Ολυμπιακοί Αγώνες – Όταν οι αθλητές «αυτομολούν»

Μπορεί η πολιτική, θεωρητικά, να μην έχει θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Όπως καταδεικνύει και η ιστορία της Κριστίνα Τσιμανούσκαγια, ωστόσο, είναι παρούσα, παντού και πάντα.

Η Λευκορωσίδα σπρίντερ κατήγγειλε ότι ενώ δεν είχαν ακόμη τελειώσει τις αθλητικές της υποχρεώσεις, μέλη της εθνικής αποστολής της χώρας της επιχείρησαν να την αναγκάσουν δια της βίας να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα.

Ως αιτία, ανέφερε τα επικριτικά σχόλια που έκανε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τους προπονητές της εθνικής ομάδας και την «αμέλεια» απέναντι στους αθλητές.

Η 24χρονη αθλήτρια ζήτησε την παρέμβαση της ΔΟΕ και κατέφυγε στην πρεσβεία της Πολωνίας στο Τόκιο, ζητώντας πολιτικό άσυλο. Η Βαρσοβία της έδωσε άμεσα ανθρωπιστική βίζα.

Η ίδια τόνισε στο BBC ότι η αντίδρασή της δεν αποτελεί πολιτική διαμαρτυρία κατά της ηγεσίας του Μινσκ.

Σε έτερη συνέντευξη, στο πρακτορείο AP, ανέφερε ότι δεν ήθελε να επιτρέψει στη Λευκορωσία, γιατί της «κατέστη σαφές» ότι θα τιμωρούταν για τη στάση της.

Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεσή της αναμένεται να επιτείνει την κρίση στις ήδη διαταραγμένες σχέσεις μεταξύ Ε.Ε. και Λευκορωσίας.

Η περίπτωσή της, εν τω μεταξύ, δεν ήταν καν η μοναδική στους Ολυμπιακούς του Τόκιο.

Ο φυγάς της Ουγκάντας

Είχε προηγηθεί η εξαφάνιση του 20χρονου Τζούλιους Σεκιτολέκο, μέλους της ομάδας άρσης βαρών της Ουγκάντας -αν και, όπως ανέφερε αργότερα, δεν γνώριζε πριν από την άφιξή του στο Τόκιο ότι δεν είχε καν προκριθεί.

Στα μέσα Ιουλίου, κι ενώ έπρεπε να επιστρέψει στην πατρίδα του, εγκατέλειψε το ξενοδοχείο όπου διέμενε η εθνική αποστολή, στην Οσάκα, αφήνονας πίσω μόνο ένα σημείωμα.

Έγραφε ότι δεν σκόπευε να γυρίσει στην Ουγκάντα.

Παρακαλούσε τους συναθλητές του να στείλουν τα πράγματά του στην έγκυο γυναίκα του.

Ο ίδιος, ανέφερε, θα αναζητούσε δουλειά στην Ιαπωνία, όπου ήθελε να ζήσει.

Ugandan weightlifter missing as Japan marks week to Covid-hit Olympics

Julius Ssekitoleko, 20, left behind a note saying he wanted to find work, Japanese officials said.

Details👉https://t.co/WybtNmv2if#MonitorUpdates #MonitorSport

— Daily Monitor (@DailyMonitor) July 17, 2021

Τελικά ο νεαρός εντοπίστηκε από την ιαπωνική αστυνομία έπειτα από τέσσερις ημέρες και απελάθηκε.

Στην Ουγκάντα, τον περίμενε μία νέα περιπέτεια, που ήρθε να καταδείξει εν μέρει τους λόγους της απόπειρας φυγής του.

Τέθηκε υπό κράτηση για έξι ολόκληρες ημέρες (ενώ το όριο είναι 48 ώρες).

Οδηγήθηκε ενώπιον δικαστηρίου και αφέθηκε προσωρινά ελεύθερος, καθώς σε βάρος του ίδιου και ενός κυβερνητικού αξιωματούχου έχει αρχίσει έρευνα για τυχόν συγκαλυμμένη επιχείρηση φυγάδευσής τους στην Ιαπωνία.

Ο ίδιος κυκλοφορεί πλέον διαρκώς με τα μετάλλιά του δημοσίως, ως υπενθύμιση στις αρχές των θυσιών που έχει κάνει για τη χώρα.

Στο μεσοδιάστημα, λόγω της δραματικής οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του, πολλοί συμπατριώτες του έχουν σπεύσει να τον στηρίξουν, ψυχικά και υλικά.

Julius Ssekitoleko is being held illegally by @PoliceUg for 6 days now. He has not been taken to court as police is still looking for a clear charge against him.
Ssekitoleko doesn’t need incarceration, he needs advice and help. #StandWithSsekitoleko pic.twitter.com/jitZ5b3MOt

— Walter Mwesigye (@MwesigyeWalter) July 28, 2021

Ολυμπιακοί «φυγάδες»

Η ιστορία των αθλητών ή μελών εθνικών αποστολών που χρησιμοποίησαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως εφαλτήριο για μία καινούργια αρχή, σε μία νέα χώρα, είναι μακρά.

