Κοροναϊός: Στο φως οι μοναδικές μεταλλάξεις που κάνουν τη Δέλτα τόσο μεταδοτική

Εκ πρώτης όψεως, οι μεταλλάξεις που ανιχνεύονται στο στέλεχος Δέλτα είναι λιγότερες από ό,τι σε άλλες παραλλαγές του κοροναϊού και δεν δείχνουν τόσο σημαντικές. Όταν όμως αυτές οι απλές αλλαγές συνδυάζονται στο ίδιο στέλεχος, τα αποτελέσματα γίνονται καταστροφικά.

«Όταν οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το Δέλτα τροφοδοτούσε την επιδημία στην Ινδία, δεν υποψιάζονταν ότι θα κατάσταση θα εξελισσόταν τόσο άσχημα, ή ότι το Δέλτα θα ξεπερνούσε άλλες παραλλαγές» παραδέχεται στο Kaiser Health News ο Τρέβορ Μπέντφορντ, εξελικτικός βιολόγος του Κέντρου Έρευνας Καρκίνου «Φρεντ Χάτσινσον» στις ΗΠΑ.

Οι αρχικές εκτιμήσεις τελικά διαψεύστηκαν.

Το Δέλτα διατηρεί κάποιες από τις πιο «επιτυχημένες» μεταλλάξεις άλλων στελεχών, έχει όμως εμπλουτιστεί με επιπλέον γενετικές αλλαγές που εκτιμάται ότι διπλασιάζουν τη μεταδοτικότητα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος.

Το άρθρο του KHN επικαλείται πρόσφατη, αδημοσίευτη κινεζική μελέτη που έδειχνε ότι το Κάππα αυξάνει κατά χίλιες φορές το ιικό φορτίο και επιπλέον μειώνει την περίοδο επώασης από τις έξι στις τέσσερις ημέρες, συγκριτικά με την αρχική βερσιόν του SARS-CoV-2.

Ο συνδυασμός του ραγδαίου πολλαπλασιασμού και της σύντομης περιόδου επώασης είναι μια καλή εξήγηση για την εξάπλωση του Δέλτα και την επικράτησή του σε μεγάλο αριθμό χωρών, εκτιμούν ανεξάρτητοι ερευνητές.

Αν και το Δέλτα δεν είναι απαραίτητα πιο θανατηφόρο, στην πράξη σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους επειδή μολύνει περισσότερους, είπε ο δρ Έρικ Τόπολ του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps στην Καλιφόρνια.

Ακίδα

Οι μεταλλάξεις του Δέλτα που έχουν μελετηθεί περισσότερο ως σήμερα αφορούν την πρωτεΐνη-ακίδα που χρησιμοποιεί ο ιός για να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα –γι’ αυτό και η ακίδα είναι ο στόχος όλων των σημερινών εμβολίων Covid-19.

Οι εύκαμπτες πρωτεΐνες-ακίδες (πράσινο) συνδέονται σε υποδοχείς των ανθρώπινων κυττάρων (Janet Iwasa, University of Utah)

Ιδιαίτερα σημαντικές θεωρούνται οι μεταλλάξεις που επηρεάζουν τη θέση της ακίδας που συνδέεται με τον υποδοχέα ACE2 των ανθρώπινων κυττάρων –το πρώτο βήμα της μόλυνσης.

Περιέργως, από το Δέλτα απουσιάζουν μεταλλάξεις της ακίδας που ανιχνεύονται σε άλλα στελέχη και πιστεύεται ότι αυξάνουν τη μεταδοτικότα, όπως την ανησυχητική μετάλλαξη E484K (προφέρεται «ίικ») του ιαπωνικού στελέχους Γάμμα, ούτε την N501Y της βρετανικής παραλλαγής Άλφα, της νοτιοαφρικανικής Βήτα και της Γάμμα.

Το Δέλτα φέρει όμως μια άλλη μετάλλαξη της ακίδας που πλέον ανιχνεύεται στα περισσότερα ανησυχητικά στελέχη. Ονομάζεται μετάλλαξη D614G (γνωστή και ως «νταγκ»), η οποία πιστεύεται ότι αυξάνει την πυκνότητα των ακίδων στην επιφάνεια του ιού.

