Αφγανιστάν: Οι Ταλιμπάν προελαύνουν, οι εκτοπισμένοι αυξάνονται

Η Ζεμπά Γκουλ είναι πολύ ταλαιπωρημένη. Εδώ και έξι μήνες προσπαθεί να ξεφύγει από τον πόλεμο μαζί με τα οκτώ παιδιά της. Όμως για άλλη μια φορά βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα μικρό δωμάτιο ενός κέντρου μετάβασης στη Χεράτ, του βορειοανατολικού Αφγανιστάν.

Μόλις απελευθερώθηκαν μετά από μια εβδομάδα στα κρατητήρια της ιρανικής αστυνομίας, αφού συνελήφθησαν να επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα προς την Τουρκία. Και τώρα ετοιμάζονται να πάρουν τον δρόμο τους προς την πολιορκούμενη πατρίδα τους, την αφγανική επαρχία Ταχάρ, στην άλλη άκρη της χώρας.

«Το χωριό μας είναι περικυκλωμένο από Ταλιμπάν και κυβερνητικές δυνάμεις. Οι βομβαρδισμοί και οι ανταλλαγές πυροβολισμών ανάμεσα στις δυο πλευρές είναι καθημερινό φαινόμενο», περιγράφει η 35χρονη Γκουλ στον Guardian. Ο σύζυγός της κατάφερε να διαφύγει της σύλληψης και βρίσκεται ακόμη στο Ιράν.

Ο σύζυγός της ήταν αγρότης, μέχρι που η δουλειά του στη χώρα έγινε υπερβολικά επικίνδυνη. Το σχέδιό τους ήταν να μείνουν στο Ιράν μόνο για λίγο καιρό, καθώς η πανδημία και οι αμερικανικές κυρώσεις καθιστούν δύσκολη την εύρεση εργασίας στη χώρα, ενώ η ζωή εκεί είναι πιο ακριβή. Προτεραιότητά τους ήταν να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των παιδιών τους. Ήθελαν τόσο απεγνωσμένα να φύγουν που δεν ήξεραν καν σε ποια πόλη της Τουρκίας θα έφταναν διασχίζοντας τα σύνορα.

«Το Αφγανιστάν δεν είναι καλό μέρος για να ζεις – έχουμε πόλεμο και δεν υπάρχει ασφάλεια», περιγράφει η Γκουλ.

Η οικογένεια συμφώνησε να πληρώσει $650 σε έναν διακινητή για κάθε μέλος της, αν κατάφερναν να περάσουν τα σύνορα, όμως η απόπειρά τους απέτυχε καθώς συνελήφθησαν από την ιρανική συνοριοφυλακή. Όλοι, εκτός από τον σύζυγο της Γκουλ.

«Είμαστε απελπισμένοι που αναγκαζόμαστε να επιστρέψουμε στην Ταχάρ. Δεν είμαστε ασφαλείς εκεί», λέει η ίδια στον Guardian.

Χωρίς να διαθέτει κάποια ιδιοκτησία και με τις ευκαιρίες απασχόλησης να είναι εξαιρετικά περιορισμένες – κυρίως, όμως, εξαιτίας των καθημερινών συγκρούσεων – η οικογένεια δεν έχει κάτι να την περιμένει, πέρα από μερικούς συγγενείς.

Η ιστορία τους δεν είναι ξεχωριστή. Οι Ταλιμπάν προελαύνουν σε όλη τη χώρα τις τελευταίες εβδομάδες και ο άμαχος πληθυσμός βρίσκεται συχνά μεταξύ διασταυρούμενων πυρών. Στις 21 Ιουλίου, το Πεντάγωνο παραδέχτηκε ότι τα μισά κέντρα των επαρχιών έχουν πέσει στα χέρια των Ταλιμπάν,κ που έχουν περικυκλώσει 17 από τις 34 πρωτεύουσες των αφγανικών επαρχιών.

Το Αφγανιστάν είναι αντιμέτωπο και με άλλες κρίσεις, όπως η εκτεταμένη ξηρασία, οι επιπτώσεις της πανδημίας και η σταδιακή μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων οικονομικής στήριξης. Η Βρετανία έχει μειώσει την ανθρωπιστική βοήθεια που προσέφερε στη χώρα κατά 78%, τη στιγμή που τα διεθνή στρατεύματα αποσύρονται από τη χώρα και οι Ταλιμπάν κατακτούν τεράστιες εκτάσεις της.

Από τα $1,3 δισ. παγκόσμιας ανθρωπιστικής βοήθειας που κατά την εκτίμηση του ΟΗΕ χρειάζεται το Αφγανιστάν μόνο για τη φετινή χρονιά, λιγότερο από το ένα τέταρτο έχει πράγματι φτάσει στη χώρα, με τις ανθρωπιστικές οργανώσεις που δρουν στην περιοχή να μην έχουν τα μέσα για να προσφέρουν την απαιτούμενη βοήθεια.

