Στρίβειν διά του αρραβώνος

Ο Κικέρων, ο περίφημος πολιτικός και ρήτωρ της εποχής της ρωμαϊκής δημοκρατίας, είχε έναν αδελφό, ο οποίος ήταν ο διευθυντής του πολιτικού του γραφείου, θα λέγαμε με όρους της σημερινής πραγματικότητας. Ηταν, δηλαδή, επιφορτισμένος με το καθήκον της επανεκλογής του αδελφού του και χειριζόταν τα ρουσφέτια των πελατών (clientes), όπως ονόμαζαν τους ψηφοφόρους οι Ρωμαίοι, σε μία επίδειξη κυνισμού απολύτως συμβατού με τη συνήθειά τους να περνούν καλά παρακολουθώντας θηρία να κατασπαράζουν ανθρώπους.

Από αυτόν τον άγνωστο Κικέρωνα, τον μικρό, σώζεται μία επιστολή, στην οποία αναλύει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει ο πολιτικός να μεθοδεύει την επανεκλογή του. Εχει μεταφραστεί και στα ελληνικά, σε μία θαυμάσια έκδοση, την οποία έχω διαβάσει στο παρελθόν, αλλά δυστυχώς δεν την έχω πρόχειρη στη βιβλιοθήκη μου, αν και έχασα όλο το χθεσινό πρωινό μου αναζητώντας το βιβλίο – γεγονός που μου δίνει την ευκαιρία να επαναλάβω τον χρυσό κανόνα κάθε αναγνώστη που αγαπά τη βιβλιοθήκη του: δεν δανείζουμε ποτέ τίποτα και σε κανέναν!

Θυμάμαι πολύ καλά, εντούτοις, μια συμβουλή που δίνει ο συγγραφέας και θα σας την πω με τα δικά μου λόγια. Οταν σου ζητούν κάτι που δεν γίνεται, συμβουλεύει ο μικρός Κικέρων, ποτέ μην αρνείστε κατευθείαν την πραγματοποίησή του. Είναι προτιμότερο να υποσχεθείτε ότι θα γίνει και αργότερα βλέπετε πώς θα ξεμπλέξετε. Ο λόγος, όπως εξηγεί παρακάτω, είναι ότι η απογοήτευση του ψηφοφόρου από μία ευθεία άρνηση είναι πολύ μεγαλύτερη από την απογοήτευση που φέρνει μία άρνηση η οποία έρχεται σταδιακά.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η συμβουλή είναι σωστή, είτε από ηθικής πλευράς είτε με κριτήριο την πρακτική αξία της – όλοι γνωρίζουμε, εξάλλου, πού κατέληξε η ρωμαϊκή δημοκρατία: στους αιματηρούς εμφυλίους πολέμους και μετά στον Καίσαρα. Τη θυμήθηκα, όμως, επειδή η πολιτική επικαιρότητα μας προσφέρει ένα έξοχο παράδειγμα της εφαρμογής της στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα. Να θυμίσω, κατ’ αρχάς, ότι η ισχύς της ελάχιστης βάσης για την εισαγωγή στα ΑΕΙ μείωσε τον αριθμό των φετινών εισακτέων κατά 9.800 – τους οποίους στον ΣΥΡΙΖΑ υπολογίζουν στις 20.000, πράγμα αναμενόμενο από ένα κόμμα, του οποίου ο αρχηγός (ο «μηχανικός»…) πιστεύει ότι η αναστροφή είναι 360 μοίρες.

Σε αυτούς τους αποτυχόντες υποψηφίους, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύθηκε «όχι μόνο για την κατάργηση της βάσης εισαγωγής, αν το επόμενο διάστημα ο ΣΥΡΙΖΑ ξαναέρθει στην κυβέρνηση, αλλά και ότι όλα τα παιδιά που σήμερα κόβονται, αδίκως κατά την άποψή μου ενώ θα μπορούσαν να είχαν περάσει, θα έχουν δυνατότητα αν το επιθυμούν να καταθέσουν μηχανογραφικά δελτία με τους σημερινούς βαθμούς που έχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις και καθ’ υπέρβαση να ενταχθούν στα ΑΕΙ, διότι η δική μας λογική δεν είναι να κόβουμε φοιτητές από τη γνώση και τις σπουδές». Εφάρμοσε δηλαδή τη συμβουλή του μικρού Κικέρωνα: είτε εφικτό είτε ανέφικτο, εσύ πες ότι θα γίνει.

Υστερα από λίγο όμως, άρχισε να το σκέπτεται πιο ρεαλιστικά. Σου λέει, φέτος είναι 10.000 οι κομμένοι λόγω βάσεων, του χρόνου θα είναι άλλες 10.000, ίσως και περισσότεροι. Αλλοι τόσοι θα είναι και το 2023, αν γίνουν τότε οι εκλογές. Τους 10.000 πες ότι κάπως τους βολεύεις, με τους 30.000 ή και περισσότερους τι γίνεται; Δεν μπορείς να υπόσχεσαι εισαγωγή στους φετινούς αποτυχόντες και να αγνοήσεις εκείνους των επομένων ετών, που θα συνεχίσουν να ισχύουν οι κατώτερες βάσεις εισαγωγής. Ως και αυτός πρέπει κάποια στιγμή να κατάλαβε ότι η εισαγωγή το λιγότερο 30.000 φοιτητων δια μιας στα πανεπιστήμια θα τινάξει στον αέρα το σύστημα της ανωτάτης εκπαίδευσης. Πώς ξεγλιστράς από μία υπόσχεση που δεν μπορείς να τηρήσεις;

Πολύ απλό για τον Αλέξη, ο οποίος και τον κύκλο σου τετραγωνίζει, άμα λάχει. «Αν μέχρι του χρόνου τέτοιο καιρό ο ΣΥΡΙΖΑ ξαναβρεθεί σε θέση ευθύνης», είπε μιλώντας στο κοινό του στη Λέσβο, την οποία επισκέφθηκε χθες, «τα παιδιά που κόπηκαν φέτος θα έχουν του χρόνου τη δυνατότητα να καταθέσουν μηχανογραφικά με τους φετινούς βαθμούς για να περάσουν στις σχολές που επιθυμούν να περάσουν». Προσοχή, παρακαλώ, στη διατύπωση! Δεν υπαναχωρεί, λόγω του ανέφικτου της δέσμευσης. Απλώς θέτει χρονικό όριο ενός έτους στην ισχύ της: αν του χρόνου είμαστε κυβέρνηση. Και επειδή κάτι τέτοιο φαντάζει μάλλον απίθανο υπό ομαλές συνθήκες, στην πραγματικότητα αποδεσμεύεται από την υπόσχεσή του. Αυτό λέγεται στρίβειν διά του αρραβώνος…