Αυτό θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης και ίσως εξηγεί την αύξηση του ιικού φορτίου που καταγράφηκε στην κινεζική μελέτη, εκτιμά ο Βον Κούπερ, μικροβιολόγος και μοριακός βιολόγος του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ.

Μια άλλη μετάλλαξη του Δέλτα που υπάρχει και συγγενικό ινδικό στέλεχος Κάππα είναι η P681R, η οποία επίσης επηρεάζει την πρωτεΐνη ακίδα. Δεν αλλάζει όμως τη θέση της ακίδας που συνδέεται στους ανθρώπινους υποδοχείς αλλά μια άλλη σημαντική περιοχή της ακίδας.

Η σύνδεση της ακίδας στους υποδοχείς ACE2 είναι το πρώτο βήμα της μόλυνσης. Για να περάσει ο ιός στα κύτταρα πρέπει πρώτα να κοπεί ένα κομμάτι της ακίδας με τη βοήθεια ενός ανθρώπινου ενζύμου που ονομάζεται φουρίνη. Η αποκοπή αυτού του τμήματος αλλάζει το σχήμα της ακίδας και επιτρέπει στον ιό να συγχωνευτεί με τα ανθρώπινα κύτταρα.

Όπως φαίνεται, η μετάλλαξη P618R διευκολύνει τη δράση της φουρίνης, λέει η Άντζελα Ράσμουσεν, ιολόγος του Πανεπιστημίου του Σασκάτσουαν στον Καναδά.

Μια ακόμα μετάλλαξη που εμφανίζεται στο Δέλτα και το Κάππα είναι η L452R, η οποία επηρεάζει τη θέση πρόσδεσης στον υποδοχέα και εμποδίζει τη δράση των εξουδετερωτικών αντισωμάτων, επισημαίνει ο δρ Κούπερ, ο μικροβιολόγος του Πίτσμπουργκ.

Παλιές και νέες μεταλλάξεις

Όπως φαίνεται, οι γνωστές αυτές μεταλλάξεις σε συνδυασμό έχουν ισχυρότερη δράση από ό,τι η καθεμία ξεχωριστά, αν και το φαινόμενο αυτό δεν έχει εξηγηθεί πλήρως.

Γνωρίζουμε όμως ότι το Δέλτα φέρει και μεταλλάξεις που δεν ανιχνεύονται σε άλλες παραλλαγές του κοροναϊού. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η D950N. «Μάλλον είναι μοναδική. Δεν την έχουμε δει αλλού» λέει ο Κούπερ.

Η D950N διαφέρει επειδή δεν αφορά την πρωτεΐνη-ακίδα αλλά διευκολύνει τη συγχώνευση του ιού με την κυτταρική μεμβράνη.

Θεωρητικά, λέει ο Κούπερ, η μετάλλαξη αυτή ίσως  αυξάνει το ιικό φορτίο επιτρέποντας στον ιό να μολύνει περισσότερες κατηγορίες κυττάρων, αν και αυτό παραμένει αναπόδεικτο.

Ακόμα, το Δέλτα φέρει μεταλλάξεις στο ένα άκρο της πρωτεΐνης ακίδας που ονομάζεται αμινοτελικό άκρο και θεωρείται ιδανικός στόχος για τα εξουδετερωτικά αντισώματα, αναφέρει η δρ Χάνα Άσελροντ, λοιμωξιολόγος του Πανεπιστημίου «Τζορτζ Ουάσινγκτον».

Οι μεταλλάξεις στο αμινοτελικό άκρο δείχνουν να μειώνουν την αποτελεσματικότητα των αντισωμάτων και ίσως εξηγούν τον ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από το Δέλτα μεταξύ των πλήρως εμβολιασμένων.

Παραμένει βέβαια άγνωστο πώς θα εξελιχθεί το Δέλτα στην πορεία της πανδημίας, το θετικό όμως είναι ότι όλα τα υπάρχοντα εμβόλια μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου λόγω Δέλτα.

Σύμφωνα όμως με πρόσφατα δεδομένα του υπουργείου Υγείας του Ισραήλ, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Pfizer έχει μειωθεί στο 39% λόγω του Δέλτα.

Αυτό σημαίνει ότι η επιδημία δεν μπορεί παρά να συνεχιστεί, αν και οι πλήρως εμβολιασμένοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν μικρό κίνδυνο σοβαρής νόσου.