Η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση ήταν επί Ψυχρού Πολέμου, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, το 1948, με την Τσεχοσλοβάκα προπονήτρια της ομάδας της ενόργανης γυμναστικής, Μαρί Προβαζνίκοβα.

Είχε προηγηθεί εκείνη τη χρονιά το λεγόμενο «πραξικόπημα της Πράγας» ή ο «νικηφόρος Φλεβάρης του εργαζόμενου λαού», όπως τον αποκαλούσαν οι Τσεχοσλοβάκοι κομμουνιστές.

Αντιδρώντας στην απαραχή της κομμουνιστικής περιόδου στην χώρα της και στην ένταξή της στη σφαίρα ελέγχου της ΕΣΣΔ, η Προβαζνίκοβα βρήκε την ευκαιρία στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου για να ζητήσει άσυλο στη Δύση.

Έζησε για ένα διάστημα στην Αγγλία και το υπόλοιπο της ζωής της τις ΗΠΑ, όπου και άφησε την τελευταία της πνοή το 1991, σε ηλικία 100 ετών.

#CzechSlovakNewYorkers We’re introducing Marie Provaznikova (1890-1991), former president of the Sokol New York on Upper East Side. Marie was a coach of Czechoslovak women’s gymnastics team, gold medalist at 1948 London Olympics when she decided to defect from Czechoslovakia.⁠ pic.twitter.com/GdfUkjsyQf

— BBLA (@bblanewyork) August 27, 2020

Τα χνάρια της ακολούθησαν έκτοτε, για διάφορους λόγους, πολλοί.

Η πιο μαζική «έξοδος» έγινε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης, το 1956, όταν 61 άτομα -κυρίως Ούγγροι- αρνήθηκαν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Είχε μόλις μεσολαβήσει η σοβιετική εισβολή στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίαw και η αιματηρή καταστολή της «αντεπανάστασης» πολιτών, που ζητούσαν πολιτικές μεταρρυθμίσεις.

Η ένταση μεταφέρθηκε στον επεισοδιακό ημιτελικό πόλο μεταξύ Ουγγαρίας-ΕΣΣΔ στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης, που έμεινε στην ιστορία ως «Αίμα στο Νερό».

Οι περισσότεροι από τους 48 Ούγγρους αθλητές που δεν επέτρεψαν, πήραν άσυλο στις ΗΠΑ.

Άλλοι τρεις αθλητές συμπατριώτες τους τους ακολούθησαν το 1964, με «εφαλτήριο» τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο.

Την ίδια χρονιά, στους χειμερινούς Ολυμπιακούς στο Ίνσμπουρκ της Αυστρίας, η Ανατολικογερμανίδα Ούτε Γκέλερ, αναπληρώτρια στην εθνική ομάδα ελκήθρου, δραπέτευσε στη Δυτική Γερμανία, περνώντας βράδυ τα σύνορα.

Το 1976, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ, ζήτησαν άσυλο πέντε αθλητές: τέσσερις Ρουμάνοι και ένας Ρώσος, ο τελευταίος -κατά την επικρατούσα εκδοχή- λόγω έρωτα με Αμερικανίδα, που έληξε άδοξα με την επιστροφή του στη Ρωσία.

Οι Αγώνες της Ατλάντα, το 1996, έγιναν η αφορμή για τον Ιρακινό αρσιβαρίστα Ραϊντ Άχμεντ και τον Αφγανό μποξέρ Τζαουίντ Άμαν Μουχάμαντ -αμφότεροι τότε σημαιοφόροι των χωρών τους- να ζητήσουν άσυλο στις ΗΠΑ και στον Καναδά αντίστοιχα.

Πιο μαζική, συνολικά 15 Αφρικανών αθλητών -οι 7 από το Καμερούν και οι υπόλοιποι από την Αιθιοπία και το Σουδάν- ήταν η φυγή αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, το 2012.

Αρκετοί από αυτούς πήραν αργότερο άσυλο στη Βρετανία.

Μακρά διαδικασία

«Αποστάτες» ή «προδότες» για πολλούς στις χώρες τους, αθλητές που επιλέγουν τον δρόμο της φυγής -άλλοτε για πολιτικούς ή οικονομικούς, και άλλοτε για ανθρωπιστικούς λόγους- υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις.

Σύμφωνα με τη Μέρι Αν Κένι, αναπληρώτρια καθηγήτρια Νομικής στο Πανεπιστήμιο Μέρντοχ της Αυστραλίας, συμβαίνει τόσο συχνά, που οι διοργανώτριες χώρες είναι πια προετοιμασμένες γι’ αυτό.

«Οι αθλητές ζητούν άσυλο σχεδόν σε κάθε αγώνα», γράφει στο The Conversation, «όπως δικαιούνται».

Αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, επισημαίνει.

Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει πολύ καιρό, ανάλογα τη χώρα.

Μπορεί επίσης η αίτηση ασύλου αρχικά να απορριφθεί και να επανεξεταστεί, όπως συνέβη με πέντε μποξέρ από το Καμερούν, από το γκρουπ των «φυγάδων» στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, στο πλευρό των οποίων στάθηκαν οργανώσεις.