Πανεπιστήμια – Χάνουν δεκάδες εκατομμύρια από τη διαγραφή χρεών

Δεν αναμένεται να κατατεθεί πριν από την πάροδο 8μήνου ο νέος Νόμος-Πλαίσιο για τα ΑΕΙ, όπως αναφέρουν οι δημοσιογραφικές πληροφορίες, ωστόσο οι πανεπιστημιακοί έχουν κάθε λόγο για να χαίρονται. Η διαγραφή των χρεών τους προς τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) των Ιδρυμάτων τους απελευθέρωσε τους ίδιους από χρέη εκατομμυρίων ευρώ και στέρησε τα πανεπιστήμια της χώρας από τα ποσά αυτά σε περίοδο μάλιστα πολυετούς υποχρηματοδότησής τους. Πρόκειται μάλιστα κυριολεκτικά για δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.

Παρακράτηση

Το θέμα των χρεών των πανεπιστημιακών προς τους Ειδικούς Λογαριασμούς των Ιδρυμάτων τους έχει μακρά ιστορία. Ο νομοθέτης το 1997 έκρινε ότι κάθε καθηγητής ΑΕΙ που χρησιμοποιεί τον τίτλο του στο ιδιωτικό του επαγγελματικό γραφείο επωφελείται οικονομικά από αυτήν, άρα πρέπει να καταθέτει στον Ειδικό Λογαριασμό του Πανεπιστημίου του ένα μικρό ποσό των κερδών του ώστε να επωφελούνται εξίσου και τα ΑΕΙ που δίνουν το «όνομα» στους καθηγητές τους. Για το θέμα αυτό άλλωστε και τη συνταγματικότητα της σχετικής διάταξης είχε αποφανθεί θετικά και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ποσό αυτό που έπρεπε να παρακρατήσουν για να καταθέσουν στο πανεπιστήμιό τους οι καθηγητές των ΑΕΙ έχει αλλάξει πολλές φορές. Ηταν 15% επί των ακαθάριστων εσόδων έως το 2011, μειώθηκε στο 10% έως το 2014 για να οριστεί στο 7% στη συνέχεια.

Τι έχει δείξει το παρελθόν και αποτελούσε το περιεχόμενο ζωηρών συζητήσεων των τελευταίων ημερών στον χώρο της πανεπιστημιακής κοινότητας της χώρας; Πολλοί (ειδικά στα επαγγέλματα των γιατρών, των μηχανικών ή των δικηγόρων) δεν κατέθεταν ποτέ τα ποσά που έπρεπε να καταθέσουν στον Ειδικό Λογαριασμό των πανεπιστημίων τους από τα ιδιωτικά τους κέρδη. Και όσοι δεν πλήρωναν πίεζαν στη συνέχεια για να διαγραφούν. Ολοι όμως καταλάβαιναν ότι αν τα χρέη μιας δεκαετίας (μπορεί και περισσότερο) διαγράφονταν, τότε τι μήνυμα θα έπαιρναν όλοι εκείνοι που ήταν συνεπείς και πλήρωναν τις εισφορές τους; Μα, βέβαια, ότι απλά δεν πρέπει να ξαναπληρώσουν, καθώς αποδεικνύονται οι «ηθικά χαμένοι» μιας διαφαινόμενης παλαιότατης «πολιτικής συμφωνίας». Επιπλέον, το μήνυμα προς την κοινωνία και τους δεκάδες των πολιτών που χάνουν τα σπίτια τους πολλές φορές από πολύ μικρότερα χρέη θα ήταν δυσβάσταχτο.

Περαίωση

Το 2018 και επί υπουργίας του Κ. Γαβρόγλου στον χώρο της παιδείας έγινε μια ρύθμιση που θα μπορούσε κάποιος να την παρομοιάσει με τη φορολογική διαδικασία της «περαίωσης». Κλήθηκαν έτσι όλοι όσοι χρωστούσαν να πληρώσουν με το μειωμένο ποσοστό 7% επί των καθαρών κερδών τους για να κλείσουν αυτά. Με τον ευνοϊκό αυτόν επανυπολογισμό ήδη θα χανόταν μεγάλο μέρος των συσσωρευμένων οφειλών των ασυνεπών πανεπιστημιακών της περιόδου 1999-2017. Την ίδια περίοδο μειώθηκε και το ποσοστό των εσόδων που πρέπει να αποδίδουν οι πανεπιστημιακοί στο 7% επί των καθαρών εσόδων από το 2018 έναντι 7% επί των ακαθάριστων εσόδων τη διετία 2016-2018, όπως προαναφέρθηκε, και 15% επί των ακαθάριστων εσόδων από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 έως το 2011.

Η ρύθμιση αυτή, παρότι ψηφίστηκε, δεν εφαρμόστηκε ποτέ, καθώς διαπιστώθηκαν τα επόμενα χρόνια τυπικά γραφειοκρατικά προβλήματα, λένε σήμερα πρώην στελέχη του κτιρίου του Αμαρουσίου, όπως το ότι δεν είχε περιγραφεί επακριβώς η διαδικασία, εισήχθησαν στην αρχική ρύθμιση και οι εταιρείες των υπόχρεων από τις οποίες ζητήθηκαν αναδρομικά ποσά, κάτι που προκάλεσε νέες νομικές αμφισβητήσεις κ.λπ.

