Γραμμή 4: Η επόμενη ημέρα του Μετρό (και της Αθήνας) είναι εδώ

Θυμάστε πώς έμοιαζε η ζωή πριν το μετρό; Μετακινήσεις που πραγματοποιούνται πλέον σε λίγα μόνο λεπτά, πριν από είκοσι χρόνια απαιτούσαν ώρες ολόκληρες – και τεράστια ταλαιπωρία στην κυκλοφοριακή συμφόρηση και το καυσαέριο της Αθήνας. Αντίστοιχου διαμετρήματος βελτίωση της καθημερινότητας των Αθηναίων – και ανακούφιση της ατμόσφαιρας του άστεως – πρόκειται να φέρει και η δημιουργία της νέας, υπερσύγχρονης Γραμμής 4 από τον Όμιλο ΑΒΑΞ.

Η νέα γραμμή θα ενώνει ορισμένες από τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της πόλης και θα εντάξει στην καθημερινότητά μας μια σειρά από καινοτόμες «πράσινες» τεχνολογίες, χαράσσοντας τον δρόμο για το «αύριο» των μετακινήσεων.

Οκτώ χρόνια για ένα άλμα προς το μέλλον

Χρησιμοποιώντας τις πλέον σύγχρονες πρακτικές, ο Όμιλος ΑΒΑΞ έχει παρουσιάσει ένα χρονοδιάγραμμα μόλις οκτώ ετών για τη δημιουργία 15 νέων υπόγειων σταθμών σε νευραλγικά σημεία της Αθήνας. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τους σταθμούς:

• Άλσος Βεΐκου
• Γαλάτσι
• Ελικώνος
• Κυψέλη
• Δικαστήρια
• Αλεξάνδρας
• Εξάρχεια
• Ακαδημία
• Κολωνάκι
• Ευαγγελισμός
• Καισαριανή
• Πανεπιστημιούπολη
• Ζωγράφου
• Ιλίσια
• Γουδή

Με άλλα λόγια, η Γραμμή 4 θα εκτείνεται σε τέσσερις δήμους, καλύπτοντας μια απόσταση 12,8 χιλιομέτρων, όπου εκτός από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της πρωτεύουσας βρίσκονται και ορισμένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της χώρας. Ανάμεσά τους και δικαστήρια, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, οργανισμοί και υπουργεία που μέχρι σήμερα ήταν προσβάσιμα μόνο μέσα από τις αστικές συγκοινωνίες και τα ΙΧ.

Τα πράγματα γίνονται πιο κατανοητά όταν παρουσιάζονται σε αριθμούς: Εκτιμάται πως σε καθημερινή βάση περίπου 340.000 άτομα θα εξυπηρετούνται από το σκέλος Άλσος Βεΐκου – Γουδή, εκ των οποίων τα 125.000 θα είναι εργαζόμενοι. Η απόσταση από το κέντρο της Αθήνας μέχρι την Πανεπιστημιούπολη θα διαρκεί μόλις 7 λεπτά, διευκολύνοντας την καθημερινότητα χιλιάδων φοιτητών, ενώ η νέα γραμμή θα συνδέεται και με το υπάρχον δίκτυο του μετρό, στους σταθμούς του Ευαγγελισμού (Γραμμή 3) και του Πανεπιστημίου (Γραμμή 3).

Επιπλέον, η  κατασκευή της Γραμμής 4, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο υποδομής μεταφορών αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση με προϋπολογισμό ύψους €1.8 δισ., αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερες από 5.000 νέες θέσεις εργασίας.

Η πορτοκαλί Γραμμή 4 «Άλσος Βείκου – Γουδή»

Έργο πνοής για μια βιώσιμη Αθήνα

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα μέσα σταθερής τροχιάς αναδεικνύονται ως σύγχρονη απάντηση στην ρύπανση που προκαλούν τα ΙΧ στις πόλεις, καταφέρνοντας να τη μειώσουν κατά 21% έως 30%(!). Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι η επέκταση του Μετρό της Αττικής, απομακρύνοντας από τους δρόμους περίπου 53.000 ΙΧ σε καθημερινή βάση, θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Αθήνας.

