Τετραπλάσια η μοναξιά που νιώθουν οι νέοι με την πανδημία

Τα ήδη ανησυχητικά επίπεδα μοναξιάς στην Ευρώπη αυξάνονται ακόμη περισσότερο με την πανδημία.

Ήδη οι πολίτες της Ε.Ε. ένιωθαν μοναξιά σε ποσοστό 12% βάσει έρευνας του 2016, όμως τώρα, το ποσοστό αυτό έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί, φτάνοντας το 25%.

Τα μέτρα κοινωνικής απόστασης έχουν πλήξει περισσότερο τους νεαρούς ενήλικες, με αποτέλεσμα τα άτομα ηλικίας 18-25 που ανέφεραν ότι αισθάνονται μοναξιά να έχουν σχεδόν τετραπλασιαστεί κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Συγκεκριμένα, μοναξιά ένιωθε κάτω από το 9% των νέων 18-25 ετών, ενώ με την πανδημία ξεπέρασε το 35%. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο ποσοστό αίσθησης μοναξιάς, αφού στις ηλικίες 65 και άνω, προ πανδημίας η μοναξιά έπληττε το 15% των ατόμων περίπου και με την έναρξη της πανδημίας έφτασε στο 22% περίπου.

Οι singles

Επίσης, τα μέτρα κοινωνικής απόστασης είναι πιο οδυνηρά για τους ελεύθερους. Όσοι ζουν μόνοι τους ένιωσαν και μοναχικοί, με αποτέλεσμα η συχνότητα του αισθήματος μοναξιάς να αυξηθεί περισσότερο από 22 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τα αντίστοιχα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το 2016. Συγκριτικά, η συχνότητα της μοναξιάς μεταξύ εκείνων που ζουν με έναν σύντροφο ή και με παιδιά αυξήθηκε κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες κατά την ίδια περίοδο.

Οι ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες και η καλή υγεία προστατεύουν από τη μοναξιά. Και αυτό ίσχυε τόσο πριν την πανδημία, ενώ ισχύει και κατά τη διάρκειά της. Αντίστοιχα, γυναίκες και άνδρες αισθάνονται μοναξιά στα ίδια ποσοστά, όπως επίσης δεν υπάρχουν διαφορές στο αίσθημα της μοναξιάς για τους κατοίκους των αστικών ή αγροτικών περιοχών. Η διαβίωση σε μια πόλη ή σε μια αγροτική περιοχή δεν κάνει πιο έντονα τα συναισθήματα της μοναξιάς.

Μόνος ένας στους τέσσερις

Πριν τον κοροναϊό, η μοναξιά ήταν λιγότερη στη βόρεια Ευρώπη, με περίπου το 6% των ανθρώπων να δείχνουν ότι αισθάνονται μοναξιά περισσότερο, ενώ η δυτική, νότια και ανατολική Ευρώπη παρουσίαζε υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς. Αυτή η εικόνα άλλαξε μετά το ξέσπασμα του COVID-19, με όλες τις περιοχές να αναφέρουν επίπεδα μοναξιάς μεταξύ 22% και 26%.

Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει έρευνα της Ε.Ε. για την μοναξιά στην Ευρώπη στη διάρκεια της πανδημίας αλλά και πριν από αυτήν. Η έρευνα δείχνει ότι η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση έχουν επιπτώσεις στην υγεία, σωματική και ψυχική, αλλά και ακόμη, στην κοινωνική συνοχή και την κοινωνική εμπιστοσύνη.

Η έρευνα παρουσιάζει δύο εμπειρικές αναλύσεις με κοινωνικά, δημογραφικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά που δείχνουν μεγέθυνση του προβλήματος, γεγονός που υποδεικνύει την ανάγκη υιοθέτηση πολιτικών αποστιγματισμού, ενώ τονίζει ότι οι περισσότερες παρεμβάσεις αποτελούν πρωτοβουλίες πολιτικής, που όμως δεν αποτελούν μέρος συστηματικών προγραμμάτων.

Η σύνδεση μεταξύ μοναξιάς και υγείας, έχουν αναλυθεί πολλαπλές φορές. Συνολικά, έχει αποδειχθεί ότι ενήλικες που αισθάνονται μοναξιά και είναι κοινωνικά απομονωμένοι αντιμετωπίζουν σημαντικά αυξημένους κινδύνους υγείας που οδηγούν σε πρόωρη θνησιμότητα – καταστάσεις που ισοδυναμούν με κάπνισμα και παχυσαρκία – όπως η ανάπτυξη άνοιας, στεφανιαία νόσο ή εγκεφαλικό.

Στην προ πανδημίας περίοδο, η κακή υγεία συνδέεται με τη μοναξιά, με το 32% αυτών με κάποια ασθένεια να δηλώνει ταυτόχρονα και μοναξιά, κάτι που στην περίπτωση των ατόμων με καλή υγεία περιορίζεται μόλις στο 8%. Όμως τους πρώτους μήνες της πανδημίας, η αίσθηση της μοναξιάς αυξήθηκε στο 46% για τους όσους είχαν κακή υγεία και στο 20% για αυτούς με καλή υγεία.

Μόνοι και άρρωστοι

Αντίστοιχα, οι μελέτες δείχνουν ότι οι πιο μοναχικοί νέοι ενήλικες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν κακή ψυχική υγεία, κακές συνήθειες υγείας, στέρηση ύπνου και ανοχή του στρες. Παρόλα αυτά, οι μελέτες δεν δείχνουν σαφώς τη σύνδεση υποκείμενων μηχανισμών που συνδέουν την κακή υγεία με τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση. Κι αυτό γιατί η μία τροφοδοτεί την άλλη και δεν είναι εύκολο να διαχωρίσει κανείς ποια κατάσταση πυροδοτεί την άλλη.

Από την πλευρά της δημόσιας υγείας όμως σημειώνεται πως όταν συνδέονται η κακή υγεία με τη μοναξιά, τότε στις περιπτώσεις των πιο ηλικιωμένων, καταγράφονται αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία, πιο μακρόχρονη νοσηλεία, μεγάλος αριθμός επισκέψεων στους γιατρούς, παράμετροι που αυξάνουν τόσο το κόστος, όσο και τις πιέσεις στο σύστημα υγείας.

Αντίστοιχα, στους νέους, η μοναξιά οδηγεί σε μειωμένες προοπτικές απασχόλησης, ανεργία και οικονομικά προβλήματα στη μέση ηλικία.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η έρευνα καταγράφει ότι δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία στις οικονομικές επιπτώσεις της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης από πλευράς δαπανών υγείας, κόστους και αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων που στοχεύουν στην αντιμετωπιση του προβλήματος και το κόστος της μοναξιάς στους εργοδότες.

Λίγες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί προσπαθώντας να αποτυπώσουν το κόστος της μοναξιάς στις δαπάνες υγείας, διαπιστώνουν ότι το ύψος είναι σημαντικό. Για παράδειγμα, το εύρος της δαπάνης ξεκινά από τα 2 δις. ευρώ έξτρα δαπανών υγείας κατ΄ έτος στην Ολλανδία μέχρι τα 3,6 εκατ. λίρες για 5.000 μοναχικούς ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικά γι΄ αυτούς τους τελευταίους εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρχει πρόσθετη επιβάρυνση 2,5 δις. λιρών ετησίως, εκ των οποίων τα 2,1 δις. λίρες στον ιδιωτικό τομέα.