Το υπουργείο Παιδείας πριν από έναν χρόνο επιχείρησε να βάλει νομικό πλαίσιο στο θέμα ώστε να καταβληθούν τελικά τα χρωστούμενα στα ΑΕΙ της χώρας. Η διαδικασία αυτή επίσης δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Αντ’ αυτού, με νέα διάταξη που εισήχθη φέτος και πριν από λίγες ημέρες σε νομοσχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αποφασίστηκε ότι διαγράφονται οριστικά όλα τα χρέη των πανεπιστημιακών καθηγητών από το 1999 ως το 2009.

Επιπλέον, ότι όσοι πλήρωναν τυπικά τα ποσά που αιτούσε ο νόμος προς τους Ειδικούς Λογαριασμούς Ερευνας των πανεπιστημίων τους δεν μπορούν να διεκδικήσουν καμία επιστροφή τους, με επιχείρημα το ότι για όλους τους «κακοπληρωτές» όλα τα χρέη σβήστηκαν μέσα σε μια νύχτα.

Ενστάσεις

Αντιδράσεις φυσικά καταγράφηκαν και στον χώρο των ίδιων των πανεπιστημιακών. Στο συνδικαλιστικό όργανο του κλάδου, την Ομοσπονδία των καθηγητών ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ), η παράταξη της Κίνησης Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης (ΚΙΠΑΝ) εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι «μετά τον κ. Γαβρόγλου και η κυρία Κεραμέως «διαγράφει» με τη σειρά της πλήρως τις οφειλές των ασυνεπών πανεπιστημιακών προς τους ΕΛΚΕ μιας ολόκληρης ενδεκαετίας (1999-2009, δηλαδή για την περίοδο των «παχιών αγελάδων»). Χαρίζει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ και αποστερεί παράλληλα σημαντικούς πόρους από τα πανεπιστήμια, επιβραβεύοντας τους ασυνεπείς και «τιμωρώντας» τους συνεπείς, καθώς στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ανενδοίαστα ότι οι όποιες καταβολές έχουν γίνει δεν συμψηφίζονται!».

Τι απαντάει το υπουργείο Παιδείας

Στην απάντησή του για τα παραπάνω, το υπουργείο Παιδείας αναφέρει τα εξής:

«Με τη ρύθμιση αυτή πραγματοποιείται προσπάθεια να επιλυθούν οι δυσκολίες που ανέκυψαν κατά την πρώτη εφαρμογή της διαδικασίας είσπραξης των οφειλών των μελών ΔΕΠ σε βάθος 20ετίας από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας κατά τα παρελθόντα έτη».

«Προηγούμενη ρύθμιση προέβλεπε περίοδο αναζήτησης οφειλών σε βάθος είκοσι ετών, χωρίς να εξασφαλίζει πώς θα καταστεί δυνατή η είσπραξη των εν λόγω οφειλών από τα Πανεπιστήμια» αναφέρει.

Και υποστηρίζει το υπουργείο Παιδείας τα παρακάτω: «Η πρακτική εφαρμογή της διαδικασίας είσπραξης απεδείχθη ιδιαίτερα δύσκολη τόσο για τα ίδια τα πανεπιστήμια όσο και για τους υπόχρεους, για τους ακόλουθους λόγους:

1. Μετά την πάροδο είκοσι και πλέον ετών οι υπόχρεοι δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα μέσα απόδειξης να αμφισβητήσουν το ύψος των οφειλόμενων ποσών, με αποτέλεσμα να πλήττεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης. Υπενθυμίζεται, δε, ότι κάθε πολίτης έχει υποχρέωση να τηρεί τα φορολογικά του στοιχεία μόνο για πέντε έτη (αντίστοιχα πενταετής είναι και ο χρόνος παραγραφής φορολογικών απαιτήσεων), συνεπώς διαπιστώθηκε έκδηλη αδυναμία πολλών φερόμενων ως υπόχρεων να αποδείξουν ότι δεν έχουν σχετική υποχρέωση καταβολής.

2. Πολλοί από τους υπόχρεους έχουν αποβιώσει, για τον λόγο αυτόν είναι αναγκαίο να διαγραφούν οι σχετικές οφειλές τους από απαιτήσεις των ΕΛΚΕ, καθώς αυτές είχαν προσωποπαγή χαρακτήρα και δεν μπορούν να καταλογιστούν στους κληρονόμους.

3. Προσφάτως ψηφίστηκε ο Ν. 4820/2021 σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπου ρυθμίστηκε ότι η δυνατότητα αναζήτησης διαχειριστικού ελλείμματος υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή, ενώ η υποχρέωση τήρησης αρχείων και στοιχείων από μέρους των φορέων του Δημοσίου ρυθμίστηκε επίσης ως δεκαετής. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΕΛΚΕ ως φορείς του Δημοσίου υποχρεούνται στην εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων, κρίνεται αναγκαίο να εναρμονιστεί ο χρόνος αναζήτησης των σχετικών οφειλών με τον χρόνο υποχρέωσης τήρησης των στοιχείων τους, προκειμένου να μπορούν να ελεγχθούν με ακρίβεια τα στοιχεία που επικαλούνται οι υπόχρεοι».