Ο από μηχανής θεός

Στην αρχαία ελληνική τραγωδία ο από μηχανής θεός είναι, κυριολεκτικά, εκείνος ο θεός ή εκείνη η θεά που εμφανίζεται λίγο πριν από το τέλος του έργου και δίνει διέξοδο -συνήθως με συμβιβαστική/διδακτική διάθεση – σε όλες τις εκκρεμότητες της πλοκής. Στους νεωτερικούς χρόνους, ιδίως κατά τον 19^ο αιώνα, όταν ήταν της μόδας να δημοσιεύονται σε συνέχειες μυθιστορήματα σε εφημερίδες, οι μυθιστοριογράφοι (ανάμεσά τους διαμετρήματα ενός Ντίκενς ή ενός Ντοστογιέφσκι) δούλευαν υπό ασφυκτική χρονική πίεση και υπέπιπταν συχνά σε πραγματολογικής τάξεως σφάλματα – δύο ανατολές την ίδια μέρα, λόγου χάριν ή σχοινοτενείς φιλοσοφικούς διαλόγους κατά τη διάρκεια ενός σύντομου απογευματινού περιπάτου που, αν τους ξεδίπλωνες και τους χρονομετρούσες με το τέμπο μιας σταθερής  ανάγνωσης, θα διαρκούσαν μερόνυχτα…

Το χειρότερο όμως ήταν πως οι μυθιστοριογράφοι, ανήμποροι να προβλέψουν τι θα συμβεί στην εκατοστή τρίτη ή στη διακοσιοστή πέμπτη συνέχεια, ενόσω έγραφαν ακόμη την τέταρτη ή την όγδοη, δεν απέφευγαν εντέλει τις αντιφάσεις και τα χάσματα· προκειμένου να μπαλώσουν λοιπόν όπως – όπως την υπόθεση, επιστράτευαν κι εδώ έναν από μηχανής θεό με τη μορφή κάποιου ήρωα που δεν είχε εμφανιστεί μέχρι τότε: αυτός αναλάμβανε να συμπληρώσει με πειστικό τρόπο τα αφηγηματικά κενά και να προσφέρει στην αληθοφάνεια του μυθιστορήματος μια σανίδα σωτηρίας.

Οπως οι περισσότεροί μας, έχω κι εγώ βρεθεί κάποτε στη θέση του γκαντέμη σε μια εκδρομή που στράβωσε κι έχω αποζητήσει εναγώνια το χέρι που θα με τραβήξει από ένα χαντάκι όπου βρίσκομαι παγιδευμένος με στραμπουλιγμένο τον αστράγαλο, τον χωρικό που θα μου προσφέρει ένα παγούρι νερό προτού υποκύψω στην ηλίαση και στην αφυδάτωση ή και θα με διαφωτίσει απλώς για να ξαναβρώ τον χαμένο μου προσανατολισμό. Σε καμία περίπτωση, ωστόσο, δεν θα τολμούσα να προσομοιάσω αντίστοιχες ταλαιπωρίες σε ένα διάλειμμα αναψυχής με το ταξίδι τρόμου που βιώνουν αναρίθμητοι παράνομοι μετανάστες ανά την υφήλιο.

Οταν οι διακινητές έχουν εγκαταλείψει νυχτιάτικα το σάπιο σου πλεούμενο στο έλεος των κυμάτων, με το μωρό στην αγκαλιά σου κι εσένα πιθανόν τον ίδιο να μην ξέρεις κολύμπι (τι να σου κάνει και το κολύμπι στα παγωμένα σκοτεινά νερά;), δεν εύχεσαι παρά να προλάβει και να εμφανιστεί ο από μηχανής θεός, η τελευταία σου ελπίδα πριν εγκαταλείψεις οριστικά έναν κόσμο που δεν τσιγκουνεύτηκε βάσανα για την πάρτη σου όσο και όπως έζησες. Για εσένα – εκείνη την ώρα, τη στιγμή της απόγνωσης – ο διασώστης, όποιος και αν είναι, είναι ένα πρόσωπο ιερό.

Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου,  στη διετή μέχρι στιγμής εμπειρία της ως Προέδρου της Δημοκρατίας, βρέθηκε ξανά στη δυσάρεστη θέση να αναιρέσει και ουσιαστικά να ακυρώσει μια σωστή απόφασή της με μια λανθασμένη (ενίοτε έχει πράξει το ακριβώς αντίθετο). Από την αρχή της θητείας της η Σακελλαροπούλου έχει προσφέρει εναλλακτικά «δείγματα γραφής», μιας Προέδρου που δεν σκοπεύει να περιοριστεί σε comme il faut πανηγυρικούς, αντλημένους από το απύθμενο πιθάρι με τα κούφια λόγια.

Δυστυχώς ή ευτυχώς (για την ακρίβεια, άλλοτε δυστυχώς και άλλοτε ευτυχώς) η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν αποφασίζει «εν κενώ», με απεριόριστες δυνατότητες προσωπικών επιλογών: κάποιες φορές οι υλακές όσων αντιδρούν στις αποφάσεις της τη φοβίζουν και την υποχρεώνουν να υπαναχωρήσει. Εικάζω ότι μία από αυτές τις φορές ήταν και η περίπτωση του Ιάσονα Αποστολόπουλου.

Εικάζω επίσης ότι κανένας δεν πρότεινε στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας να τον τιμήσει για τη μετριοπάθεια ή την ακρότητα των πολιτικών του απόψεων. Η Πολιτεία θα τιμούσε το απλωμένο χέρι ενός διασώστη· αυτό αρνήθηκε να τιμήσει.