενεργού ζωτικού χώρου. Οργανωμένα, ποδηγετεί χώρες, χρησιμοποιώντας μεγάλο εύρος μέσων. Με την ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, παραλύει την πολιτική ανεξαρτησία της Βουλγαρίας (εκτός του ότι υποσκάπτει και τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία μπορεί να αποκολλήσει τη Βόρεια Μακεδονία από τον τουρκοκεντρικό βραχίονα). Στην Αλβανία χρηματοδοτεί σχολεία, τηλεοπτικά προγράμματα, επιχειρηματικές δράσεις, ναυτική βάση. Χρηματοδοτεί, γενικά, στρατιωτικές και πολιτικές δράσεις σε πολλές χώρες, χρησιμοποιεί ακόμα και ένα είδος πολιτιστικής διείσδυσης, με τουρκικά προϊόντα μυθοπλασίας να διεκδικούν τον τηλεοπτικό καταναλωτή. Τορπιλίζει, ανακατευθύνει, δημιουργεί όρους κυριαρχίας.

Κάνει ανάλυση δεδομένων, επεμβαίνει χειρουργικά, διεγείροντας ιστορικά ρήγματα, φιλίες, εχθρότητες, αλυτρωτισμούς, γλωσσικά ζητήματα, θρησκευτικά πάθη, εθνικιστικές σέχτες. Δημιουργεί ρευστότητα στο τοπίο, αναδιατάσσοντας προς όφελός της τη διάταξη στη σκακιέρα. Αυτή ακριβώς την πολλαπλή επιρροή στο μικροεπίπεδο τη χρησιμοποιεί και ως εργαλείο διαπραγμάτευσης και οφέλους στο μακροεπίπεδο, στο συμμαχικό.

Σε αντίθεση με την πολιτικά, αμυντικογενή ελληνική τεχνική, η τουρκική πολιτική εργασία είναι εξαιρετικά ενεργητική, εντάσσοντας εν τέλει ένα δίκτυο από ετερόκλητους και ετεροκαθοριζόμενους τοπικούς παίκτες στη στρατηγική της. Οποιος δεν βλέπει την κεντρική θεώρηση ενός μικρομεσαίου, πολυσυνθετικού ιμπεριαλισμού, νομίζω, απλώς ιδεολογικοποιεί και δεν αναλύει.

Ο Εντι Ράμα έκανε την εμφάνισή του στα πολιτικά πράγματα της Αλβανίας με τον μανδύα του εναλλακτικού καλλιτέχνη. Ως δήμαρχος Τιράνων, επιχρωμάτισε μερικές πολυκατοικίες και το χάπενινγκ του έδωσε τον τίτλο του εκσυγχρονιστή. Στην πορεία, παντρεύεται τον παντουρκισμό, τον εθνικισμό, τον νατοϊσμό, τον φιλελληνισμό και τον ανθελληνισμό. Οποτε και όταν τον συμφέρει. Ο Ράμα είναι εκσυγχρονιστής, όπως ο Μπερίσα ήταν δημοκρατικός και ο Νάνο σοσιαλιστής. Το παρατραπεζικό σύστημα που κατέρρευσε, βύθισε την Αλβανία, σχεδόν, στον εμφύλιο, παράλληλα με την εξαγωγή «εθνικής» επανάστασης, σε πολλές γειτονικές χώρες και στο Κόσοβο.

Καταλαβαίνουμε τον δομικό τυχοδιωκτισμό που καθορίζει τις βαλκανικές πολιτικές σκηνές, τις οποίες και εκμεταλλεύεται η Τουρκία.

Χώρες με προβλήματα κράτους, θεσμών, δημοκρατικής παράδοσης, προκρίνουν ηγέτες μικρόνοες, κυνικούς, εθνικιστές, αυτοσχεδιαστικούς και καθόλου ανεπίληπτης ηθικής.

Απ’ την απέναντι πλευρά: εάν υπάρχουν ισχυροί θεσμοί, πολύ περισσότερο, αν στηρίζονται σε μια ισχυρή, παραγωγική οικονομία και όχι σε αυτονομημένη πολιτικοσυμμορητική γραφειοκρατία, τότε μπορούν να λυθούν κάποια θέματα.

Περίπου εκεί τοποθετείται ο «ευρωπαϊσμός», η κεντρική ιδεολογική επιλογή της Ελλάδας, την οποία προσπαθεί να «εξαγάγει» και με την οποία προσπαθεί να απαντήσει σε κάθε νόσο και απειλητικό τέχνασμα. Και εκεί εντοπίζονται σοβαρά προβλήματα.

Ποικίλα, εναλλασσόμενα και αντιφατικά στερεότυπα (π.χ. ισχυρός δικαιωματισμός και συγχρόνως εθνικισμός, αισθητισμός και συγχρόνως βία της ιδιοτελούς, τυχοδιωκτικής και νεοφώτιστης κουλτούρας αγοράς), που χαρακτηρίζουν το βαλκανικό υπόστρωμα, δεν ευνοούν την επικράτηση ιδεολογικών επιλογών και πολιτικών απαντήσεων, με τόσα ποιοτικά προαπαιτούμενα, όπως είναι ο ελληνικός «ευρωπαϊσμός». Αν ο τελευταίος δεν συνδυάζεται με την επιλογή ενδιάθετης ισχύος. Παίρνεις μια δήλωση συμπάθειας, ο άλλος όμως παίρνει τη «δουλειά».