Κτηματολόγιο: Στους ΟΤΑ «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα

«Άφεση αμαρτιών» στις αμελής δημοτικές και περιφερειακές αρχές που αδιαφόρησαν να δηλώσουν στο Κτηματολόγιο τις περιουσίες τους, δίνει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Με τροπολογία που κατέθεσε στο σχέδιο νόμου για τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Κτηματολογίου προβλέπει επαναφορά στους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού της κυριότητας των κοινοχρήστων και κοινωφελών ακινήτων τα οποία περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, διότι παρήλθε το καθορισμένο χρονικό όριο (και οι πολυετείς παρατάσεις που δόθηκαν) για την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών του Κτηματολογίου. Με άλλα λόγια, δίνεται μια ευκαιρία σε Δήμους και Περιφέρειες που αδιαφόρησαν – σε πολλές περιπτώσεις και για περισσότερες από δύο δεκαετίες – να «διορθώσουν» την εκάστοτε εγγραφή της ακίνητης περιουσίας τους, ή ακόμα και να τη δηλώσουν, εάν το είχαν αμελήσει.

Με την προωθούμενη ρύθμιση δίνεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ να διορθώσουν τις ανακριβείς πρώτες κτηματολογικές εγγραφές που αφορούν σε «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα, τα λεγόμενα και «ορφανά», που τους ανήκουν, πριν περάσουν στο Δημόσιο. Το παράδοξο είναι ότι, η πλειονότητα (περίπου το 80%) των πάνω από 380.000 «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακινήτων ανήκουν ήδη στο Δημόσιο ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Από το σύνολο των «ορφανών» ακινήτων περίπου τα δύο τρίτα είναι 100% «αγνώστου ιδιοκτήτη» ενώ το ένα τρίτο έχουν συνιδιοκτήτες εκ των οποίων τουλάχιστον ένας δεν τα δήλωσε.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της ρύθμισης, οι ΟΤΑ δεν έχουν υποβάλει δηλώσεις εγγραπτέων δικαιωμάτων τους κατά το στάδιο της κτηματογράφησης, ούτε ήλεγξαν και διόρθωσαν τις σχετικές πρώτες κτηματολογικές εγγραφές, με συνέπεια όσα ακίνητά τους εμφανίστηκαν στις πρώτες εγγραφές ως «ορφανά», μετά την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών περιήλθαν κατά κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο. Σήμερα δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση για τη διόρθωση των ανακριβών εγγραφών πριν την οριστικοποίησή τους με συνέπεια οι ΟΤΑ να αναγκάζονται να ασκούν αγωγές εναντίον του Ελληνικού Δημοσίου καταναλώνοντας πόρους και χρόνο, ενώ δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα ακίνητά τους.

Συνολικά, περίπου 14.500 είναι τα «αγνώστου ιδιοκτήτη» που έχουν ήδη περιέλθει στο Δημόσιο και βρίσκονται σε 35 περιοχές ανά τη χώρα στις οποίες οι κτηματολογικές εγγραφές οριστικοποιήθηκαν το 2018. Οι ιδιοκτήτες τους μπορούν να διεκδικήσουν δικαστικά μόνο χρηματική εγγύηση, αν και όπως αναφέρουν πηγές του Ελληνικού Κτηματολογίου πρόκειται, κυρίως, για ακίνητα μικρής έκτασης ή αξίας, τα οποία οι ιδιοκτήτες τους έχουν αποποιηθεί και συνειδητά δεν τα δήλωσαν για διάφορους λόγους.

Πέρα από τις εγγραφές που οριστικοποιήθηκαν το 2018, αγνώστου ιδιοκτήτη μπορεί να χαρακτηριστούν όσα ακίνητα δεν δηλωθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 για τα παλιά προγράμματα. Όσο για τα νέα προγράμματα κτηματογράφησης, τα ακίνητα μπορεί να χαρακτηριστούν «ορφανά», εάν δεν εγγραφούν οκτώ χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογικού Γραφείου.

Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου για τον εκσυγχρονισμό του Κτηματολογίου, μεταξύ άλλων, προβλέπουν στα εξής:

• Επιτάχυνση κατά δύο έτη του ανοίγματος του εκάστοτε Κτηματολογικού Γραφείου. Θα πραγματοποιείται αμέσως μετά την ανάρτηση και τις διορθώσεις της, εντός διετίας για το 98% των ακινήτων, ενώ το 2% θα παραμένει σε εκκρεμότητα με αποτυπωμένες ωστόσο τις εκκρεμότητες μέχρι να εκδοθεί απόφαση από την Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων. Στο μεταξύ θα επιτρέπεται κανονικά η μεταβίβασή τους, με δεδομένο ότι η απόφαση θα δεσμεύει τον νέο ιδιοκτήτη. Σήμερα για να ξεκινήσει η λειτουργία ενός Κτηματολογικού Γραφείου πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί όλα τα στάδια κτηματογράφησης (υποβολή δηλώσεων ιδιοκτησίας, έλεγχος, ανάρτηση, εξέταση αιτήσεων διόρθωσης ή ενστάσεων, αναμόρφωση πινάκων μετά από εκδίκαση κλπ) διάρκειας τεσσάρων ετών.
• Ορίζεται εξειδικευμένος Κτηματολογικός Εφέτης (θα περνά από ειδικά σεμινάρια) ώστε οι υποθέσεις να εκδικάζονται από λειτουργούς που γνωρίζουν το αντικείμενο.
• Μπαίνει σε λειτουργία ο θεσμός της διαμεσολάβησης για εξωδικαστική επίλυση διαφορών.
• Όσον αφορά σε εκπρόθεσμη δήλωση ενός «ορφανού» ακινήτου, καθορίζεται ότι εάν το Δημόσιο δεν διαφωνήσει εντός 60 ημερών, θα θεωρείται ότι συμφωνεί.
• Οι κάτοχοι ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων θα μπορούν να προσφεύγουν σε τριμελείς επιτροπές ή και απευθείας δικαστικά για να ανατρέψουν την αρνητική καταχώριση μιας πράξης ή την αδικαιολόγητη απόρριψη μιας αίτησης διόρθωσης από τον προϊστάμενο ενός Κτηματολογικού Γραφείου.
• Προωθείται σύναψη προγραμματικών συμβάσεων του Κτηματολογίου με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) για την παροχή υποστηρικτικών τεχνικών υπηρεσιών.
• Παρέχεται η δυνατότητα ενημέρωσης των κτηματολογικών διαγραμμάτων από διαπιστευμένους μηχανικούς.
• Προσφέρεται «δεύτερη ευκαιρία», με οικονομικά κίνητρα, στους άμισθους υποθηκοφύλακες και στους υπαλλήλους των έμμισθων υποθηκοφυλακείων να μεταφερθούν στο Ελληνικό Κτηματολόγιο. Μεγάλος αριθμός υποθηκοφυλάκων και υπαλλήλων υποθηκοφυλακείων επέλεξε να μεταταχθεί σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης με συνέπεια την υποστελέχωση του Κτηματολογίου.
• Εισάγεται ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ακινήτου, μέσω του οποίου η διαδικασία μεταβίβασης θα ξεκινά και θα ολοκληρώνεται στον συμβολαιογράφο, ψηφιοποιώντας όλα τα απαιτούμενα πιστοποιητικά.

Πηγή: ΟΤ