Κατεχόμενα – Ισορροπίες και φόβοι μετά την κρίση στα Βαρώσια

Οριακή και εξαιρετικά δύσκολη χαρακτηρίζουν την κατάσταση στο Κυπριακό υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές με αφορμή τις ανακοινώσεις του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τα Βαρώσια και το βλέμμα κυρίως στην επιμονή της Αγκυρας για αλλαγή της βάσης λύσης από ομοσπονδιακό μοντέλο σε μοντέλο δύο ανεξάρτητων κρατών. Ο διπλωματικός μαραθώνιος Ελλάδας και Κύπρου θα συνεχιστεί, με στόχο τη διαχείριση των προβλημάτων και λύσεις για την επόμενη μέρα, και την προσοχή στραμμένη σε ΗΠΑ και ΕΕ.

Αρμόδιες πηγές σημειώνουν το αδιέξοδο στην παρούσα συγκυρία που δεν αφήνει περιθώρια για οργάνωση μιας νέας πενταμερούς για το Κυπριακό. Οπως εκτιμούν διπλωματικές πηγές, πρόθεση της Τουρκίας ήταν εξαρχής να θέσει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, την Κύπρο υπό τον πλήρη έλεγχό της. Με ορίζοντα δε το 2023, των 100 ετών της σύγχρονης Τουρκίας, αλλά και το 2022, των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το νεοοθωμανικό όραμα του Ερντογάν, οι εξελίξεις θεωρείται ότι είναι μπροστά τόσο σε σχέση με το Αιγαίο όσο και με το Κυπριακό. Κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι η Αθήνα θα θέτει σε όλα τα διεθνή φόρα, όπου της δίνεται η δυνατότητα, ζήτημα τουρκικής προκλητικότητας, τόσο για τα ελληνοτουρκικά όσο και για το Κυπριακό. Ενώ ξεκάθαρες και ηχηρές είναι οι δηλώσεις του ίδιου του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και για τις ελληνικές θέσεις στο Κυπριακό, αλλά και για τα ζητήματα αυτοάμυνας της Ελλάδας και υπεράσπισης της κυριαρχίας.

Αθήνα και Λευκωσία εκτιμούν ότι οι παράλληλοι και συντονισμένοι διπλωματικοί μαραθώνιοι που συνεχίζονται από τον ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια και τον κύπριο ομόλογό του Νίκο Χριστοδουλίδη, προκειμένου να κάνουν τη διεθνή κοινότητα να καταδικάσει τις τουρκικές ενέργειες, ήταν επιτυχείς. Τόσο σε επίπεδο Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, όπου η στάση των ΗΠΑ, για πρώτη φορά, της Ρωσίας, της Γαλλίας, που είχε και την προεδρία, της Κίνας, της Ινδίας και της Ιρλανδίας ήταν καθοριστική, ώστε να υπάρξει δήλωση με σαφείς αναφορές και ξεκάθαρη καταδίκη της Τουρκίας, όσο και σε επίπεδο ΕΕ, με τη δήλωση του ύπατου εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ εκ μέρους όλων των κρατών – μελών. Η προειδοποίηση Μπορέλ ότι η Ευρώπη θα εξετάσει «να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για την υπεράσπιση των συμφερόντων και των συμφερόντων των κρατών – μελών της» υπήρξε προϊόν πολυήμερης διαπραγμάτευσης και χαρακτηρίστηκε νίκη Αθήνας και Λευκωσίας, που για μία ακόμα φορά βρήκαν απέναντί τους και το Βερολίνο. Επόμενο ορόσημο εξελίξεων για τους διπλωμάτες είναι το άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ, το Gymnich, στις 2-3 Σεπτεμβρίου, όπου ανάλογα με τις εξελίξεις και τα βήματα που η Αγκυρα θα επιχειρήσει να υλοποιήσει στα Βαρώσια θα τεθεί θέμα εάν κριθεί αναγκαίο, σύμφωνα πάντα με τις προειδοποιήσεις Μπορέλ. Ωστόσο, τα περιθώρια της ΕΕ είναι συγκεκριμένα και ξεκάθαρος ο ρόλος της Γερμανίας και δύο ακόμα χωρών που τάσσονται σταθερά υπέρ της Τουρκίας.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Διπλωμάτες υπογραμμίζουν τον ρόλο των ΗΠΑ πέραν των καταδικαστικών δηλώσεων περί της τουρκικής παραβατικότητας. Αλλά και τι αποτέλεσμα θα είχε μια ενεργή ανάμειξη της Ουάσιγκτον στο Κυπριακό. Οι καταδικαστικές δηλώσεις χαρακτηρίζονται σημαντικές, όμως δεν οδηγούν αυτόματα και σε κυρώσεις κατά της Αγκυρας, όπως τονίζουν διπλωμάτες, έστω και αν αυτές θα αποτελούσαν ουσιαστικό μοχλό πίεσης. Βάζουν ακόμα ψηλά το ζήτημα της τουρκικής εμπλοκής στο Αφγανιστάν και το τι σημαίνει για τις ΗΠΑ. Ετσι οι τουρκικές κινήσεις ναι μεν καταδικάζονται, ωστόσο η Τουρκία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απομονωμένη, επί της ουσίας. Η συμμαχία Ελλάδας – Κύπρου με αραβικές χώρες, όπως η Ιορδανία, που είναι σε ανοιχτή γραμμή με τις ΗΠΑ, και Ισραήλ επίσης έχει τη δική της σημασία.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι τα έργα στα Βαρώσια έχουν ήδη ανατεθεί σε επιχειρηματίες του Ικονίου, που ανήκουν στον κύκλο επιρροής του Ερντογάν. Οι επόμενοι μήνες χαρακτηρίζονται κρίσιμοι για τις εξελίξεις και για το τι θα επιχειρήσουν Αγκυρα και κατοχικό κράτος στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, αλλά και στα ελληνοτουρκικά, με τους διπλωμάτες να στρέφονται στην ουσία των πραγμάτων και να αναζητούν λύσεις πέραν της «επικοινωνίας».