Όμως στην περίπτωση της Γραμμής 4 και χάρη στη σειρά από υπερσύγχρονες τεχνολογίες που θα αξιοποιηθούν για την κατασκευή και τη λειτουργία της, η ανακούφιση του περιβάλλοντος ξεπερνά κατά πολύ τη σφαίρα του αυτονόητου. Για παράδειγμα, το έργο θα επιτρέπει την ανάκτηση από το σύστημα πέδησης (φρενάρισμα) των συρμών τής μη χρησιμοποιημένης ενέργειας και την επιστροφή και επαναχρησιμοποίησή της στο δίκτυο της πόλης ενώ και τα επίπεδα θορύβου στις περιοχές που θα διατρέχει η Γραμμή 4 αναμένεται να μειωθούν σημαντικά.

Σε καθημερινή βάση, η λειτουργία της Γραμμής θα εξοικονομεί 1.216 μεγαβατώρες ενέργειας, οδηγώντας στην έκλυση 318 λιγότερων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα της πόλης.

Συρμοί χωρίς οδηγό και δυο… διακριτικοί μετροπόντικες

Το σύστημα αυτοματοποιημένης λειτουργίας θυρών αποβάθρας που θα έχει η Γραμμή 4

Σε όλη τη διάρκεια της κατασκευής αλλά και της λειτουργίας της Γραμμής 4, η τεχνολογική καινοτομία θα έχει τον πρώτο ρόλο. Αναμφίβολα, το στοιχείο που εντυπωσιάζει περισσότερο είναι οι 20 νέοι, πλήρως αυτόνομοι και αυτόματοι συρμοί σύγχρονης αισθητικής, που θα λειτουργούν χωρίς την παρουσία οδηγού.

Η δυνατότητα αυτή προκύπτει από τα υπερσύγχρονα συστήματα σηματοδότησης και ελέγχου συρμών (ATC) και αυτόματης επιτήρησης συρμού (ATS) που εγγυώνται την ασφάλεια και την ακρίβεια των μεταφορών. Οι νέοι συρμοί θα αποτελούνται σχεδόν πλήρως από ανακυκλώσιμα υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον, ενώ η ασφάλεια των επιβατών στις αποβάθρες των σταθμών θα διασφαλίζεται μέσω ενός συστήματος αυτοματοποιημένης λειτουργίας θυρών αποβάθρας (platform screen doors), οι οποίες θα λειτουργούν ταυτόχρονα με τις θύρες των συρμών – ένα σύστημα που ήδη εφαρμόζεται σε πολλά δίκτυα Μετρό του πλανήτη.

Αν, όμως, πρέπει να περιμένουμε κάποιο διάστημα ακόμη για να δούμε με τα μάτια μας αυτές τις καινοτομίες, ένα άλλο πρωτοπόρο στοιχείο της Γραμμής 4 πρόκειται να γίνει αισθητό πολύ πιο σύντομα, παρά το γεγονός ότι (ή μάλλον ακριβώς επειδή) είναι πολύ πιο… αθόρυβο.

Ο λόγος για τις νέες τεχνικές διάνοιξης των σηράγγων που θα χρησιμοποιηθούν από τον Όμιλο ΑΒΑΞ με στόχο την ελαχιστοποίηση της κυκλοφοριακής όχλησης και συγκεκριμένα την πραγματοποίηση σημαντικού μέρους των εκσκαφών υπόγεια και όχι με τη μέθοδο ανοιχτού ορύγματος (cut and cover) που είχε χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενα έργα Μετρό. Η πρακτική αυτή διασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή κάλυψη χώρου στα κατά τόπους εργοτάξια, ενώ με την ταυτόχρονη χρήση δυο νέων σύγχρονων μηχανημάτων διάνοιξης σηράγγων (μετροπόντικες), οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις αναμένεται να περιοριστούν στο ελάχιστο, μη θυμίζοντας σε τίποτα τα εργοτάξια των Γραμμών 2 και 3.