Οι επιστροφές των Αφγανών στη χώρα τους έχουν αυξηθεί σημαντικά από την αρχή της πανδημίας, στις αρχές του 2020. Σχεδόν 550.000 άνθρωποι έχουν επιστρέψει μέχρι στιγμής στη χώρα για το 2021, σύμφωνα με τον Νικ Μπίσοπ, του Διεθνούς Οργανισμού για τη Μετανάστευση (ΙΟΜ). Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από τον συνηθισμένο, όπως εξηγεί στον Guardian, με το 55% των ανθρώπων που επιστρέφουν να έχουν απελαθεί από τις χώρες όπου είχαν καταφύγει.

«Υπό φυσιολογικές συνθήκες, επιστρέφουν 500.000 άτομα στη διάρκεια ολόκληρης της χρονιάς. Υπάρχουν πολλές κυκλικές μεταναστευτικές ροές, που συνδέονται με την εποχιακή μετανάστευση των γεωργικών εργατών, επομένως δεν πρόκειται για ασυνήθιστο νούμερο. Όμως ιδιαίτερα στη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί σημαντικά. Το 90% των Αφγανών ζει με €1,70 την ημέρα», τονίζει.

«Καθώς οι συγκρούσεις εντείνονται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι εκτοπίζονται. Υπάρχουν νέες δυνάμεις σε πολλά σημεία της χώρας και πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για το τι θα ακολουθήσει, ιδίως σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση και το μέλλον των γυναικών».

Δίκτυα διακινητών σε ολόκληρο το Αφγανιστάν περνούν ανθρώπους από τα σύνορα. Η μετακίνηση προς την Τουρκία μέσω του Ιράν είναι συνηθισμένη διαδρομή.

Ο Χαφιζουλάχ και η Σαϊεστέ εγκατέλειψαν το σπίτι τους στην Ταχάρ μαζί με τα δυο παιδιά τους δυο μήνες πριν φτάσουν στο κέντρο μετάβασης. Το ταξίδι προς την Τεχεράνη ήταν επικίνδυνο. Από εκεί σκόπευαν να ταξιδέψουν προς την Τουρκία και εντέλει να περάσουν στην Ευρώπη, όμως ο Χαφιζουλάχ συνελήφθη από την ιρανική αστυνομία προτού η οικογένεια καταφέρει να προσπαθήσει καν να διασχίσει τα σύνορα.

«Δεν είχα δουλειά στην Ταχάρ και γίνονταν τόσο πολλές μάχες… γίνονταν επιθέσεις αυτοκτονίας, δεν υπάρχει καμία ασφάλεια στο Αφγανιστάν», περιγράφει ο ίδιος στον Guardian, όπου μίλησε με τον όρο να χρησιμοποιηθεί μόνο το μικρό του όνομα. «Περπατούσαμε 18 ώρες χωρίς φαγητό κάποια στιγμή, προσπαθώντας να φτάσουμε στο Ιράν. Τα παιδιά έκλαιγαν, η σύζυγός μου κι εγώ ήμασταν και οι δύο τρομοκρατημένοι ότι η αστυνομία θα μας πυροβολούσε».

Στην Τεχεράνη, ο Χεφιζουλάχ εξηγεί ότι εργαζόταν παράνομα ως βοηθός σε ένα μαγαζί έναντι  €2,15 την ημέρα, μέχρι τη στιγμή που, όπως πιστεύει, κάποιος τον κατήγγειλε στην αστυνομία.

Από την αρχή της χρονιάς, οι μάχες ανάγκασαν σχεδόν 223.000 άτομα να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Τα τουρκικά ΜΜΕ έχουν αναφέρει ότι καθημερινά περίπου 500-1.000 Αφγανοί διασχίζουν παράνομα τα σύνορα της Τουρκίας.

«Το τουρκικό-ιρανικό μέτωπο είναι βαριά περιφραγμένο. Η αλήθεια είναι ότι προκειμένου οι Αφγανοί να καταφέρουν να περάσουν, αναγκάζονται να χωριστούν από την οικογένειά τους και να δοκιμάσουν μέσω της Λίμνης Βαν. Και αυτό σημαίνει ότι πολλοί Αφγανοί θα σκοτωθούν», δηλώνει στον Guardian ο Μπίσοπ, συμπληρώνοντας πως 8.400 Αφγανοί απελάθηκαν από την Τουρκία στο Αφγανιστάν στη διάρκεια της χρονιάς.

Τονίζει ότι στο Ιράν οι Αφγανοί πέφτουν θύματα εγκληματιών.

«Υπάρχει ένας αριθμός Αφγανών που είναι αιχμάλωτοι μέσω εκβιασμών. Μια οικογένεια 17 ατόμων αναγκάστηκε να πουλήσει όλα της τα υπάρχοντα για να περάσει στο Ιράν με τελικό προορισμό την Τουρκία, και τελικά εκβιαστές τους ζήτησαν $20.000 για να μην τους καταγγείλουν. Αναγκάστηκαν να συγκεντρώσουν αυτό το αστρονομικό για εκείνους ποσό, και στη συνέχεια τους παρέδωσαν στις ιρανικές αρχές», εξηγεί.

«Προσπαθούν να βρουν νέες λύσεις μόνοι τους. Οι Αφγανοί θέλουν να μείνουν στην πατρίδα τους, είναι πολύ πατριώτες. Αυτό που συμβαίνει είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης οικονομικής δυναμικής σε όλη τη χώρα».