Τα βιβλία πλούτος σχέσεων

Πως η ζωή είναι εφήμερη δεν μας το έμαθε φυσικά η πανδημία. Αυτή όμως επιβεβαίωσε το τόσο μπανάλ αλλά και τόσο τραγικό γεγονός πως οι ζωές μας στέκονται επί ξηρού ακμής. Αν και οι στατιστικές δείχνουν πως το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, οι ζωές είναι πάντοτε ατομικές. Οι στατιστικές μετρούν και ζυγιάζουν για να βγάλουν μέσους όρους, αλλά δεν αφορούν τον καθένα μας ξεχωριστά. Θα μπορούσε όμως τη ζωή του καθενός να τη μετρούν τα βιβλία που διάβασε και αυτά που δεν θα διαβάσει, παρόλο που τα έχει στη βιβλιοθήκη του;

Οσο ήμουν νέος, ποτέ δεν ανησυχούσα αν θα προλάβω να διαβάσω τα βιβλία που είχα στη βιβλιοθήκη μου. Ημουν σίγουρος πως κάποτε θα κατάφερνα να τα διαβάσω όλα. Στη συνέχεια συνειδητοποίησα πως αυτά αυξάνονται πιο γρήγορα απ’ αυτά που μπορώ να διαβάσω. Κι όμως δεν ανησύχησα πολύ. Θεώρησα πως κάποια στιγμή, ίσως μετά τη σύνταξή μου, θα κατορθώσω να τα διαβάσω όλα. Αλλά η βιβλιοθήκη στο σπίτι μου άλλα κέλευε.

Τα αγαπημένα βιβλία της νιότης, αν και δεν κατέβηκαν ποτέ από αυτήν, άρχισαν να κρύβονται πίσω από τα νεότερα που έρχονταν. Βιβλία άρχισαν πλέον να στοιβάζονται παντού, να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο απ’ όσο όλα τα άλλα άψυχα αντικείμενα του σπιτιού. Είναι όμως άψυχα τα βιβλία; Καθόλου. Αυτά όχι μόνο έχουν δική τους ζωή, αλλά και μετρούν αντίστροφα τη ζωή μας.

Προειδοποιούν για το εφήμερό της με θετικό τρόπο και όχι αρνητικά όπως το κάνει η πανδημία. Ετσι από μια στιγμή και ύστερα συνειδητοποιείς πως ενώ η ζωή σου είναι μια αριθμητική πρόοδος, τα βιβλία είναι μια γεωμετρική. Κι αν μάλιστα θέλεις να ξαναδιαβάσεις τους κλασικούς – και τώρα τελευταία, λες και το κάνουν επίτηδες, ορισμένοι εκδοτικοί και κάποιοι υπέροχοι μεταφραστές μάς προσφέρουν σε νέες εκδόσεις κλασικά αριστουργήματα – τόσο περισσότερο καταλαβαίνεις πως η ζωή, όσο και να διαρκεί, είναι πολύ σύντομη για να διαβάσεις όλα τα βιβλία που έχεις και ακόμη πιο σύντομη για να διαβάσεις όλα όσα θα ήθελες.

Κι όμως, παρόλο που τα βιβλία μετρούν αντίστροφα τις ζωές μας, τις κάνουν συνάμα και ομορφότερες. Αν ο άνθρωπος, όπως έλεγε ο Μαρξ, είναι το σύνολο των σχέσεών του, τα βιβλία πλουτίζουν αυτές τις σχέσεις.

Τα έντυπα βιβλία είναι χειροπιαστοί και όχι «διαδικτυακοί» φίλοι, όσο και να σου κάνουν τη ζωή δύσκολη κάποια στιγμή. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόλαυση από τη στιγμή που καταφέρνεις ή νομίζεις ότι κατάφερες να αποκωδικοποιήσεις ένα δύσκολο σημείο σ’ ένα κλασικό φιλοσοφικό έργο. Τα βιβλία σού γνωρίζουν τόπους, ανθρώπους, ζωές που ποτέ δεν θα μπορούσες να ζήσεις ο ίδιος, όσο πολυταξιδεμένος και κοινωνικός να είσαι. Σου μαθαίνουν πράγματα που όλοι οι καθηγητές του κόσμου δεν θα μπορούσαν να σου μάθουν. Σε κάνουν καλύτερο και πιο «πλούσιο» άνθρωπο. Τα βιβλία είναι ο πλούτος των σχέσεών σου.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, πρώην επιστημονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