Δημιουργώντας πρότυπα

Γίνεται σαφές ότι η επίτευξη ενός έργου τόσο σημαντικού και περίπλοκου, που αναμένεται να μεταμορφώσει την καθημερινότητα του μισού πληθυσμού της χώρας, αποτελεί και μια κατασκευαστική και τεχνολογική πρόκληση. Καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες, που στις κατασκευές συνοψίζονται στο αρκτικόλεξο BIM (Building Information Modeling) πρόκειται να ελαχιστοποιήσουν το περιθώριο λάθους και κόστους, όχι μόνο για το διάστημα κατασκευής της υποδομής, αλλά και για όλο τον κύκλο ζωής της.

Ουσιαστικά, πρόκειται για τη συγκέντρωση όλων των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών μιας υποδομής για τη δημιουργία ενός ψηφιακού μοντέλου, το οποίο μπορεί να προσομοιάσει τη λειτουργία της σε διαφορετικά σενάρια. Έτσι, τόσο ο κατασκευαστής όσο και ο διαχειριστής της έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν πληροφορημένες αποφάσεις, επιλέγοντας κάθε φορά τη σωστή λύση για κάθε ζήτημα που παρουσιάζεται. Χάρη στο ΒΙΜ, η Γραμμή 4 αναμένεται να αποτελέσει υπόδειγμα τεχνικού σχεδιασμού, αποδοτικότητας, κατασκευαστικής διαχείρισης και αρτιότητας.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την τεράστια εμπειρία του Ομίλου ΑΒΑΞ σε έργα υποδομής αντίστοιχου διαμετρήματος, εγγυώνται την επιτυχία του έργου. Ήδη, ο Όμιλος ΑΒΑΞ έχει παραδώσει στη χώρα υποδομές πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα, όπως η Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου, η Αττική Οδός, αλλά και τμήματα του Μετρό της Αθήνας.

Όσον αφορά το Μετρό συγκεκριμένα, ο Όμιλος ανέλαβε εξ ολοκλήρου την επέκταση της Γραμμής 2 προς Ανθούπολη και Ελληνικό (από Αγ. Αντώνιο και Αγ. Δημήτριο αντίστοιχα) και την επέκταση της Γραμμής 3, από Εθνική Άμυνα προς Δουκίσσης Πλακεντίας και από Χαϊδάρι προς Πειραιά. Οι πρώτοι τρεις σταθμοί σε Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλό και Νίκαια παραδόθηκαν ήδη από το καλοκαίρι του 2020, ενώ το καλοκαίρι του 2022 θα παραδοθούν οι σταθμοί σε Μανιάτικα, Πειραιά και Δημοτικό Θέατρο. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη η εταιρεία ανέλαβε σημαντικό μέρος της κατασκευής για την επέκταση του Μετρό προς Καλαμαριά.

Αυτού του είδους η μακροχρόνια εμπειρία, αλλά και η υψηλή τεχνογνωσία και κατάρτιση των στελεχών του Ομίλου, υπήρξαν άλλωστε και οι κύριες αιτίες για την ανάθεση της κατασκευής του Α’ τμήματος της Γραμμής 4 στην κοινοπραξία ΑΒΑΞ – GHELLA – ALSTOM της οποίας είναι επικεφαλής ο Όμιλος ΑΒΑΞ.

Μέσα σε μόλις οκτώ χρόνια, η επίδραση της Γραμμής 4, «του μεγαλύτερου δημόσιου έργου που κατασκευάζεται στην Αττική τα τελευταία 20 χρόνια», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την τελετή συμβασιοποίησης του έργου που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες στο Άλσος Βεΐκου, θα αρχίσει να διαφαίνεται, λειτουργώντας ως μοχλός ανάπτυξης για την Αθήνα και ολόκληρη τη χώρα.

Στιγμιότυπο από την εκδήλωση συμβασιοποίησης της Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας. Photo Credit: Θ. Αναγνωστόπουλος