Κρείττον εστί σιγάν

Από τον Απρίλιο του 1967 έως τον Ιούλιο του 1974 στην Ελλάδα επικράτησε μια τριτοκοσμική στρατιωτική δικτατορία με λούμπεν χαρακτηριστικά. Το καθεστώς αυτό το 1967 απέσυρε την ελληνική μεραρχία με την οποία είχε θωρακίσει την Κύπρο ο Γεώργιος Παπανδρέου και το 1974 οργάνωσε πραξικόπημα εναντίον του νόμιμου προέδρου της Κύπρου, αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Οταν τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Κύπρο με άλλοθι το πραξικόπημα, η χούντα της Αθήνας άνανδρα και προδοτικά εγκατέλειψε την ελληνική μεγαλόνησο στην τραγική της μοίρα και παρέδωσε έντρομη την εξουσία στους πολιτικούς που προηγουμένως είχε ανατρέψει διά της βίας. Η επιστροφή του Κ. Καραμανλή και ο σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας δρομολόγησαν μια διαδικασία εκδημοκρατισμού της χώρας που ονομάστηκε Μεταπολίτευση (εκλογές, πολιτειακό δημοψήφισμα, δίκες πρωταιτίων και νέο Σύνταγμα), που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1975. Εκτοτε, κάθε χρόνο, την επέτειο της Μεταπολίτευσης η πολιτεία εορτάζει την ημέρα με μεγαλοπρεπή δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο, δηλώσεις της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας κ.λπ.

Παρά ταύτα, η επέτειος θα έπρεπε να τιμάται με περισυλλογή και αυτοκριτική και όχι με πανηγυρισμούς. Ιδού οι προφανείς αλλά ανομολόγητοι λόγοι:

1. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας υπήρξε απότοκο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, η οποία συνοδεύθηκε από φόνους, βιασμούς, καταστροφές, και τελικώς κατάληψης και κατοχής μέχρι σήμερα του ενός τρίτου του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό είναι μάλλον αιτία θρήνου και οδύνης παρά εορτασμών. Δεξιώσεις και εορτασμοί για ένα γεγονός που προκλήθηκε από μια εθνική τραγωδία προσβάλλουν τη μνήμη των νεκρών της κυπριακής τραγωδίας και είναι ιστορικά άτοπα.

2. Η πτώση της χούντας δεν επετεύχθη ως αποτέλεσμα λαϊκής εξέγερσης, μαζικών κινητοποιήσεων ή έστω εκδημοκρατισμού κατόπιν πιέσεων. Χρειάστηκε μια εθνική καταστροφή για να επέλθει το τέλος της δικτατορίας.

3. Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας απέτυχε να ανακόψει την προέλαση του Αττίλα, έστω με διπλωματικά μέσα. Η αποχώρηση της χώρας από το ΝΑΤΟ ήταν ατυχής και κόστισε στην Ελλάδα μία δεκαετία γεωπολιτικής απομόνωσης. Η Ελλάδα διέθετε δικαίωμα veto στο Συμβούλιο Ασφαλείας στο ΝΑΤΟ, το οποίο δεν αξιοποίησε. Η στάση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, ενώ ο Αττίλας προήλαυνε μέχρι τη Λευκωσία, δεν συνοδεύθηκε από προειδοποίηση στρατιωτικής αντίδρασης και κωδικοποιήθηκε στη ρήση «Η Κύπρος κείται μακράν», που έδωσε στους Τούρκους αίσθηση ασυλίας.

4. Η κατάρρευση της χούντας και η επιστροφή του Καραμανλή δημιούργησαν ένα κλίμα

ευφορίας που αποπροσανατόλισε και επισκίασε τη μεγάλη καταστροφή της Κύπρου. Αντί η Ελλάδα να συνειδητοποιήσει την τουρκική απειλή, να ανασυγκροτηθεί στρατιωτικοπολιτικά σε κατεύθυνση Ισραήλ, να αποδυθεί σε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα στην Κύπρο, εισήλθε σε μακρά διαδικασία αυτοαποδόμησης και παρακμής.

5. Η Μεταπολίτευση δεν δικαιώθηκε από την εξέλιξή της κατά τον μισό αιώνα που ακολούθησε. Οδήγησε σε πρωτοφανούς εκτάσεως συνολική αποσύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ηθική, αξιακή, κοινωνική, οικονομική, πνευματική, εκπαιδευτική, δημογραφική, γεωπολιτική. Οι διάφορες κυβερνήσεις δεν δικαίωσαν τις προσδοκίες του ελληνικού λαού για την εγκαθίδρυση σύγχρονου κράτους με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Αποδομήθηκαν η γεωργία, η βιοτεχνία, η βιομηχανία, αναπτύχθηκε ένας πλασματικός δανειοδίαιτος και κρατικοδίαιτος παρασιτισμός και μαζί του ο αντίστοιχος τύπος ανθρώπου. Τα κεκτημένα ασφαλώς υπάρχουν, αλλά δεν αρκούν για να υπεραναπληρώσουν τη γενική έκπτωση. Τελικό αποτέλεσμα υπήρξε η ολική χρεοκοπία το 2010, η δημογραφική κατάρρευση, η μαζική μετανάστευση και η απειλή υπαγωγής μας σε καθεστώς φινλανδοποίησης.

Για αυτά όλα, σίγουρα δεν έχουμε και πολλούς λόγους να θριαμβολογούμε και να εορτάζουμε. Κρείττον εστί σιγάν.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης (από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το βιβλίο του «Παναγιώτης Κανελλόπουλος: ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»)